Κάθε καλοκαίρι οι στάθμες των λιμνών και οι παροχές των ποταμών εμφανίζουν πτώση λόγω μειωμένης τροφοδοσίας και αυξημένης εξάτμισης. Ωστόσο, φέτος, η κατάσταση έχει οξυνθεί.

Σύμφωνα με ενημέρωση της Διεύθυνσης Υδάτων Κεντρικής Μακεδονίας (υπάγεται στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας – Θράκης) η σημαντική μείωση των βροχοπτώσεων και χιονοπτώσεων τον χειμώνα και την άνοιξη που μας πέρασε «άσκησε μια επιπρόσθετη πίεση και επηρέασε αρνητικά την τροφοδοσία των υπόγειων και των επιφανειακών υδατικών συστημάτων» με αποτέλεσμα να «έχουν μειωθεί τα διαθέσιμα αποθέματα αλλά και τα αποθέματα στους ταμιευτήρες επιφανειακού νερού (φράγματα) λόγω της μειωμένης εισροής νερού».

Με βάση τα στοιχεία που διέθεσε η ΔΕΗ στην Διεύθυνση Υδάτων, η τροφοδοσία των ταμιευτήρων κατά την περίοδο Ιανουαρίου – Μαΐου 2024 είναι μειωμένη σε σχέση με προηγούμενα έτη. Ωστόσο, για φέτος, εκτιμάται ότι τα διαθέσιμα αποθέματα επαρκούν και δεν αναμένεται να αντιμετωπίσει πρόβλημα υδροδότησης η Θεσσαλονίκη.

Πόσο υπαρκτός είναι ο κίνδυνος λειψυδρίας στην περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας; Σύμφωνα με την αρμόδια Διεύθυνση Υδάτων «είναι υπαρκτός και αφορά κατά κύριο λόγο περιοχές όπου (σε ετήσια ή εποχιακή βάση) η προσφορά νερού δεν καλύπτει με επάρκεια τις ανθρωπογενείς και περιβαλλοντικές ανάγκες».

Ελλειμματικό ισοζύγιο σε επτά υδατικά συστήματα

Τον περασμένο Μάιο εγκρίθηκε, μετά από σχετική διαβούλευση, η 2^η Αναθεώρηση του Σχεδίου Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΣΔΛΑΠ) του Υδατικού Διαμερίσματος Κεντρικής Μακεδονίας. Σε αυτό γίνεται μια αποτίμηση της κατάστασης των υδάτων και καταγράφονται οι διαφορές στην κατάστασή τους (ποσοτική, ποιοτική, οικολογική) διαχρονικά. Τα διαθέσιμα δεδομένα που αξιολογήθηκαν ήταν έως το 2022 - για αυτό, για παράδειγμα, η Πικρολίμνη, οποία μετά και τη φετινή ξηρασία στέγνωσε, στο ΣΔΛΑΠ εμφανίζεται να δέχεται μέτριας έντασης υδρομορφολογικές πιέσεις.

Με τα στοιχεία έως το 2022, και μη λαμβάνοντας υπόψιν τα φετινά δεδομένα, επτά από τα 38 υπόγεια υδατικά συστήματα στην Κεντρική Μακεδονία παρουσιάζουν ελλειμματικό υδατικό ισοζύγιο. Πρόκειται για τα υπόγεια υδατικά συστήματα Κορώνειας, Βόλβης, Δοϊράνης, Κάτω Ρου Ανθεμούντα, Επανομής - Μουδανιών, Ορμύλιας και τμήμα του Αξιού. Στα παραπάνω υδατικά συστήματα η Διεύθυνσης Υδάτων Κεντρικής Μακεδονίας επιβάλλει απαγορεύσεις και πρόσθετους περιορισμούς στις χρήσεις ύδατος (πλην της ύδρευσης).Το έλλειμμα του υδατικού ισοζυγίου αναφέρεται στη διαφορά μεταξύ της δυνατότητας ανανέωσης των αποθεμάτων του υπόγειου υδατικού συστήματος και των εκροών (απολήψεις νερού και ανάγκες του περιβάλλοντος).

