27/03/2023 12:00
Kεφάλαια 1,787 δισ. ευρώ, έπεσαν στην Ελλάδα την περίοδο 2014-2020, από τα τρία Κοινοτικά προγράμματα άμεσης χρηματοδότησης, το Horizon 2020 για την έρευνα και την καινοτομία, το LIFE για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή και το Erasmus + για την εκπαίδευση και την κατάρτιση. Η χώρα μας, όπως προκύπτει από μελέτη των ΙΟΒΕ και EY, με θέμα «Η συνεισφορά των Ευρωπαϊκών πηγών άμεσης χρηματοδότησης στην οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας», πέτυχε αρκετά καλές επιδόσεις στα παραπάνω τρία προγράμματα, ανταγωνιστικού χαρακτήρα, αφού στο Horizon, με βάση το ΑΕΕ (Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα), βρέθηκε στην 5η θέση της κατάταξης των χωρών-μελών, στην 8η στο LIFE και στην 16η στο Erasmus+.
Όμως η Ελλάδα δεν τα πήγε και τόσο καλά, αφενός στη συμμετοχή των ιδιωτικών επιχειρήσεων αφού στο LIFE ήταν στο 27,2% και στο Horizon στο 29,9% και, αφετέρου, στην αξιοποίηση των συγκεκριμένων προγραμμάτων από την ελληνική περιφέρεια, καθώς τα περισσότερα έργα έγιναν στην Αττική, ξεκινώντας από 48,3% στην περίπτωση του Erasmus+, ποσοστό που αυξήθηκε στο 61,8% στο LIFE και στο 76,5% στο Horizon. H Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας, αν και η δεύτερη μεγαλύτερη στη χώρα, είχε συμμετοχές αναντίστοιχες του μεγέθους της, αφού ξεκινούσαν από το 9,1% και έφταναν, maximum, στο 11,8%. Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο, παρά τη σχετικά περιορισμένη συμμετοχή των ιδιωτικών εταιρειών στα έργα που εντάχθηκαν, ήταν, η δυναμική παρουσία μικρομεσαίων επιχειρήσεων και μάλιστα από πολλούς κλάδους της Οικονομίας.
Έχει αξία να σημειωθεί, όπως επισημαίνουν οι συντάκτες της μελέτης, ότι θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην ενημέρωση των επιχειρήσεων για τα προγράμματα των άμεσων χρηματοδοτήσεων και το πως μπορούν να τα αξιοποιήσουν σαν εναλλακτική πηγή χρηματοδότησης των επενδυτικών τους σχεδίων, καθώς τα οφέλη που είχαν οι επιχειρήσεις που εντάχθηκαν και υλοποίησαν δράσεις, αποδεικνύονται σημαντικά.
Αύξηση τζίρου, νέες θέσεις εργασίας
Συγκεκριμένα, οι ελληνικές επιχειρήσεις που εντάχθηκαν στο Horizon 2020 τείνουν να έχουν υψηλότερο κύκλο εργασιών κατά περίπου 3,6 εκατ. ευρώ ετησίως, κατά τη διάρκεια της προγραμματικής περιόδου 2014-2020, σε σύγκριση με ανάλογες επιχειρήσεις που δεν έλαβαν χρηματοδότηση από το πρόγραμμα.
Σημαντικές ήταν οι επιδράσεις της άμεσης χρηματοδότησης και σε όρους απασχόλησης, με τη διαφορά να υπολογίζεται σε 33 εργαζόμενους ανά εταιρεία.
Το όφελος για την εθνική οικονομία
Πέραν των ανωτέρω, σημαντικό όφελος καταγράφεται και συνολικά στην οικονομία, μέσα από τις πολλαπλασιαστικές επιδράσεις της ζήτησης για εγχώρια προϊόντα και υπηρεσίες που δημιουργεί η εκτέλεση των προγραμμάτων.
