Μία ράμπα του 5ου αιώνα π.Χ. συνέδεε την Ακρόπολη με την Αρχαία Αγορά. 

Στην κορυφή της υπήρχε ένα πέτρινο κάθισμα, ενώ στην είσοδο της Ακρόπολης βρισκόταν μία πινακοθήκη. Όλα αυτά τα στοιχεία, τα οποία αναφέρει σε περιγραφή του ένας επισκέπτης του 2ου μ.Χ. αιώνα, ο Παυσανίας, αποτελούν το αντικείμενο της έκθεσης με τίτλο «Μια Αρχαιολογία της Αναπηρίας».

Ο επισκέπτης σε αυτήν την έκθεση - εγκατάσταση που εγκαινιάζεται αύριο στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, θα έχει δυνατότητα να δει ένα ηχητικό - απτικό μοντέλο που αναπαριστά τη συγκεκριμένη ράμπα και ταυτόχρονα να ακούσει τη βουή του κόσμου που ανηφορίζει προς την Ακρόπολη. 

Απέναντι ακριβώς θα δει σε μία μεγάλη εικόνα τον βράχο της Ακρόπολης, με λεπτομέρειες για το υπόστρωμά του να απεικονίζονται σε έναν γεωλογικό χάρτη. Επίσης, τα καθίσματα που περιγράφει ο Παυσανίας αναπαρίστανται από πέτρινα καθίσματα διαφορετικών σχημάτων, με διάφορες οπές στις πλευρές τους, που μαρτυρούν τη φθορά που μπορεί να έχει μία αρχαία πέτρα. Τέλος, το βίντεο - αφήγηση με τίτλο «Σήματα», περιγράφει την εν λόγω πινακοθήκη.

Όλα η ξενάγηση είναι προσιτή και σε ΑμεΑ, αφού υπάρχουν απτικές αναπαραστάσεις, ηχητικές αφηγήσεις και βίντεο με περιγραφές στην ελληνική και αμερικανική νοηματική γλώσσα. «Η προσβασιμότητα στα ιστορικά αρχαιολογικά μνημεία, όχι μόνο καθορίζει ποιος μπορεί να βιώσει την εμπειρία του παρελθόντος, αλλά μας πληροφορεί και για το πώς αντιμετωπίστηκαν τα ανάπηρα άτομα στο διάβα της ιστορίας», είπε αποκαλύπτοντας την αρχική έμπνευση η Μάνθα Ζαρμακούπη, που δημιούργησε την έκθεση μαζί με τους David Gissen και Jennifer Stager. «Βασιζόμενοι σε ιστορικά στοιχεία της Ακρόπολης της Αθήνας, επαναχτίσαμε ιδέες για ανάπηρα σώματα σε ένα απ' τους πιο αναγνωρίσιμους σημαίνοντες και πρόδηλα δυσπρόσιτους χώρους της ιστορικής αρχιτεκτονικής», συμπλήρωσε η συνδημιουργός.

Σύμφωνα με την ίδια, το έργο διερευνά τη σημασία της ανακατασκευής χαμένων στοιχείων στην Ακρόπολη υπό το πρίσμα της σωματικής βλάβης. «Η συγκεκριμένη προσέγγιση διαφέρει από αυτό που παραδοσιακά αποκαλείται "προσβάσιμη κληρονομιά", η οποία εστιάζει στην προσθήκη κτισμάτων σε χώρους ενδιαφέροντος έτσι ώστε να καταστούν περισσότερο προσβάσιμοι για ανάπηρους. 

Αντίθετα, ο συγκεκριμένος σταθμός έρευνας, επιχειρεί να εξισορροπήσει την ιστορική αυθεντικότητα της αρχιτεκτονικής με τις τεχνικές τροποποιήσεις προς χάριν της προσβασιμότητας στη σύγχρονη εποχή», τόνισε η κ. Ζαρμακούπη. Αναφέροντας ένα παράδειγμα, ο ανελκυστήρας που μπήκε για να καταστεί προσβάσιμο το μνημείο της Ακρόπολης, δίνει μεν λύση στο να ανέβει ο επισκέπτης, αλλά δημιουργεί έναν αποκλεισμό, γιατί το άτομο με τα κινητικά προβλήματα χρησιμοποιεί μόνο το ασανσέρ και δεν συμμετέχει στη διαδικασία της ανάβασης με τους άλλους επισκέπτες. «Οι παρεμβάσεις που κάνουμε στα μνημεία δεν πρέπει να δίνουν μόνο την πρόσβαση, αλλά μια ίση και συμμετοχική δυνατότητα πρόσβασης ή διαμοιρασμού του μνημείου», είπε χαρακτηριστικά.

«Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι στην αξιοπρέπεια και στα δικαιώματα. Κι όλοι έχουν το δικαίωμα να συμμετέχουν ελεύθερα στην πολιτιστική ζωή της κοινότητας, και να απολαμβάνουν τις τέχνες», είπε από την πλευρά της η Γενική Διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης Αναστασία Γκαδόλου. 

Τόνισε ότι η προσβασιμότητα σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία, μουσεία και χώρους πολιτισμού, είναι σημαντική όχι μόνο για τη συμπερίληψη των ατόμων με σωματική βλάβη, αλλά και για τη διατήρηση και την απόλαυση του πολιτιστικού πλούτου απ' όλους. «Γενικότερα η πρόσβαση στον πολιτισμό για όλα τα μέλη μιας κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς, με βάση τις αρχές της συμπερίληψης, αντιπροσωπεύει έναν πολιτιστικό προσανατολισμό που σέβεται και προωθεί τη διαφορετικότητα και την ισότητα», επισήμανε.

Άλλωστε, κυρίαρχο σύνθημα του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης τα τελευταία χρόνια είναι «Ένα μουσείο για όλους», και στο πλαίσιο αυτό, δραστηριοποιείται διαρκώς για την επίτευξη της καθολικής πρόσβασης.

«Στη συγκεκριμένη έκθεση προσθέσαμε και τις δράσεις που το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης αναπτύσσει, προκειμένου να συμπεριλάβει στις δράσεις και τις εκθέσεις του άτομα που έχουν αισθητηριακές αναπηρίες», σημείωσε η αρχαιολόγος Εύη Παπαδοπούλου, αναφερόμενη στον ψηφιακό ξεναγό στην ελληνική νοηματική γλώσσα SignGuide, που επιτρέπει σε κωφά άτομα να επισκεφθούν την έκθεση μόνα τους με τη χρήση της εφαρμογής. Παρουσίασε ακόμα τα ακριβή αντίγραφα εκθεμάτων του μουσείου (σε μικρότερη κλίμακα), που έχουν δημιουργηθεί με 3D printer και διά της αφής τα τυφλά και με προβλήματα όρασης άτομα, μπορούν να νιώσουν την ιστορία που αυτά αφηγούνται.

«Τα μουσεία στη σύγχρονη εποχή οφείλουν να επιτελέσουν ένα διττό ρόλο: Αφενός, να διασφαλίσουν φυσική, ηλεκτρονική, αντιληπτική και αισθητηριακή προσβασιμότητα στο κοινό με αναπηρία, αφετέρου να προβάλλουν το παρελθόν και τις εμπειρίες των ατόμων με αναπηρία, οι οποίες είτε έχουν αγνοηθεί είτε έχουν παρερμηνευθεί από τους μουσειακούς χώρους», σημείωσε ο Βασίλης Δήμος, μέλος του Γενικού Συμβουλίου της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία. «Αυτή η νέα περιοδική έκθεση έρχεται αυτό να το αλλάξει καθώς τοποθετεί την αναπηρία στο επίκεντρο. Μας προτείνει να δούμε διαφορετικά το παρελθόν προκειμένου να νοηματοδοτήσουμε με άλλο τρόπο το παρόν και το μέλλον. Μας προτρέπει σε ένα παρόν και μέλλον περισσότερο συμπεριληπτικό», κατέληξε.

Η έκθεση «Μια Αρχαιολογία της Αναπηρίας», που πρωτοπαρουσιάστηκε στη Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας του '21 με θέμα «How will we live together?», θα είναι επισκέψιμη από τις 15 Δεκεμβρίου 2023 έως τις 15 Ιουνίου 2024 και θα προσφέρει ξεναγήσεις -και στη νοηματική γλώσσα, ενώ κάθε Σάββατο θα πραγματοποιείται ένα θεατρικό εργαστήρι για τα παιδιά, το οποίο απαιτεί προεγγραφή.