Σε τροχιά υλοποίησης μπαίνει ξανά το υδροηλεκτρικό έργο στο φράγμα της ΔΕΗ στη Μεσοχώρα Τρικάλων που έχει σταματήσει από το 2001 αν και είναι έτοιμο και ήδη έχει απορροφήσει κονδύλια 500 εκατ. ευρώ!

Το φράγμα της ΔΕΗ στη Μεσοχώρα και η δημιουργία υδροηλεκτρικής μονάδας ξεκίνησε το 1985. Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου και των επιμέρους παρεμβάσεων φτάνει το 1,5 δισ. ευρώ.

Το έργο δεν λειτουργεί λόγω των απανωτών δικαστικών μπλόκων και της εκκρεμότητας με τις απαλλοτριώσεις των σπιτιών που θα «πνιγούν» από την τεχνητή λίμνη. Σύμφωνα με υπολογισμούς η ΔΕΗ χάνει έσοδα 25-30 εκατομμυρίων ευρώ για κάθε χρόνο που δε λειτουργεί το έργο, ενώ η χώρα στερείται 360 GWh «καθαρής» ενέργειας, σε μια εποχή που προχωράει το σχέδιο της πλήρους απεξάρτησης από το λιγνίτη.

Πριν λίγες μέρες το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ενέκρινε την Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) του υδροηλεκτρικού έργου (ΥΗΕ) της Μεσοχώρας Τρικάλων. Η έγκριση νέας ΑΕΠΟ αποτελεί προϋπόθεση για την ολοκλήρωση των υπολειπόμενων εργασιών, οι οποίες αφορούν στο κλείσιμο του φράγματος και την έναρξη πλήρωσης του Ταμιευτήρα. Ετσι σταδιακά και εντός των επόμενων ετών, (στόχος είναι το 2024) αναμένεται να ξεκινήσει η λειτουργία του υδροηλεκτρικού σταθμού. Ωστόσο σύμφωνα με πηγές, για να πάρει μπρος θα απαιτηθούν επιπλέον κονδύλια περίπου 80 εκατ. ευρώ μέχρι το 2025.

Οσο δύο λιγνιτικές μονάδες

Βάσει σχεδίου το έργο έχει εγκατεστημένη ισχύ 161,6 MW και θα προσφέρει στο σύστημα ετησίως 362 GWh πράγμα που σημαίνει πως ένα τέτοιο υδροηλεκτρικό έργο μπορεί να αντικαταστήσει σχεδόν δυο μεσαίες λιγνιτικές μονάδες. Μια ακόμα εξέλιξη που έβαλε φρένο στο έργο ήταν η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας το 2020 να ακυρώσει τους περιβαλλοντικού όρους που είχαν εγκριθεί το 2017. Ετσι, το σχεδόν ολοκληρωμένο έργο, σταμάτησε να κατασκευάζεται και από τότε μπήκε στον πάγο μέχρι το 2021. Το ΣτΕ έχει αποφανθεί ακυρωτικά για το έργο συνολικά επτά φορές.

Το έργο πάντως είναι στις προτεραιότητες της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη ο οποίος έσπευσε να επισκεφθεί την περιοχή ενώ από το βήμα της ΔΕΘ από το 2019 τόνισε πως το εγχείρημα θα πάρει μπρος.

Το έργο

Το Υδροηλεκτρικό Έργο Μεσοχώρας βρίσκεται στον άνω ρου του ποταμού Αχελώου, κοντά στο χωριό Μεσοχώρα. Το έργο της Μεσοχώρας είναι υδροενεργειακό και μπορεί να λειτουργήσει αυτόνομα και ανεξάρτητα από την εκτροπή ή όχι του Αχελώου προς τη Θεσσαλική πεδιάδα. Υπολείπονται ορισμένα συμπληρωματικά έργα για το κλείσιμο του φράγματος καθώς και η μεταφορά του οικισμού Μεσοχώρας.