Υπολογίζεται ότι η χρηματοδότηση των εγχώριων επιχειρήσεων μέσα από το πρόγραμμα Horizon 2020 δημιούργησε περίπου 720 εκατ. ευρώ σε όρους ΑΕΠ συνολικά την προγραμματική περίοδο 2014-2020 (περισσότερα από 100 εκατ. ευρώ ΑΕΠ ετησίως), ενώ περίπου 2.300 σταθερές θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης στηρίχθηκαν συνολικά (άμεσα και έμμεσα) από την εκτέλεση των χρηματοδοτούμενων έργων.
Nα σημειωθεί ότι η χρηματοδότηση ελληνικών φορέων από το πρόγραμμα Horizon 2020 υπολογίζεται σε 1,7 δισ. ευρώ. Στο πλαίσιο του LIFE, οι εγχώριοι φορείς διεκδίκησαν και έλαβαν 44,6 εκατ. ευρώ άμεση χρηματοδότηση από την ΕΕ για έργα σε θέματα κλιματικής αλλαγής και προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, ενώ από το σκέλος της άμεσης χρηματοδότησης του ERASMUS+, ελληνικοί φορείς συντόνισαν 188 έργα με συνολικό προϋπολογισμό 42,5 εκατ. ευρώ.
Horizon 2020
H Ελλάδα έλαβε καθαρή χρηματοδότηση ύψους 1,7 δισ. ευρώ, που αφορούσε στο 81,8% του συνολικού προϋπολογισθέντος κόστους των έργων. Συμμετείχαν στο πρόγραμμα 665 ιδιωτικές εταιρείες σε 1.319 έργα και έλαβαν 509 εκατ. ευρώ (29,9% του συνόλου). Η πλειοψηφία των συμμετεχόντων εταιρειών (417 ή 62,7% του συνόλου) ήταν μικρομεσαίες επιχειρήσεις, από τις οποίες 7,9% (33 από 417) είχαν ρόλο συντονιστή. Σε σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες του προγράμματος, η Ελλάδα βρίσκεται στην 11η θέση με βάση τη συνολική καθαρή χρηματοδότηση που έλαβε. Λαμβάνοντας υπόψη και το Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα (ΑΕΕ), η Ελλάδα βρίσκεται στην πέμπτη θέση της κατάταξης.
Ειδικότερα, το 38,3% των πόρων που χορηγήθηκαν μέσω του προγράμματος, κατέληξαν σε ερευνητικούς οργανισμούς, ενώ λιγότερο από το 30% πήγαν σε επιχειρήσεις. Το 27,7% διοχετεύθηκαν σε φορείς εκπαίδευσης
Με βάση το ύψος των κονδυλίων που καταλήγουν σε ιδιωτικές εταιρείες, η Ελλάδα κατέλαβε τη 10η θέση στις χώρες του προγράμματος. Τα κονδύλια που κατέληξαν σε ιδιωτικές επιχειρήσεις ως ποσοστό της συνολικής χρηματοδότησης έφεραν την Ελλάδα στη 15η θέση. Καθώς η θέση της χώρας στην κατάταξη με βάση τους συνολικούς πόρους του προγράμματος ως ποσοστό του ΑΕΕ της χώρας είναι σαφώς υψηλότερη (5η), ενώ παράλληλα και το μερίδιο των επιχειρήσεων στις συνολικές δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη στην Ελλάδα είναι αρκετά υψηλότερο (40,2% το 2020 σε όρους εκτέλεσης), προκύπτουν ισχυρές ενδείξεις ότι το πρόγραμμα έχει υποτιμηθεί από τις ιδιωτικές επιχειρήσεις ως εργαλείο χρηματοδότησης.
Σχετικά με την κατανομή των πόρων ανά επιστημονικό πεδίο, οι φυσικές (31,2%), οι κοινωνικές (27,7%) και οι πολυτεχνικές (25%) επιστήμες έλαβαν τους περισσότερους πόρους. Ακολουθούν σε απόσταση οι επιστήμες υγείας (7,1%), οι γεωργικές επιστήμες (4,8%) και οι ανθρωπιστικές επιστήμες (4%).
