Σε μοντέλο αστικών συγκοινωνιών, ανάλογο με αυτό το οποίο λειτουργεί στην Αθήνα κατέληξε το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών για τις οδικές αστικές συγκοινωνίες της Θεσσαλονίκης. Η ευθύνη του συγκοινωνιακού έργου περνά στον Οργανισμό Συγκοινωνιακού Έργου Θεσσαλονίκης (ΟΣΕΘ), όπως συμβαίνει με τον ΟΑΣΑ στην Αθήνα. Το δε συγκοινωνιακό έργο θα το εκτελεί, κατά ένα μέρος του, εντός πόλης, ο νέος ΟΑΣΘ, θυγατρική του ΟΣΕΘ, όπως συμβαίνει με τον ΟΣΥ στην πρωτεύουσα και κατά το άλλο μέρος του ιδιώτες πάροχοι (τα σημερινά ΚΤΕΛ ή άλλοι ιδιώτες), στους οποίους θα ανατεθεί έπειτα από διεθνή διαγωνισμό. Το μοντέλο αυτό είναι κατ' ουσία μια παραλλαγή όσων προέβλεπε και ο νόμος 4482/2017 (νόμος Σπίρτζη) με τη διαφορά ότι, στο μεταξύ, μεγάλο μέρος του συγκοινωνιακού έργου έχει ανατεθεί ήδη σε ιδιώτες.

Ο νέος ΟΣΕΘ

Σύμφωνα με όσα παρουσίασε χθες στο υπουργικό συμβούλιο ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Χρήστος Σταϊκούρας κομβικό ρόλο στις συγκοινωνίες της Θεσσαλονίκης αναλαμβάνει ο ΟΣΕΘ. Αυτός θα είναι ο μοναδικός μέτοχος του νέου ΟΑΣΘ, αυτός θα σχεδιάζει, θα αναθέτει και θα εποπτεύει την υλοποίηση του συγκοινωνιακού έργου από τους παρόχους (νέο ΟΑΣΘ και ιδιώτες). Σε αυτόν περιέρχονται όλα τα περιουσιακά στοιχεία του σημερινού ΟΑΣΘ (προσωπικό, λεωφορεία, εξοπλισμός) ενώ αυτός θα είναι αρμόδιος να αγοράσει ή να μισθώσει ακίνητα (π.χ. αμαξοστάσια) ή και λεωφορεία που είναι αναγκαία για την υλοποίηση του συγκοινωνιακού έργου.

Για να μπορέσει να ανταπεξέλθει σε αυτόν το ρόλο απαιτείται αναδιάρθρωση του οργανωτικού και λειτουργικού μοντέλου του ΟΣΕΘ και βεβαίως σημαντική ενίσχυση σε ανθρώπινο δυναμικό. Με ποιο τρόπο θα γίνει αυτό και σε τι εύρος, δεν διευκρινίζεται προς το παρόν. Προφανώς θα περιγράφεται στο νομοσχέδιο το οποίο εκπονείται ήδη και πρόκειται να έρθει προς ψήφιση στο τέλος Ιουλίου. Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, απαιτείται σχεδόν διπλασιασμός του υπάρχοντος στελεχιακού δυναμικού του ΟΣΕΘ το οποίο ανέρχεται σήμερα σε περίπου είκοσι άτομα. Ήδη δώδεκα νέες προσλήψεις μέσω ΑΣΕΠ αναμένεται να ολοκληρωθούν ως τον Σεπτέμβριο.