Το φράγμα θα δημιουργούσε έναν ταμιευτήρα (μία λίμνη) μεγέθους 7,8 τετραγωνικών χιλιομέτρων, της οποίας το νερό θα διοχετευόταν πρώτα προς το εργοστάσιο της Γλύστρας για την παραγωγή καθαρής υδροηλεκτρικής ενέργειας μέσα από μια σήραγγα μήκους 7,4 χιλιομέτρων, και στη συνέχεια θα συνέχιζε την πορεία του προς το επόμενο φράγμα, αυτό της Συκιάς.

Εκεί θα σχηματιζόταν ένας δεύτερος, μεγαλύτερος ταμιευτήρας, από όπου ένα μέρος των νερών θα διοχετευόταν μέσω μιας άλλης, γιγάντιας σήραγγας μήκους 17,4 χιλιομέτρων στην άλλη πλευρά της Πίνδου, στον θεσσαλικό κάμπο. Το αρχικό σχέδιο προέβλεπε πως η λεκάνη του Αχελώου θα μετέφερε στη λεκάνη του Πηνειού περίπου 1,2 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού το χρόνο.

Το υδροηλεκτικό έργο αποτελείται από:

-Το Φράγμα Μεσοχώρας (ύψος 150 μ. – μήκος 240 μ. – χωρητικότητα : 228 εκατ. μ3 νερού),

-Την Σήραγγα Προσαγωγής (μήκος 7,4 χιλιόμετρα – υκλική διατομή 6,3 μ.),

-Τον Υδροηλεκτρικό Σταθμό Γλύστρας (2 στρόβιλοι – ετήσια παραγωγή ενέργειας 384 GWh).

«Δεν γίνεται να έχουν δαπανηθεί χρήματα του Έλληνα φορολογούμενου και να υπάρχουν μισοτελειωμένα έργα, τα οποία σαπίζουν, ειδικά όταν κάποια από αυτά είναι σημαντικά υδροηλεκτρικά έργα, όπως η Μεσοχώρα, ή ενδεχομένως και η Συκιά», είχε πει ο κ. Μητσοτάκης από το βήμα της ΔΕΘ, το Σεπτέμβριο του 2019.

Το φράγμα και ο υδροηλεκτρικός σταθμός της Μεσοχώρας, που ξεκίνησε να κατασκευάζεται τη δεκαετία του 1980, ήταν αρχικά ενταγμένο σε αυτά της εκτροπής του άνω ρου του Αχελώου προς τον θεσσαλικό κάμπο. Οι απανωτές δικαστικές προσφυγές περιβαλλοντικών οργανώσεων οδήγησαν σε αντίστοιχες ακυρωτικές αποφάσεις του ΣτΕ (1994, 2000, 2005), που μαζί με όλα τα έργα της εκτροπής συμπαρέσερναν και τη Μεσοχώρα.

Τα τελευταία χρόνια έγινε απεμπλοκή και τον Φεβρουάριο του 2017 ο τότε αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος, Σωκράτης Φάμελλος, υπέγραψε απόφαση έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων, με τον τότε επικεφαλής της ΔΕΗ, Μανώλη Παναγιωτάκη, να δηλώνει ότι τον Ιούλιο του 2019 θα άρχιζε το κλείσιμο του φράγματος και το σταδιακό γέμισμα του ταμιευτήρα. Η πρόβλεψη δεν επιβεβαιώθηκε, καθώς υπήρξε νέα δικαστική προσφυγή.

Στο ομώνυμο χωριό, Μεσοχώρα, μια κόκκινη γραμμή στον τοίχο της πλατείας και ο αριθμός 785 που αναφέρεται στο υψόμετρο, αποτελούσε επί χρόνια σύμβολο διχασμού των κατοίκων: Κάτω από τη γραμμή ήταν τα σπίτια που θα «πνίγονταν» από τα νερά της λίμνης και πάνω αυτά που θα έμεναν μπροστά στην όχθη του νέου οικοσυστήματος.

Η απόφαση που ελήφθη αργότερα για εκκένωση και απαλλοτρίωση ολόκληρου του οικισμού δεν έβαλε τέλος στον μικρό «εμφύλιο». Κάποιοι υπέγραψαν προσύμφωνα με τη ΔΕΗ για την αποζημίωσή τους, ενώ άλλοι αντέδρασαν και έκαναν σύλλογο κατακλυζόμενων, προχωρώντας σε δικαστικές προσφυγές.