Η γεωγραφική κατανομή ανά περιφέρεια έδειξε ότι η πλειονότητα της χρηματοδότησης καταλήγει σε επιχειρήσεις που έχουν έδρα στην Αττική (76,5% της χρηματοδότησης και 72,2% των επιχειρήσεων). Ακολουθούν η Κεντρική Μακεδονία (11,5% και 13,0% σε όρους χρηματοδότησης και αριθμού επιχειρήσεων αντίστοιχα) και η Κεντρική Ελλάδα (4,1% και 3,9% αντίστοιχα.
Πρόγραμμα LIFE
Στο LIFE η Ελλάδα κατατάσσεται στην 5η θέση όσον αφορά στον αριθμό των συμμετεχόντων στο πρόγραμμα, με 147, ενώ Ισπανία και Ιταλία είχαν πολύ μεγάλο αριθμό συμμετεχόντων, 737 και 714 αντίστοιχα. Παρόμοια εικόνα παρατηρείται και στον αριθμό των εκπονούμενων έργων που συντονίζουν φορείς κάθε χώρας. Και εδώ, η Ελλάδα βρίσκεται στην 5η θέση με 36 έργα που συντονίζονται από εγχώριο φορέα, ενώ η Ισπανία και η Ιταλία καταλαμβάνουν τις πρώτες θέσεις με 179 και 160 έργα αντίστοιχα. Η Πορτογαλία, χώρα Νότιας Ευρώπης και παρόμοιου πληθυσμιακού μεγέθους με την Ελλάδα, βρίσκεται στην 7η και στην 11η θέση αντίστοιχα.
Η Ελλάδα κατατάσσεται 9η όσον αφορά το συνολικό ποσό χρηματοδότησης από το πρόγραμμα LIFE με 44,57 εκατ. ευρώ, ενώ πάλι η Ιταλία και η Ισπανία καταλαμβάνουν τις πρώτες θέσεις. Λαμβάνοντας υπόψη το ελληνικό ΑΕΕ, η χώρα μας κατατάσσεται στην 8η θέση.
Η Ελλάδα βρίσκεται πάνω από τον μέσο όρο όσον αφορά την προστασία του κλίματος, καθώς το ποσοστό των έργων που σχετίζονταν με αυτή τη θεματική ενότητα ήταν 25,7%.
Ειδικότερα για την Ελλάδα, το θέμα με τη μεγαλύτερη συχνότητα ήταν η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, με το 31,1% των έργων και το 33,2% της χρηματοδότησης να σχετίζονται με την κατηγορία. Στην κατανομή με βάση τον αριθμό έργων ακολουθούν τα έργα που αφορούν τα απόβλητα (13,3%), την ποιότητα του αέρα, τις εκπομπές και το αστικό περιβάλλον (11,1%) και τη διαχείριση πόρων, την πράσινη και την κυκλική οικονομία (8,9%).
Σχετικά με τους οργανισμούς που συμμετείχαν, το 28% των συμμετεχόντων στο LIFE (51 οργανισμοί) είναι δημόσιοι οργανισμοί, ενώ το 27% (50 οργανισμοί) είναι ιδιωτικές επιχειρήσεις. Ακολουθούν οι εκπαιδευτικοί οργανισμοί (24%, 45 σε απόλυτο αριθμό), άλλοι οργανισμοί (14%, 25 σε απόλυτο αριθμό) και οι ερευνητικοί οργανισμοί (7%, 13 σε απόλυτο αριθμό.
Σχετικά με το μέγεθος των ιδιωτικών επιχειρήσεων που συμμετείχαν στο πρόγραμμα, το 84% των επιχειρήσεων (42 από τις 50) είναι μικρομεσαίες, ενώ οι υπόλοιπες μεγάλες.
Όπως και στο Horizon 2020, η πλειονότητα των συμμετεχόντων οργανισμών βρίσκεται στην Αττική (61,8%). Στη δεύτερη θέση βρίσκεται η Κρήτη (12,4%), ενώ η Κεντρική Μακεδονία βρίσκεται στην τρίτη θέση (9,1%). Σχετικά υψηλά στην κατάταξη βρίσκονται επίσης και η Δυτική Μακεδονία.