Μικρότερος ο νέος ΟΑΣΘ

Ο “νέος ΟΑΣΘ” (το ακριβές όνομα θα αποφασιστεί στο νομοσχέδιο) θα είναι θυγατρική του ΟΣΕΘ, όπως ήταν η ΑΣΥΘ στο νόμο Σπίρτζη η οποία, άγνωστο γιατί, καταργήθηκε το 2019 από την προηγούμενη πολιτική ηγεσία του υπουργείου επί Κώστα Καραμανλή. Όλα τα περιουσιακά στοιχεία του σημερινού ΟΑΣΘ (προσωπικό, λεωφορεία, εξοπλισμός) θα περιέλθουν στον ΟΣΕΘ ο οποίος θα τα παραχωρήσει προς χρήση (είτε θα τα εκμισθώσει) στο νέο ΟΑΣΘ, αλλά ακόμη και σε ιδιώτες. Η επιχειρησιακή δυνατότητα του νέου Οργανισμού θα καθοριστεί με βάση το προσωπικό που θα έχει και τα λεωφορεία, ιδιόκτητα ή μισθωμένα. Σύμφωνα, πάντως, με πληροφορίες, η κατεύθυνση που υπάρχει είναι ο νέος ΟΑΣΘ να περιοριστεί αποκλειστικά και μόνο στις λεωφορειακές γραμμές εντός πόλης. Αυτό, άλλωστε, αναφέρεται και στο χθεσινό δελτίο Τύπου του υπουργείου όπου σημειώνεται πως “ο 'Νέος ΟΑΣΘ' θα αναλάβει το συγκοινωνιακό έργο που θα μπορεί να υλοποιεί με συνέπεια προς τους πολίτες”. Σήμερα ο ΟΑΣΘ εκτελεί συγκοινωνιακό έργο σε περίπου 40 λεωφορειακές γραμμές. Η κατεύθυνση που έχει δοθεί είναι το διάδοχο σχήμα να είναι μικρότερο. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο απαιτούμενος στόλος για τον νέο ΟΑΣΘ θα είναι της τάξης περίπου των 300 λεωφορείων. Υπενθυμίζεται ότι ο σημερινός ΟΑΣΘ διαθέτει, στα χαρτιά, 625 λεωφορεία εκ των οποίων βέβαια, κατάλληλα προς χρήση είναι λιγότερα από 200.

Οι ιδιώτες

Όλες οι υπόλοιπες λεωφορειακές γραμμές θα ανατεθούν σε ιδιώτες, μέσω διεθνούς διαγωνισμού τον οποίο θα διενεργήσει ο ΟΣΕΘ. Σήμερα τα ΚΤΕΛ εκτελούν δρομολόγια σε 43 γραμμές. Με τα νέα δεδομένα ίσως υπερβούν τις 50. Σύμφωνα με πληροφορίες, αυτήν την περίοδο εκπονείται από τον ΟΣΕΘ το τεύχος διακήρυξης του διαγωνισμού το οποίο θα οριστικοποιηθεί σε συνεννόηση με το υπουργείο. Βεβαίως, προϋπόθεση όλων αυτών είναι να έχει οριστικοποιηθεί ο νέος συγκοινωνιακός χάρτης, κυρίως σε ό,τι αφορά το πολεοδομικό συγκρότημα, με βάση και την επικείμενη έναρξη λειτουργίας του μετρό. Αυτό αναμένεται να ξεκαθαρίσει μέσα στο επόμενο δίμηνο. Στη συνέχεια θα οριστικοποιηθεί η διακήρυξη του διαγωνισμού ο οποίος εκτιμάται ότι θα προκηρυχθεί προς το τέλος του χρόνου.

Οι παλιοί λογαριασμοί

Παράλληλα με το σχεδιασμό των νέων συγκοινωνιών της Θεσσαλονίκης το υπουργείο καλείται να κλείσει και όλους τους παλιούς λογαριασμούς. Αυτοί είναι κυρίως τρεις:

1. Η εκκαθάριση του σημερινού ΟΑΣΘ. Μια διαδικασία η οποία έπρεπε να είχε κλείσει τον Δεκέμβριο του 2019, αλλά ακόμη εκκρεμεί. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που παρουσίασε χθες το υπουργείο νέα καταληκτική ημερομηνία ορίζεται τώρα το τέλος του 2025. Προϋπόθεση είναι η αποτίμηση των περιουσιακών στοιχείων του σημερινού Οργανισμού, μαζί και των οφειλών που έχει προς πάσα κατεύθυνση (εκμισθωτές, προμηθευτές). Εδώ και τέσσερα χρόνια έχει παραδοθεί στο υπουργείο η έκθεση αποτίμησης την οποία συνέταξε η εταιρεία Grant Thornton την οποία όμως η προηγούμενη πολιτική ηγεσία την έβαλε στο συρτάρι, “παγώνοντας” έτσι τη διαδικασία της εκκαθάρισης. Δεν έχει αποσαφηνιστεί εάν το υπουργείο θα προχωρήσει στην εκκαθάριση με βάση εκείνη την έκθεση ή εάν θα επιδιώξει την επικαιροποίησή της. Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με εκείνη την έκθεση την οποία είχε αποκαλύψει τον Ιούλιο του 2022 η “Μακεδονία”, “η τελική αξία της αποτίμησης καταλήγει μηδενική”.

2. Οι πρώην μέτοχοι. Το 2017 όταν έγινε η κρατικοποίηση οι πρώην μέτοχοι ανέρχονταν περίπου σε δύο χιλιάδες οι οποίοι περιμένουν να αποζημιωθούν για την κρατικοποίηση των μετοχών τους. Ωστόσο, η έκθεση αποτίμησης της Grant Thornton τους εμφανίζει να χρωστούν και από πάνω, περίπου 3,5 εκατ. ευρώ.

