Την ώρα που οι περισσότεροι προγραμματίζουν τις θερινές τους διακοπές, ορισμένοι συμπολίτες μας παραμένουν στην πόλη για να προστατέψουν το μοναδικό «πνεύμονα» της Θεσσαλονίκης, το περιαστικό δάσος του Σέιχ Σου. Πρόκειται για εθελοντές που έχουν εκπαιδευτεί για έναν στόχο: να προστατέψουν το δάσος, τις ζωές μας και τις περιουσίες μας, από τους κινδύνους όχι μόνο των πυρκαγιών, αλλά και των πλημμυρών, των σεισμών και των υπόλοιπων θεομηνιών και ατυχημάτων.
Το περιαστικό δάσος του Σέιχ Σου, που εκτείνεται από τις νότιες πλαγιές του Χορτιάτη μέχρι το Επταπύργιο, καταστράφηκε στο μεγαλύτερο μέρος του από τη μεγάλη πυρκαγιά που ξέσπασε στις 6 Ιουλίου του 1997. Τότε η φωτιά έκαψε 16.640 στρέμματα από τα 29.790 συνολικά, δηλαδή περίπου το 56% της έκτασης του δάσους.
Σήμερα ο Κέδρινος Λόφος φρουρείται όχι μόνο από πυροσβέστες της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας αλλά και από εθελοντές που καθημερινά περιπολούν στο δάσος, ειδικά αυτές τις μέρες κατά τις οποίες οι καιρικές συνθήκες ευνοούν τις πυρκαγιές.
Στη «ΜτΚ» μίλησαν δυο εθελοντές που εδώ και χρόνια βρίσκονται στην πρώτη γραμμή πυροπροστασίας του περιαστικού δάσους της Θεσσαλονίκης.
Ο Δημήτριος Νάκος είναι ο πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Εθελοντικών Οργανώσεων Πολιτικής Προστασίας και γενικός γραμματέας της Εθελοντικής Ομάδας Φιλύρου του δήμου Πυλαίας-Χορτιάτη και ο Στέλιος Βαϊρλής
είναι ο πρόεδρος της Εθελοντικής Διασωστικής Ομάδας Αντιμετώπισης Καταστροφών (ΕΔΟΜΑΚ) του δήμου Νεάπολης-Συκεών.
Και οι δύο τόνισαν ότι για να μειωθούν οι δασικές πυρκαγιές, εκτός από σύγχρονα μέσα πυρόσβεσης και εκπαιδευμένο προσωπικό, πρέπει γίνει σωστή ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών, ειδικά των μαθητών να μάθουν από παιδιά να αγαπούν και να προστατεύουν τα δάση.
Αρχικά πείτε μας πότε ιδρύθηκαν οι ομάδες σας και ποιούς στόχους έχουν;
Στέλιος Βαϊρλής: Η ΕΔΟΜΑΚ, δηλαδή η Εθελοντική Διασωστική Ομάδα Αντιμετώπισης Καταστροφών, ιδρύθηκε το 1996 και από το 1998 είναι σωματείο με έγκριση πρωτοδικείου. Οι στόχοι της ομάδας είναι η παροχή πρώτων βοηθειών σε πληγέντες, η ενίσχυση τον κρατικού μηχανισμού και ιδιαίτερα της πυροσβεστικής υπηρεσίας σε δασικές πυρκαγιές.
Εγώ από μικρός ήμουν ανήσυχο πνεύμα και έψαχνα πάντα να δώσω παρά να πάρω. Στην ΕΔΟΜΑΚ από την αρχή της σχεδόν, «έδεσα» με την ιδέα του εθελοντισμού όπου παραμένω πιστός τρεις δεκαετίες. Όλο αυτό το διάστημα, τελικά όχι μόνο έδωσα αλλά και πήρα πολλά πράγματα από τον εθελοντισμό, όπως εξειδικευμένες γνώσεις και δεξιότητες που δεν της παρέχουν πουθενά αλλού. Αυτό στην ουσία είναι το μεγάλο κέρδος…
Δημήτριος Νάκος: H Εθελοντική Ομάδα Φιλύρου ιδρύθηκε το 2001 ως αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία. Το 2001 η Ομάδα εντάχθηκε στο Μητρώο Εθελοντικών Οργανώσεων της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας και έλαβε τον κωδικό 052/2001, υπαγόμενη επιχειρησιακά στο σχεδιασμό του Συντονιστικού Περιφερειακού Οργάνου Θεσσαλονίκης.