Πρόγραμμα ERASMUS+
Βάσει στοιχείων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής συνολικά για το πρόγραμμα ERASMUS+, η Ελλάδα κατατάσσεται 11η θέση όσον αφορά το συνολικό ποσό χρηματοδότησης με 212,5 εκατ., ενώ Γερμανία και Γαλλία καταλαμβάνουν τις πρώτες θέσεις με 1,12 δισ. και 1,05 δισ. Αντίστοιχα. Με βάση το ΑΕΕ της Ελλάδας, η χώρα μας κατατάσσεται στην 16η θέση.
Στη συγκεκριμένη κατάταξη, τις πρώτες θέσεις έχουν χώρες μικρότερες σε πληθυσμό, όπως η Μάλτα και η Κύπρος, και αρκετές χώρες της ανατολικής Ευρώπης, όπως η Εσθονία, η Βουλγαρία και η Λιθουανία.
Ο αριθμός των έργων που χρηματοδοτήθηκαν με άμεση χρηματοδότηση μέσα από το πρόγραμμα ERASMUS+ την εξεταζόμενη προγραμματική περίοδο και συντονίστηκαν από ελληνικό φορέα υπολογίζεται σε 188. Ο συνολικός προϋπολογισμός των συγκεκριμένων έργων ανήλθε σε 42,5 εκατ. ευρώ.
Το 38,6% των εγχώριων συντονιστών στην άμεση χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα ERASMUS+ ήταν εκπαιδευτικοί οργανισμοί, ενώ 35,3% ήταν άλλοι οργανισμοί. Ακολουθούν οι ιδιωτικές επιχειρήσεις (14,7%) και οι δημόσιοι οργανισμοί (11,4%).
Από τις συμμετέχουσες επιχειρήσεις, το 88,1% είναι μικρομεσαίες, ενώ οι υπόλοιπες (11,9%) κατατάσσονται ως μεγάλες. Σχετικά με τη θεματική ενότητα, το 39,9% των έργων αφορά την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, το 36,7% την εκπαίδευση ενηλίκων και το 23,4% την ανώτατη εκπαίδευση.
Η γεωγραφική κατανομή των συντονιστών των έργων άμεσης χρηματοδότησης από το πρόγραμμα ERASMUS+ στην Ελλάδα εμφανίζει στενότερη συσχέτιση με την κατανομή του πληθυσμού της χώρας σε σύγκριση με τα άλλα δυο εξεταζόμενα προγράμματα άμεσης χρηματοδότησης. Ειδικότερα, το 48,3% των συμμετεχόντων οργανισμών βρίσκεται στην Αττική. Ακολουθούν η Κεντρική Μακεδονία (11,8%), η Θεσσαλία (10,1%), η Κρήτη (7,3%) και η Δυτική Ελλάδα (6,7%).
Συμπεράσματα
Τα τρία προγράμματα άμεσης χρηματοδότησης που εξετάζονται στη μελέτη προσέφεραν σημαντικούς πόρους για τους εγχώριους ερευνητικούς φορείς, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, αλλά και πολλές εγχώριες επιχειρήσεις. Η χρηματοδότηση ελληνικών φορέων από το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 για την προγραμματική περίοδο 2014-2020 υπολογίζεται σε 1,7 δισ. ευρώ, ενώ στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE, οι εγχώριοι φορείς διεκδίκησαν και έλαβαν 44,6 εκατ. άμεση χρηματοδότηση από την ΕΕ για έργα. Σημαντική ήταν η στήριξη και μέσα από το σκέλος της άμεσης χρηματοδότησης του προγράμματος Erasmus+, στο οποίο ελληνικοί φορείς συντόνισαν 188 έργα με συνολικό προϋπολογισμό 42,5 εκατ.
