Ανισότητες στην εκπαίδευση, οικονομική δυσχέρεια, αλλά και βαθιά ριζωμένες προκαταλήψεις είναι μερικά από τα πιο σημαντικά εμπόδια, που περιορίζουν την απασχόληση των γυναικών στον κλάδο της Μηχανικής παγκοσμίως.

Τα παραπάνω διαπιστώνει διεθνής ερευνητική ομάδα, στην οποία συμμετέχουν και Έλληνες ερευνητές.

Η έρευνα παρουσιάστηκε στο ετήσιο συνέδριο IEEE EDUCON, ένα από τα κορυφαία παγκόσμια συνέδρια για θέματα εκπαίδευσης μηχανικών, το οποίο διοργανώνει το αμερικανικό Ινστιτούτο Ηλεκτρολόγων και Ηλεκτρονικών Μηχανικών (IEEE) και φέτος φιλοξενήθηκε στην Κω. Επίσης, η έρευνα θα δημοσιευθεί στα πρακτικά του συνεδρίου και στην ψηφιακή βιβλιοθήκη IEEE Xplore.

Η ερευνητική ομάδα, που απαρτίζεται από τους Βιβιάνα Καλέα από το Πανεπιστήμιο Σαπιέντσα της Ρώμης, Ευάγγελο Δαγκλή από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Τίνα Νάντσου από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Χιμένα Οτεγκούι από το Universidad de la Republica της Ουρουγουάης, Εντμούντο Τοβάρ από το Πολυτεχνείο της Μαδρίτης και Τζένη Βίλα από το Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ, μελέτησε το φαινόμενο της υποεκπροσώπησης των γυναικών μέσω βιβλιογραφικής ανασκόπησης των εργασιών που περιλαμβάνονται στα πρακτικά του συνεδρίου EDUCON του αμερικανικού Ινστιτούτου Ηλεκτρολόγων και Ηλεκτρονικών Μηχανικών (IEEE). Οι επιστημονικές εργασίες υποβλήθηκαν από το 2010 έως το 2023 και διερευνούσαν τις ανισότητες μεταξύ των φύλων στον κλάδο της Μηχανικής.

Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ένας από τους συγγραφείς της μελέτης, ο Εντμούντο Τοβάρ, καθηγητής στο Πολυτεχνείο της Μαδρίτης, μέλος του ΔΣ και πρώην πρόεδρος του IEEE Education Society και πρόεδρος του συνεδρίου EDUCON, «μόνο μετά τη δεκαετία του 2010 οι ερευνητές άρχισαν να δίνουν μεγαλύτερη προσοχή στην υποεκπροσώπηση των γυναικών στους τομείς STEM, συμπεριλαμβανομένης της Μηχανικής, και αυτό συμπίπτει χρονικά με την περίοδο διοργάνωσης του Συνεδρίου».

Στη μελέτη διαπιστώνεται ότι, ενώ οι γυναίκες κατέχουν υψηλό ποσοστό αποφοίτων από τα πανεπιστήμια, σε ορισμένους τομείς ακόμα και υψηλότερο από τους άνδρες, ωστόσο φαίνεται ότι υπολείπονται των ανδρών σχεδόν κατά 25%, όσον αφορά στην εκπροσώπησή τους στον επαγγελματικό κλάδο.

Ένας σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στην υποεκπροσώπηση των γυναικών στη Μηχανική είναι οι προκαταλήψεις με βάση το φύλο που επηρεάζουν την πρόσβαση των γυναικών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και στο χώρο εργασίας. Αρκετές από τις προκαταλήψεις ξεκινούν ήδη από το σχολείο, όπου αρκετές μελέτες δείχνουν ότι τα παιδιά των δύο φύλων δεν ασχολούνται με τις ίδιες «δραστηριότητες και παιχνίδια». Αυτή η διάκριση λόγω φύλου περιορίζει τις πιθανότητες συμμετοχής τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ενώ σε κάποιες κοινωνίες αν και οι γυναίκες έχουν πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ωστόσο, λόγω της επιρροής του περιβάλλοντός τους, επιλέγουν περισσότερο επαγγέλματα κοινωνικού χαρακτήρα, όπως δασκάλα ή νοσοκόμα. Όπως επισημαίνεται, οι γυναίκες μπορεί επιπλέον να λαμβάνουν το μήνυμα ότι είναι ακατάλληλες για να δουλεύουν σε επιστημονικούς ή τεχνικούς τομείς ή να μην έχουν αυτοπεποίθηση κατά τις πανεπιστημιακές σπουδές τους.

Τα στερεότυπα γίνονται αισθητά και στον καταμερισμό των οικογενειακών καθηκόντων και σε έρευνα που αναδεικνύεται μέσα από τη βιβλιογραφική ανασκόπηση διαπιστώνεται ότι οι γυναίκες που εργάζονται ταυτόχρονα και φροντίζουν τα παιδιά τους «μπορεί να παραιτηθούν συχνότερα από τους άνδρες».

Διαφορετικές συμπεριφορές διαπιστώνονται και στο εργασιακό περιβάλλον, όπου γυναίκες κάνουν λόγο για ακατάλληλη ή ακόμα και ασεβή μεταχείριση.

Η υποεκπροσώπηση των γυναικών στη Μηχανική δεν πηγάζει πάντως μόνο από εξωτερικά εμπόδια αλλά και από εσωτερικούς παράγοντες, καθώς οι γυναίκες συχνά στρέφονται προς εναλλακτικά επαγγέλματα λόγω των προκαταλήψεων που επικρατούν.

Περιγράφοντας τα ευρήματα της μελέτης, ο κ. Τοβάρ τονίζει ότι «παρότι μπορεί να έχουμε κάνει ήδη σημαντική πρόοδο στο να γίνει η ισότητα των φύλων πράξη, δεν έχουμε φτάσει ακόμα στο επίπεδο που θέλουμε να πιστεύουμε ότι είμαστε». «Παρά τις πεποιθήσεις μας για την κατάσταση της ισότητας των φύλων», συνεχίζει, «οι αντιλήψεις μας για ορισμένα θέματα και εγγενείς συμπεριφορές δεν έχουν εξελιχθεί ακόμα αρκετά από τα χρόνια που η ανισότητα των φύλων θεωρούνταν φυσιολογική. Παρόλο που, ευτυχώς, πλέον δεν θεωρούμε συνήθως την εκπαίδευση των γυναικών περιττή, μπορούμε ακόμα να αντιληφθούμε σήμερα έναν παραλληλισμό με το γεγονός ότι η συμμετοχή τους στους τομείς STEM είτε δεν θεωρείται προτεραιότητα είτε, ακόμη χειρότερα, αποθαρρύνεται ενεργά».