Είναι ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Εθελοντικών Οργανώσεων Πολιτικής Προστασίας. Δραστηριοποιείται κατά κύριο λόγο στα όρια του δήμου Πυλαίας-Χορτιάτη. Ο χώρος ευθύνης της αρχίζει από τα υψώματα Λαγυνών, Ευκαρπίας, Φίλυρο, δάσος Φιλύρου, δάσος Κουρί, Ασβεστοχώρι, Εξοχή, Χορτιάτη και περιοχές του δάσους του Σέιχ Σου. Όταν όμως υπάρχουν περιστατικά εκτός δήμου ή νομού μπορεί να μετακινηθεί κατόπιν εντολών των φορέων διαχείρισης του συμβάντος.
Ποιες είναι οι σημαντικότερες δράσεις σας μέχρι τώρα;
Στέλιος Βαϊρλής: Οι σημαντικότερες δράσεις ξεκινάνε από το μακρινό 1997 με τη μεγάλη φωτιά του Σέιχ Σου, στη συνέχεια στον σεισμό της Πάρνηθας το 1999, την τραγική πυρκαγιά στο Μάτι και την Κινέτα και τελευταία πέρσι στην πυρκαγιά της Δαδιάς.
Δημήτριος Νάκος: Βασικός σκοπός της ομάδας μας είναι ή πρόληψη και αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών. Ειδικότερα έχει αναλάβει την προστασία του δασικού πλούτου του δήμου Πυλαίας-Χορτιάτη αλλά και των όμορων δήμων. Έχει λάβει μέρος σε πολλά περιστατικά αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών, έρευνας και διάσωσης, αντιμετώπισης ατυχημάτων και ακραίων καιρικών φαινομένων. Στις πυρκαγιές της Χαλκιδικής, Ασσήρου, Σέιχ Σου, Δαδιάς, Τέμπη, κ.ά.
Τους χειµερινούς µήνες, η ομάδα δραστηριοποιείται σε περιπτώσεις έκτακτων καιρικών φαινοµένων (πληµµύρες, παγετοί, χιονοπτώσεις, καταιγίδες) ενισχύοντας το έργο των αρµόδιων υπηρεσιών. Εκτελούνται περιπολίες για έλεγχο των δρόµων, απαγόρευση κυκλοφορίας, παροχή βοηθείας, ενηµέρωση αρμοδίων υπηρεσιών. Επίσης πραγµατοποιούνται μεταφορές ατόµων, ασθενών καθώς και προµηθειών σε αποµακρυσµένα σηµεία του δήμου μας. Η Οµάδα από την ίδρυσή της συµµετέχει ενεργά στον αποχιονισµό των δρόμων του δήμου.
Δώστε μας το προφίλ της ομάδας σας. Από πόσα άτομα αποτελείται, τι επαγγέλλονται, τι ηλικίες έχουν;
Στέλιος Βαϊρλής: Το προφίλ της ομάδας μας έχει ως εξής: αποτελείται από περίπου 150 άτομα από τους οποίους οι 80 είναι μάχιμοι. Η πλειονότητα των ατόμων που συμμετέχουν είναι ιδιωτικοί υπάλληλοι και οι ηλικίες τους είναι από 18 ετών μέχρι 65, με αυξημένο το ποσοστό στις νέες ηλικίες.
Δημήτριος Νάκος: Η δική μας ομάδα αποτελείται από 30 μέλη, με σχεδόν καθημερινή παρουσία στις δραστηριότητές μας. Όλα τα μέλη συμμετέχουν σε εκπαιδεύσεις για θέματα αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών, διαχείρισης κρίσεων, έρευνας και διάσωσης και παροχής πρώτων βοηθειών. Επίσης η ομάδα μας συμμετείχε και διοργάνωσε ασκήσεις σε συνεργασία με άλλες εθελοντικές οργανώσεις και κρατικούς φορείς.