Ακόμα και όταν αφαιρεθούν οι πόροι από τη συνεισφορά της Ελλάδας στον κοινοτικό προϋπολογισμό, που αναλογούν σε αυτά τα προγράμματα, προκύπτει σημαντικό καθαρό όφελος για τη χώρα, 794 εκατ. συνολικά από τα τρία προγράμματα. Σε σύγκριση με άλλες χώρες μέλη της ΕΕ, οι ελληνικοί φορείς επιτυγχάνουν σχετικά υψηλά ποσοστά συμμετοχής στα προγράμματα άμεσης χρηματοδότησης.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 25-26.03.2023
Kεφάλαια 1,787 δισ. ευρώ, έπεσαν στην Ελλάδα την περίοδο 2014-2020, από τα τρία Κοινοτικά προγράμματα άμεσης χρηματοδότησης, το Horizon 2020 για την έρευνα και την καινοτομία, το LIFE για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή και το Erasmus + για την εκπαίδευση και την κατάρτιση. Η χώρα μας, όπως προκύπτει από μελέτη των ΙΟΒΕ και EY, με θέμα «Η συνεισφορά των Ευρωπαϊκών πηγών άμεσης χρηματοδότησης στην οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας», πέτυχε αρκετά καλές επιδόσεις στα παραπάνω τρία προγράμματα, ανταγωνιστικού χαρακτήρα, αφού στο Horizon, με βάση το ΑΕΕ (Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα), βρέθηκε στην 5η θέση της κατάταξης των χωρών-μελών, στην 8η στο LIFE και στην 16η στο Erasmus+.
Όμως η Ελλάδα δεν τα πήγε και τόσο καλά, αφενός στη συμμετοχή των ιδιωτικών επιχειρήσεων αφού στο LIFE ήταν στο 27,2% και στο Horizon στο 29,9% και, αφετέρου, στην αξιοποίηση των συγκεκριμένων προγραμμάτων από την ελληνική περιφέρεια, καθώς τα περισσότερα έργα έγιναν στην Αττική, ξεκινώντας από 48,3% στην περίπτωση του Erasmus+, ποσοστό που αυξήθηκε στο 61,8% στο LIFE και στο 76,5% στο Horizon. H Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας, αν και η δεύτερη μεγαλύτερη στη χώρα, είχε συμμετοχές αναντίστοιχες του μεγέθους της, αφού ξεκινούσαν από το 9,1% και έφταναν, maximum, στο 11,8%. Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο, παρά τη σχετικά περιορισμένη συμμετοχή των ιδιωτικών εταιρειών στα έργα που εντάχθηκαν, ήταν, η δυναμική παρουσία μικρομεσαίων επιχειρήσεων και μάλιστα από πολλούς κλάδους της Οικονομίας.
Έχει αξία να σημειωθεί, όπως επισημαίνουν οι συντάκτες της μελέτης, ότι θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην ενημέρωση των επιχειρήσεων για τα προγράμματα των άμεσων χρηματοδοτήσεων και το πως μπορούν να τα αξιοποιήσουν σαν εναλλακτική πηγή χρηματοδότησης των επενδυτικών τους σχεδίων, καθώς τα οφέλη που είχαν οι επιχειρήσεις που εντάχθηκαν και υλοποίησαν δράσεις, αποδεικνύονται σημαντικά.
Αύξηση τζίρου, νέες θέσεις εργασίας
Συγκεκριμένα, οι ελληνικές επιχειρήσεις που εντάχθηκαν στο Horizon 2020 τείνουν να έχουν υψηλότερο κύκλο εργασιών κατά περίπου 3,6 εκατ. ευρώ ετησίως, κατά τη διάρκεια της προγραμματικής περιόδου 2014-2020, σε σύγκριση με ανάλογες επιχειρήσεις που δεν έλαβαν χρηματοδότηση από το πρόγραμμα.
Σημαντικές ήταν οι επιδράσεις της άμεσης χρηματοδότησης και σε όρους απασχόλησης, με τη διαφορά να υπολογίζεται σε 33 εργαζόμενους ανά εταιρεία.
Το όφελος για την εθνική οικονομία
Πέραν των ανωτέρω, σημαντικό όφελος καταγράφεται και συνολικά στην οικονομία, μέσα από τις πολλαπλασιαστικές επιδράσεις της ζήτησης για εγχώρια προϊόντα και υπηρεσίες που δημιουργεί η εκτέλεση των προγραμμάτων.
Υπολογίζεται ότι η χρηματοδότηση των εγχώριων επιχειρήσεων μέσα από το πρόγραμμα Horizon 2020 δημιούργησε περίπου 720 εκατ. ευρώ σε όρους ΑΕΠ συνολικά την προγραμματική περίοδο 2014-2020 (περισσότερα από 100 εκατ. ευρώ ΑΕΠ ετησίως), ενώ περίπου 2.300 σταθερές θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης στηρίχθηκαν συνολικά (άμεσα και έμμεσα) από την εκτέλεση των χρηματοδοτούμενων έργων.
