Ισχυρή είναι η ελληνική συμμετοχή στην κοινοπραξία EYWA, που, με το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για ασθένειες που μεταδίδονται από τα κουνούπια που ανέπτυξε, κέρδισε το βραβείο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας (EIC) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για επιδημίες (EIC Horizon Prize «Early Warning for Epidemics»). 

Το βραβείο αυτό είναι ένα από τα έξι μεγάλα βραβεία Horizon Prize του ΕIC τα οποία απονέμονται στις πιο καινοτόμες λύσεις για την αντιμετώπιση μεγάλων κοινωνικών προκλήσεων.

Θεσμοθετήθηκε με στόχο την ανάπτυξη και λειτουργία ενός πρότυπου συστήματος που θα προειδοποιεί για ασθένειες όπως η ελονοσία, ο δάγγειος πυρετός, ο κίτρινος πυρετός και ο ιός του Δυτικού Νείλου. Ένα τέτοιο σύστημα, σύμφωνα με τις προδιαγραφές του βραβείου, έπρεπε να βασίζεται σε παρατηρήσεις γης, τεχνολογίες μεγα-δεδομένων (big data) και δορυφορικά δεδομένα ενώ σκοπός του είναι να υποστηρίξει τις κυβερνήσεις ώστε να λαμβάνουν γρήγορα και αποτελεσματικά μέτρα για την πρόληψη εκδήλωσης εστιών τέτοιων ασθενειών και τον περιορισμό της μετάδοσής τους.

Στο τελικό στάδιο της διαδικασίας βρέθηκαν οι υποψηφιότητες D-Moss, Farseer και EYWA ενώ το απόγευμα ανακοινώθηκε στις Βρυξέλλες, η απονομή του βραβείου στο έργο EYWA, το οποίο θα λάβει πέντε εκατομμύρια ευρώ. Συγκεκριμένα, το πρωτοποριακό αυτό σύστημα που βασίζεται σε δύο μοντέλα πρόβλεψης της αφθονίας των κουνουπιών και δύο μοντέλα πρόβλεψης του κινδύνου μετάδοσης του ιού του Δυτικού Νείλου, μπορεί να προβλέψει μήνες νωρίτερα αν θα εκδηλωθεί ο ιός του Δυτικού Νείλου σε μια περιοχή, με βάση στοιχεία όπως η θερμοκρασία, η υγρασία του εδάφους, η βροχόπτωση, ο άνεμος και η ενδημικότητα του ιού τις προηγούμενες χρονιές. Η σημασία της πρόβλεψης του συστήματος αυτού, έγκειται στη δυνατότητα έγκαιρης παρέμβασης με ψεκασμούς και προληπτικά μέτρα στις περιοχές, όπου προβλέπεται να εκδηλωθούν κρούσματα του ιού σε ανθρώπους.

Το σύστημα EYWA ανέπτυξαν, υπό τον συντονισμό του Κέντρου Αριστείας BEYOND του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, δεκαπέντε φορείς από πέντε ευρωπαϊκές χώρες (Ελλάδα, Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία και Σερβία). Η πρωτοβουλία EYWA χαρακτηρίζεται, άλλωστε, από πολύ μεγάλη ελληνική συμμετοχή σε επίπεδο συνεισφοράς και οικονομικού προϋπολογισμού της τάξης του 60% για τους τρεις από τους έξι συνολικά φορείς: το Κέντρο Αριστείας ΒEYOND, την εξειδικευμένη εταιρεία στην καταπολέμηση κουνουπιών και ανάλυση δεδομένων «Οικοανάπτυξη» Α.Ε. και το Εργαστήριο Φυσικής της Ατμόσφαιρας του Πανεπιστημίου Πατρών. Εκτός από τους παραπάνω, συμμετείχαν ακόμη στην κοινοπραξία, από την ελληνική πλευρά το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και η εταιρεία i.D.Com. Εξάλλου, ενεργό συμμετοχή στο πρόγραμμα είχαν και 9 περιφέρειες, τέσσερις από τις οποίες είναι ελληνικές. Πρόκειται για τις Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας, Δυτικής Ελλάδας, Κρήτης και Θεσσαλίας.

Συγχαρητήρια από την Ευρωπαία επίτροπο

Σε δήλωσή της η Επίτροπος για την Καινοτομία, την Έρευνα, τον Πολιτισμό, την Εκπαίδευση και τη Νεολαία Mariya Gabriel εκφράζει τα συγχαρητήριά της στην EYWA και υπογραμμίζει ότι «η λύση, που προτείνει και βασίζεται στην παρατήρηση της Γης και άλλα δεδομένα, βελτιώνει την ετοιμότητα της Ευρώπης να καταπολεμήσει τις ασθένειες που μεταδίδονται από φορείς, αντιμετωπίζοντας επίσης τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην ανθρώπινη υγεία, στο εσωτερικό και στο εξωτερικό». Δηλώνει, παράλληλα, περήφανη και ευγνώμων «που η ευρωπαϊκή αριστεία απέδειξε για άλλη μια φορά ότι είναι ικανή να παρέχει λύσεις σε παγκόσμιες προκλήσεις».

Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Όπως, άλλωστε, επισημαίνεται σε ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, «η τεχνολογική καινοτομία του έργου EYWA έγκειται στον αποτελεσματικό χειρισμό πολλαπλών πηγών δεδομένων, όπως εντομολογικά, επιδημιολογικά, δεδομένα γεωπαρατήρησης, πλήθος γεωχωρικών δεδομένων μαζί με δυναμικά και βασισμένα σε δεδομένα μοντέλα. Μάλιστα, χάρη στα δεδομένα που παρέχονται από τους δορυφόρους Copernicus και τις υπηρεσίες Copernicus Core Services, η EYWA απεικονίζει αξιόπιστα τη δυναμική των ενδιαιτημάτων και των τόπων αναπαραγωγής κουνουπιών. Το σύστημα αξιοποιεί τις ευρωπαϊκές επενδύσεις σε αποθήκες και χωρητικότητες δεδομένων γεωσκόπησης και cloud (δηλαδή DIAS, GEOSS, NextGEOSS)».

Ήδη το έργο παρείχε υψηλής ποιότητας υπηρεσίες για χρήση σε επιχειρησιακό επίπεδο από εννέα Περιφέρειες σε πέντε χώρες της Ευρώπης κατά τη διάρκεια των ετών 2020-2021. Δεδομένου ότι, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το 17% όλων των μολυσματικών ασθενειών προκαλούνται από διαβιβαστές όπως τα κουνούπια και επιφέρουν πάνω από 700.000 θανάτους παγκοσμίως κάθε χρόνο, η έγκαιρη προειδοποίηση για τις ασθένειες αυτές αποτελεί πολιτική νομική επιταγή διεθνώς.