Η ηλικία των μελών μας είναι από 22 ετών έως 63 και εργάζονται τόσο στον ιδιωτικό τομέα, όσο και στο δημόσιο, όπως οδηγοί βαρεών οχημάτων, χωματουργικών, υδραυλικοί, ηλεκτρολόγοι, μηχανικοί, νοσηλευτές, καθηγητές, στρατιωτικοί, προγραμματιστές κ.ά.
Λόγω των εμπειριών των μελών μας αρκετές επισκευές και συντηρήσεις του εξοπλισμού μας γίνονται από τα μέλη μας.
Συμμετέχουν και γυναίκες;
Δημήτριος Νάκος: Η ομάδα μας από την ίδρυση της πλαισιώνεται από γυναίκες και σήμερα αποτελούν το 1/3 του δυναμικού της ομάδας.
Στέλιος Βαϊρλής: Βεβαίως και συμμετέχουν και γυναίκες και έχουν ιδιαίτερη εκτίμηση μέσα στην ομάδα. Περίπου το 50% των μελών μας είναι γυναίκες.
Τώρα το καλοκαίρι που ο κίνδυνος για πυρκαγιές στα δάση είναι αυξημένος, πώς λειτουργούν οι ομάδες σας;
Στέλιος Βαϊρλής: Η ομάδα μας λειτουργεί κάτω από τη διοίκηση της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας και συμμετέχει στη συμπληρωματική επιτήρηση δασών του νομού Θεσσαλονίκης. Έχει καθημερινές περιπολίες στο δάσος του Σέιχ Σου με τουλάχιστον δύο πυροσβεστικά οχήματα κάθε μέρα.
Δημήτριος Νάκος: αι η δική μας ομάδα συμμετέχει στον αντιπυρικό σχεδιασμό της Διοίκησης Πυροσβεστικών Υπηρεσιών Θεσσαλονίκης. Τα οχήματα της Ομάδας λειτουργούν ως περιπολικά δασών υπό τη Διοίκηση της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, ενισχύοντας το έργο της στην πρόληψη και καταστολή πυρκαγιών κατά την θερινή περίοδο κάθε χρόνου.
Σύμφωνα με την ανάθεση τομέα από την Π.Υ. περιπολεί καθημερινά, από τα υψώματα Λαγυνών, περιοχή Φιλύρου, δάσος Κουρί, Ασβεστοχώρι, Εξοχή, διασταύρωση Χορτιάτη-Πανόραμα και στο Χορτιάτη.
Συνήθη σημεία στάθμευσης των οχημάτων είναι η δασική περιοχή του Φιλύρου, το Παιδικό Χωριό, το Εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, στο Κουρί και στο Νοσοκομείο «Παπανικολάου», στην Εξοχή.
Σε περίπτωση όμως ύπαρξης συμβάντος σε άλλη περιοχή είμαστε στη διάθεση των υπηρεσιών για οποιαδήποτε μετακίνηση μέσα στο πλαίσιο των δυνατοτήτων μας.
Οι υπηρεσίες της ομάδας για τη θερινή περίοδο είναι από την 1η Μαΐου έως 15 Ιουνίου σε γενική επιφυλακή, από 16 Ιουνίου έως 15 Σεπτεμβρίου καθημερινά από τις 3 το μεσημέρι έως τις 10 το βράδυ και τα Σαββατοκύριακα από τις 11 το πρωί έως τις 10 το βράδυ ενώ από τις 16 Σεπτεμβρίου έως τις 31 Οκτωβρίου είμαστε σε γενική επιφυλακή. Σε περίπτωση ύπαρξης συμβάντος ή όταν ο δείκτης επικινδυνότητας είναι 4, το πρόγραμμα τροποποιείται με χρόνο απόκρισης από 30 έως 60 λεπτά.
Φέτος που εφαρμόζεται ο νέος κανονισμός πυροπροστασίας έχουν παρθεί πρόσθετα μέτρα από τους ιδιοκτήτες των οικοπέδων ή ακόμη υπάρχουν εγκαταλειμμένα οικόπεδα με ξερά χόρτα κοντά σε δασικές εκτάσεις;
Δημήτριος Νάκος: Από περιπολίες στον τομέα ευθύνης μας διαπιστώσαμε ότι έχουν γίνει εργασίες καθαρισμού των οικοπέδων από την επικίνδυνη βλάστηση. Υπάρχουν όμως αρκετά οικόπεδα που χρήζουν καθαρισμό.