Nα σημειωθεί ότι η χρηματοδότηση ελληνικών φορέων από το πρόγραμμα Horizon 2020 υπολογίζεται σε 1,7 δισ. ευρώ. Στο πλαίσιο του LIFE, οι εγχώριοι φορείς διεκδίκησαν και έλαβαν 44,6 εκατ. ευρώ άμεση χρηματοδότηση από την ΕΕ για έργα σε θέματα κλιματικής αλλαγής και προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, ενώ από το σκέλος της άμεσης χρηματοδότησης του ERASMUS+, ελληνικοί φορείς συντόνισαν 188 έργα με συνολικό προϋπολογισμό 42,5 εκατ. ευρώ.
Horizon 2020
H Ελλάδα έλαβε καθαρή χρηματοδότηση ύψους 1,7 δισ. ευρώ, που αφορούσε στο 81,8% του συνολικού προϋπολογισθέντος κόστους των έργων. Συμμετείχαν στο πρόγραμμα 665 ιδιωτικές εταιρείες σε 1.319 έργα και έλαβαν 509 εκατ. ευρώ (29,9% του συνόλου). Η πλειοψηφία των συμμετεχόντων εταιρειών (417 ή 62,7% του συνόλου) ήταν μικρομεσαίες επιχειρήσεις, από τις οποίες 7,9% (33 από 417) είχαν ρόλο συντονιστή. Σε σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες του προγράμματος, η Ελλάδα βρίσκεται στην 11η θέση με βάση τη συνολική καθαρή χρηματοδότηση που έλαβε. Λαμβάνοντας υπόψη και το Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα (ΑΕΕ), η Ελλάδα βρίσκεται στην πέμπτη θέση της κατάταξης.
Ειδικότερα, το 38,3% των πόρων που χορηγήθηκαν μέσω του προγράμματος, κατέληξαν σε ερευνητικούς οργανισμούς, ενώ λιγότερο από το 30% πήγαν σε επιχειρήσεις. Το 27,7% διοχετεύθηκαν σε φορείς εκπαίδευσης
Με βάση το ύψος των κονδυλίων που καταλήγουν σε ιδιωτικές εταιρείες, η Ελλάδα κατέλαβε τη 10η θέση στις χώρες του προγράμματος. Τα κονδύλια που κατέληξαν σε ιδιωτικές επιχειρήσεις ως ποσοστό της συνολικής χρηματοδότησης έφεραν την Ελλάδα στη 15η θέση. Καθώς η θέση της χώρας στην κατάταξη με βάση τους συνολικούς πόρους του προγράμματος ως ποσοστό του ΑΕΕ της χώρας είναι σαφώς υψηλότερη (5η), ενώ παράλληλα και το μερίδιο των επιχειρήσεων στις συνολικές δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη στην Ελλάδα είναι αρκετά υψηλότερο (40,2% το 2020 σε όρους εκτέλεσης), προκύπτουν ισχυρές ενδείξεις ότι το πρόγραμμα έχει υποτιμηθεί από τις ιδιωτικές επιχειρήσεις ως εργαλείο χρηματοδότησης.
Σχετικά με την κατανομή των πόρων ανά επιστημονικό πεδίο, οι φυσικές (31,2%), οι κοινωνικές (27,7%) και οι πολυτεχνικές (25%) επιστήμες έλαβαν τους περισσότερους πόρους. Ακολουθούν σε απόσταση οι επιστήμες υγείας (7,1%), οι γεωργικές επιστήμες (4,8%) και οι ανθρωπιστικές επιστήμες (4%).
Η γεωγραφική κατανομή ανά περιφέρεια έδειξε ότι η πλειονότητα της χρηματοδότησης καταλήγει σε επιχειρήσεις που έχουν έδρα στην Αττική (76,5% της χρηματοδότησης και 72,2% των επιχειρήσεων). Ακολουθούν η Κεντρική Μακεδονία (11,5% και 13,0% σε όρους χρηματοδότησης και αριθμού επιχειρήσεων αντίστοιχα) και η Κεντρική Ελλάδα (4,1% και 3,9% αντίστοιχα.