Στην άρδευση ο μεγαλύτερος όγκος νερού

Οι κύριες πιέσεις στα υδατικά συστήματα της Κεντρικής Μακεδονίας (επιφανειακά και υπόγεια ύδατα) προέρχονται από τις απολήψεις για άρδευση. Συγκεκριμένα σε ετήσια βάση, ποσοστό 83,1% του νερού που διατίθεται καταναλώνεται στη γεωργία. Με δεδομένες τις τρέχουσες συνθήκες ανομβρίας, «απαιτείται ορθολογική χρήση νερού στον αγρό ώστε να μην υπάρξει πρόβλημα επάρκειας κατά την τρέχουσα αρδευτική περίοδο» επισημαίνει η Διεύθυνση Υδάτων Κ. Μακεδονίας.

Η ύδρευση απέχει παρασάγγες, αντιπροσωπεύοντας το 12,2% της κατανάλωσης, ακολουθεί η βιομηχανία (4,1%) και οι λοιπές χρήσεις όπως η κτηνοτροφία κ.α. «Ωστόσο, σε ορισμένες τουριστικές περιοχές και για συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα (Ιούλιος – Αύγουστος) λόγω της αυξημένης ζήτησης οι πιέσεις στα υδατικά συστήματα που τροφοδοτούν τα δίκτυα ύδρευσης μέσω των υφιστάμενων έργων υδροληψίας είναι πολύ σημαντικές με αποτέλεσμα ορισμένες φορές να μην μπορούν να ικανοποιηθούν με επάρκεια οι υδρευτικές ανάγκες» επισημαίνει η Διεύθυνση Υδάτων Κ. Μακεδονίας.

Η ζήτηση υπερβαίνει την προσφορά

Υψηλή τρωτότητα έναντι της λειψυδρίας παρουσιάζει η Λεκάνη Απορροής Χαλκιδικής (συμπεριλαμβάνεται η περιφερειακή ενότητα Χαλκιδικής, το Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης και η περιοχή των λιμνών και του ποταμού Ανθεμούντα) και δευτερευόντως η λεκάνη απορροής του Αξιού. Ένα υδατικό σύστημα είναι τρωτό (ευάλωτο) στη λειψυδρία όταν εμφανίζει υψηλό δείκτη εκμετάλλευσης των αποθεμάτων του και ιδιαίτερα όταν η ζήτηση υπερβαίνει την προσφορά. «Στην περιοχή της Χαλκιδικής, πέρα από τα συστήματα που εμφανίζουν κακή ποσοτική κατάσταση, προβλήματα ικανοποίησης της ζήτησης υπάρχουν και σε υδατικά συστήματα με καλή ποσοτική κατάσταση όπου τοπικά λόγω της αυξημένης ζήτησης κατά την τουριστική περίοδο οι υφιστάμενες υποδομές υδροδότησης δεν επαρκούν» επισημαίνει η Διεύθυνση Υδάτων.

Πιέσεις και λύσεις

Η Χαλκιδική έχει τρεις υδροβόρες δραστηριότητες, που εισφέρουν σημαντικά στο ΑΕΠ της: γεωργία, τουρισμό, μεταλλεία. Και μπορεί η γεωργία και τα μεταλλεία να είναι πολύ υδροβόρες δραστηριότητες όμως το γεγονός ότι το καλοκαίρι ο πληθυσμός δεκαπλασιάζεται, φτάνοντας το ένα εκατομμύριο, δημιορυγεί τεράστιες πιέσεις για νερό. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο στις παραλιακές περιοχές της Κασσάνδρας και της Σιθωνίας η «ΜτΚ» εντόπισε με τη βοήθεια του Google Earth σχεδόν 600 πισίνες.

Μία από τις πιθανές λύσεις για να επιλυθεί το πρόβλημα της υδροδότησης της Χαλκιδικής ήταν το Φράγμα του Χαβρία, που θα ικανοποιούσε τις ανάγκες υδροδότησης εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, όμως ο σχετικός διαγωνισμός κηρύχτηκε άγονος τον Ιούνιο του 2023

Στην Κασσάνδρα, που υδροδοτείται από γεωτρήσεις, ο δήμος σχεδιάζει τη δημιουργία διυλιστηρίου αφαλάτωσης θαλασσινού νερού, σε Πευκοχώρι και Σταυρονικήτα. προϋπολογισμού άνω των 15 εκατ. ευρώ, αλλά και φραγμάτων. Το θέμα της αφαλάτωσης θαλασσινού νερού εξετάζει ως εναλλακτική και ο δήμος Πολυγύρου.