Πρόγραμμα, υπό τον τίτλο «Εθνική Πρωτεύουσα Νεολαίας», θεσπίζεται με το νομοσχέδιο του υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας που συζητείται στη Βουλή. Το πρόγραμμα απευθύνεται στους ΟΤΑ α΄ βαθμού, με στόχο, ιδίως, την προαγωγή της ενεργού συμμετοχής των νέων στα κοινά. 

Σκοπός του προγράμματος είναι η «προαγωγή της ενεργού συμμετοχής των νέων ηλικίας δεκαπέντε (15) έως είκοσι εννέα (29) ετών σε τοπικό επίπεδο, η καλλιέργεια ισχυρών δεσμών μεταξύ των νέων και της τοπικής κοινωνίας και η ενθάρρυνση των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) α΄ βαθμού για την υλοποίηση δράσεων που αφορούν στην ενεργό πολιτειότητα των νέων σε τοπικό επίπεδο». Η διαδικασία της αξιολόγησης στην οποία υπόκεινται οι ΟΤΑ α' βαθμού, στο πλαίσιο του εν λόγω προγράμματος, περιλαμβάνει την υποβολή αίτησης υποψηφιότητας. Η αίτηση αυτή θα περιέχει πρόγραμμα των σχεδιαζόμενων δραστηριοτήτων του υποψηφίου ΟΤΑ, οι οποίες θα πρέπει να έχουν πραγματοποιηθεί εντός δώδεκα (12) μηνών από τη δημοσίευση της σχετικής πρόσκλησης.

Για την «αξιολόγηση της αίτησης κάθε υποψήφιου ΟΤΑ α' βαθμού, λαμβάνονται υπόψιν ήδη υλοποιούμενες δράσεις και λοιπές πρωτοβουλίες» που εξυπηρετούν τους προαναφερόμενους στόχους. Ορίζεται επιπλέον ότι ο ΟΤΑ στον οποίο, κατόπιν αξιολόγησης, απονέμεται ο τίτλος της «Εθνικής Πρωτεύουσας Νεολαίας» βραβεύεται με επιχορήγηση ύψους έως 80.000 ευρώ.

Αντίστοιχο πρόγραμμα και μάλιστα υπό τον ίδιο τίτλο («Εθνική Πρωτεύουσα Νεολαίας»), είχε εισαχθεί από τη Γενική Γραμματεία Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης και Διά Βίου Μάθησης και Νεολαίας του υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού σε συνεργασία με την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας και την Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης, στο πλαίσιο της ανακήρυξης, από την Επιτροπή, του έτους 2002 ως Ευρωπαϊκού Έτους Νεολαίας. Στο πρόγραμμα, υπό την αρχική μορφή του, ο τίτλος της «Εθνικής Πρωτεύουσας Νεολαίας» ήταν τιμητικός (δεν συνοδευόταν από χρηματικό βραβείο/επιχορήγηση). Την πραγματοποίηση του εν λόγω προγράμματος ως θεσμού πλέον ανέλαβε, προϊούσης της διαδικασίας που αφορούσε την «Εθνική Πρωτεύουσα Νεολαίας 2024», η Γενική Γραμματεία Δημογραφικής και Στεγαστικής Πολιτικής του υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, σε συνεργασία με την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας και την Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης, νικητής, δε, του προγράμματος ανακηρύχθηκε ο Δήμος Κομοτηνής.

«Η συμμετοχή των νέων στα κοινά σε τοπικό επίπεδο, η βελτίωση της σχέσης και των όρων της επικοινωνίας τους με φορείς και υπηρεσίες τοπικής αυτοδιοίκησης, η διαμόρφωση πολιτικών που λαμβάνουν υπόψιν τους τις θέσεις των νέων και αντιμετωπίζουν προβλήματα που τους απασχολούν σε τοπικό επίπεδο, αποτελεί θεμελιώδη στόχο στην προσπάθεια ενδυνάμωσης των νέων και βελτίωσης της θέσης τους ευρύτερα. Σε αυτό το πλαίσιο, η ενθάρρυνση της αυτοδιοίκησης για τον σχεδιασμό και εφαρμογή πολιτικών που προωθούν τους παραπάνω στόχους κρίνεται απαραίτητη», αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου.

Με την προτεινόμενη ρύθμιση, σημειώνεται στην αιτιολογική έκθεση, «εισάγεται ένα καινοτόμο πρόγραμμα του υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, το οποίο αποσκοπεί στην ενθάρρυνση της αυτοδιοίκησης να αναζητήσει και να δώσει έμφαση σε πολιτικές που θέτουν στο επίκεντρο τους νέους, μέσω της βράβευσης σε ετήσια βάση ενός δήμου, που διακρίνεται για τις δράσεις και τις πολιτικές ενδυνάμωσης της νεολαίας που εφαρμόζει».