Πρόγραμμα LIFE
Στο LIFE η Ελλάδα κατατάσσεται στην 5η θέση όσον αφορά στον αριθμό των συμμετεχόντων στο πρόγραμμα, με 147, ενώ Ισπανία και Ιταλία είχαν πολύ μεγάλο αριθμό συμμετεχόντων, 737 και 714 αντίστοιχα. Παρόμοια εικόνα παρατηρείται και στον αριθμό των εκπονούμενων έργων που συντονίζουν φορείς κάθε χώρας. Και εδώ, η Ελλάδα βρίσκεται στην 5η θέση με 36 έργα που συντονίζονται από εγχώριο φορέα, ενώ η Ισπανία και η Ιταλία καταλαμβάνουν τις πρώτες θέσεις με 179 και 160 έργα αντίστοιχα. Η Πορτογαλία, χώρα Νότιας Ευρώπης και παρόμοιου πληθυσμιακού μεγέθους με την Ελλάδα, βρίσκεται στην 7η και στην 11η θέση αντίστοιχα.
Η Ελλάδα κατατάσσεται 9η όσον αφορά το συνολικό ποσό χρηματοδότησης από το πρόγραμμα LIFE με 44,57 εκατ. ευρώ, ενώ πάλι η Ιταλία και η Ισπανία καταλαμβάνουν τις πρώτες θέσεις. Λαμβάνοντας υπόψη το ελληνικό ΑΕΕ, η χώρα μας κατατάσσεται στην 8η θέση.
Η Ελλάδα βρίσκεται πάνω από τον μέσο όρο όσον αφορά την προστασία του κλίματος, καθώς το ποσοστό των έργων που σχετίζονταν με αυτή τη θεματική ενότητα ήταν 25,7%.
Ειδικότερα για την Ελλάδα, το θέμα με τη μεγαλύτερη συχνότητα ήταν η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, με το 31,1% των έργων και το 33,2% της χρηματοδότησης να σχετίζονται με την κατηγορία. Στην κατανομή με βάση τον αριθμό έργων ακολουθούν τα έργα που αφορούν τα απόβλητα (13,3%), την ποιότητα του αέρα, τις εκπομπές και το αστικό περιβάλλον (11,1%) και τη διαχείριση πόρων, την πράσινη και την κυκλική οικονομία (8,9%).
Σχετικά με τους οργανισμούς που συμμετείχαν, το 28% των συμμετεχόντων στο LIFE (51 οργανισμοί) είναι δημόσιοι οργανισμοί, ενώ το 27% (50 οργανισμοί) είναι ιδιωτικές επιχειρήσεις. Ακολουθούν οι εκπαιδευτικοί οργανισμοί (24%, 45 σε απόλυτο αριθμό), άλλοι οργανισμοί (14%, 25 σε απόλυτο αριθμό) και οι ερευνητικοί οργανισμοί (7%, 13 σε απόλυτο αριθμό.
Σχετικά με το μέγεθος των ιδιωτικών επιχειρήσεων που συμμετείχαν στο πρόγραμμα, το 84% των επιχειρήσεων (42 από τις 50) είναι μικρομεσαίες, ενώ οι υπόλοιπες μεγάλες.
Όπως και στο Horizon 2020, η πλειονότητα των συμμετεχόντων οργανισμών βρίσκεται στην Αττική (61,8%). Στη δεύτερη θέση βρίσκεται η Κρήτη (12,4%), ενώ η Κεντρική Μακεδονία βρίσκεται στην τρίτη θέση (9,1%). Σχετικά υψηλά στην κατάταξη βρίσκονται επίσης και η Δυτική Μακεδονία.