3. Ο συνεταιρισμός “Ηρακλής”. Είναι ο ιδιοκτήτης των ακινήτων τα οποία χρησιμοποιεί ο ΟΑΣΘ. Δηλαδή το αμαξοστάσιο της Σταυρούπολης, το 50% του αμαξοστασίου του Φοίνικα και η εξαώροφη οικοδομή επί της Παπαναστασίου όπου στεγάζονται τα γραφεία του Οργανισμού. Ο “Ηρακλής” δεν εισπράττει ενοίκια εδώ και περίπου δέκα χρόνια. Οι συνολικές οφειλές του ΟΑΣΘ προς τον “Ηρακλή” ανέρχονται περίπου στα 15 εκατ. ευρώ, μαζί και με ένα δάνειο περί τα 2,5 εκατ. τα οποία είχε διαθέσει ο συνεταιρισμός στους πρώην μετόχους του ΟΑΣΘ.

Στο σχέδιο το οποίο παρουσιάστηκε χθες στο υπουργικό συμβούλιο αναφέρεται ότι θα υπάρξει “νομική αξιολόγηση και ολοκλήρωση διαδικασιών επίλυσης μέσω εξωδικαστικής συμφωνίας ή νομοθετικής ρύθμισης, όπου είναι εφικτό”. Σημειώνεται ότι υπάρχουν εκκρεμείς δικαστικές διενέξεις - αγωγές, από “Ηρακλή” κατά ΟΑΣΘ (€11,9 εκατ., χωρίς το δάνειο) και από ΟΑΣΘ κατά “Ηρακλή” (€10,8 εκατ.). Αυτά αφορούν την αγωγή την οποία είχε καταθέσει η διοίκηση του Στέλιου Παππά το 2018 κατά του “Ηρακλή” με το επιχείρημα ότι τα ενοίκια τα οποία εισέπραττε επί σειρά ετών, πριν από την κρατικοποίηση του ΟΑΣΘ ήταν καταχρηστικά, πολύ υψηλότερα της αγοράς. Η αγωγή είχε κατατεθεί στο Εφετείο Αθηνών το οποίο την απέρριψε λόγω αναρμοδιότητας χωρίς να μπει στην ουσία της. Έκτοτε παρέμενε ανενεργή καθώς καμία από τις μετέπειτα διοικήσεις του ΟΑΣΘ δεν την επανέφερε.

Ωστόσο, πριν από μερικές εβδομάδες η νυν διοίκηση του Οργανισμού την επανέφερε, στο Εφετείο Θεσσαλονίκης αυτή τη φορά. Όπως είχε γράψει το makthes.gr προ εβδομάδων, εντός των επόμενων τριών μηνών οι δύο πλευρές θα πρέπει να καταθέσουν τις προτάσεις τους στο δικαστήριο προκειμένου στη συνέχεια να εκδοθεί η τελική απόφαση. Το υπουργείο αναμένει και την εκλογή της νέας διοίκησης του “Ηρακλή” προκειμένου να διερευνηθεί η δυνατότητα εξωδικαστικής επίλυσης των οικονομικών διαφορών τους. Στο πλαίσιο αυτό εξετάζεται και το ενδεχόμενο ακόμη και αγοράς των ακινήτων που ανήκουν στον “Ηρακλή”.

Το χρονοδιάγραμμα

Με βάση το χρονοδιάγραμμα το οποίο παρουσιάστηκε χθες στο υπουργικό συμβούλιο τα επόμενα βήματα είναι τα εξής:
• 30.05.2024: Αποστολή σχεδίου νόμου στη Γενική Γραμματεία Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων.
• 01.07.2024: Εισαγωγή σχεδίου νόμου σε διαβούλευση.
• 16.07.2024: Λήξη διαβούλευσης και εισαγωγή νομοσχεδίου προς ψήφιση.
• 30.07.2024: Ψήφιση νομοσχεδίου.
• 05.08.2024: Δημοσίευση νόμου.
• 21.10.2024: Έναρξη λειτουργίας Νέου ΟΑΣΘ (διατυπώσεις δημοσιότητας ΓΕΜΗ κλπ.).
• 31.10.2024: Περάτωση διαδικασιών μεταβίβασης ενεργητικού και προσωπικού.
• 31.12.2025: Περάτωση εκκαθάρισης ΟΑΣΘ.