Πρόγραμμα ERASMUS+
Βάσει στοιχείων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής συνολικά για το πρόγραμμα ERASMUS+, η Ελλάδα κατατάσσεται 11η θέση όσον αφορά το συνολικό ποσό χρηματοδότησης με 212,5 εκατ., ενώ Γερμανία και Γαλλία καταλαμβάνουν τις πρώτες θέσεις με 1,12 δισ. και 1,05 δισ. Αντίστοιχα. Με βάση το ΑΕΕ της Ελλάδας, η χώρα μας κατατάσσεται στην 16η θέση.
Στη συγκεκριμένη κατάταξη, τις πρώτες θέσεις έχουν χώρες μικρότερες σε πληθυσμό, όπως η Μάλτα και η Κύπρος, και αρκετές χώρες της ανατολικής Ευρώπης, όπως η Εσθονία, η Βουλγαρία και η Λιθουανία.
Ο αριθμός των έργων που χρηματοδοτήθηκαν με άμεση χρηματοδότηση μέσα από το πρόγραμμα ERASMUS+ την εξεταζόμενη προγραμματική περίοδο και συντονίστηκαν από ελληνικό φορέα υπολογίζεται σε 188. Ο συνολικός προϋπολογισμός των συγκεκριμένων έργων ανήλθε σε 42,5 εκατ. ευρώ.
Το 38,6% των εγχώριων συντονιστών στην άμεση χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα ERASMUS+ ήταν εκπαιδευτικοί οργανισμοί, ενώ 35,3% ήταν άλλοι οργανισμοί. Ακολουθούν οι ιδιωτικές επιχειρήσεις (14,7%) και οι δημόσιοι οργανισμοί (11,4%).
Από τις συμμετέχουσες επιχειρήσεις, το 88,1% είναι μικρομεσαίες, ενώ οι υπόλοιπες (11,9%) κατατάσσονται ως μεγάλες. Σχετικά με τη θεματική ενότητα, το 39,9% των έργων αφορά την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, το 36,7% την εκπαίδευση ενηλίκων και το 23,4% την ανώτατη εκπαίδευση.
Η γεωγραφική κατανομή των συντονιστών των έργων άμεσης χρηματοδότησης από το πρόγραμμα ERASMUS+ στην Ελλάδα εμφανίζει στενότερη συσχέτιση με την κατανομή του πληθυσμού της χώρας σε σύγκριση με τα άλλα δυο εξεταζόμενα προγράμματα άμεσης χρηματοδότησης. Ειδικότερα, το 48,3% των συμμετεχόντων οργανισμών βρίσκεται στην Αττική. Ακολουθούν η Κεντρική Μακεδονία (11,8%), η Θεσσαλία (10,1%), η Κρήτη (7,3%) και η Δυτική Ελλάδα (6,7%).
Συμπεράσματα
Τα τρία προγράμματα άμεσης χρηματοδότησης που εξετάζονται στη μελέτη προσέφεραν σημαντικούς πόρους για τους εγχώριους ερευνητικούς φορείς, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, αλλά και πολλές εγχώριες επιχειρήσεις. Η χρηματοδότηση ελληνικών φορέων από το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 για την προγραμματική περίοδο 2014-2020 υπολογίζεται σε 1,7 δισ. ευρώ, ενώ στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE, οι εγχώριοι φορείς διεκδίκησαν και έλαβαν 44,6 εκατ. άμεση χρηματοδότηση από την ΕΕ για έργα. Σημαντική ήταν η στήριξη και μέσα από το σκέλος της άμεσης χρηματοδότησης του προγράμματος Erasmus+, στο οποίο ελληνικοί φορείς συντόνισαν 188 έργα με συνολικό προϋπολογισμό 42,5 εκατ.
Ακόμα και όταν αφαιρεθούν οι πόροι από τη συνεισφορά της Ελλάδας στον κοινοτικό προϋπολογισμό, που αναλογούν σε αυτά τα προγράμματα, προκύπτει σημαντικό καθαρό όφελος για τη χώρα, 794 εκατ. συνολικά από τα τρία προγράμματα. Σε σύγκριση με άλλες χώρες μέλη της ΕΕ, οι ελληνικοί φορείς επιτυγχάνουν σχετικά υψηλά ποσοστά συμμετοχής στα προγράμματα άμεσης χρηματοδότησης.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 25-26.03.2023
ΣΧΟΛΙΑ