Το πρόβλημα όμως είναι ότι δεν μερίμνησε η πολιτεία για την τρόπο απομάκρυνσης των υλικών και την ασφαλή τοποθεσία εναπόθεσης αυτών. Ίσως πρέπει να δοθούν κονδύλια στους δήμους για τις συγκεκριμένες εργασίες.
Στέλιος Βαϊρλής: Αν και είναι μπερδεμένος ο νόμος λίγα πράγματα έχουν γίνει. Κατά την προσωπική μου εκτίμηση δεν περιμένω ο νέος νόμος να διορθώσει κάτι ή να επιλύσει προβλήματα τουναντίον θα φέρει μεγαλύτερα προβλήματα.
Κατά την άποψή σας τι θα μπορούσε να γίνει στη χώρα μας για να μειωθούν οι δασικές πυρκαγιές και να μην υπάρχουν θύματα και τεράστιες καταστροφές;
Δημήτριος Νάκος: Για να μειωθούν οι δασικές πυρκαγιές πρέπει γίνει σωστή ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών. Να ληφθούν νομοθετικά μέτρα, π.χ.. νόμοι ιδιοκτησίας και χρήσης γης.
Να υπάρχει κατάλληλη διαχείριση του δάσους, με καθαρισμούς της ξηρής καύσιμης ύλης και απομάκρυνσης αυτής. Να υπάρχει σωστός σχεδιασμός και ο εξοπλισμός σε οχήματα και μέσα να είναι σύγχρονος.
Στέλιος Βαϊρλής: Πολλά πράγματα θα μπορούσαν να γίνουν με βασικότερο την εκπαίδευση των μαθητών στη δασική προστασία από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού. Εάν τα παιδιά από μικρή ηλικία ενημερωθούν σωστά μπορούμε να μειώσουμε τις δασικές πυρκαγιές. Είναι θέμα παιδείας… Πηγαίνουμε στα δημοτικά σχολεία και μιλάμε στα παιδιά και βλέπουμε ότι οι μικροί μαθητές διψάνε να μάθουν για τα δάση και την πυροπροστασία. Δεν αρκεί να βάλουμε τα παιδιά να φυτέψουν ένα δεντράκι και να το αφήσουμε στην τύχη του. Πρέπει να πάμε να το ποτίσουμε το καλοκαίρι για να μην ξεραθεί. Εμείς κάναμε δενδροφυτεύσεις με μαθητές και σκόπιμα βάλαμε σε κάθε δένδρο το όνομα του παιδιού που το φύτεψε για να έχει τη φροντίδα του μέχρι να μεγαλώσει. Οι δάσκαλοι παίζουν σημαντικό ρόλο και γι’ αυτό ζητάμε τη συνεργασία τους.
Τα περιαστικά δάση της Θεσσαλονίκης έχουν αντιπυρικές ζώνες, πυροφυλάκια, πυροσβεστικούς κρουνούς και ό,τι άλλο χρειάζεται για να αντιμετωπιστεί έγκαιρα μια πυρκαγιά;
Στέλιος Βαϊρλής: Βεβαίως και έχει αντιπυρικές ζώνες οι οποίες θέλουν καθαρισμό γιατί τα κλαδιά των δέντρων ακουμπάνε το ένα το άλλο. Το Σέιχ Σου έχει τρία πυροφυλάκια, αρκετούς κρουνούς σίγουρα όμως χρειάζεται και άλλα πυροσβεστικά οχήματα όπως και προσωπικό.
Δημήτριος Νάκος: Τα περιαστικά δάση έχουν αντιπυρικές ζώνες αλλά αυτές σχεδιάστηκαν μετά την πυρκαγιά του 1998. Πρέπει να γίνουν και άλλες και οι υπάρχουσες να συντηρηθούν και να διαπλατυνθούν. Τα πυροφυλάκια στελεχώνονται τόσο από μόνιμους πυροσβέστες όσο και από εθελοντές. Οι κρουνοί ελέγχονται από τις αρμόδιες υπηρεσίες ως προς τη λειτουργία τους αλλά ίσως θα πρέπει να επεκταθεί το δίκτυο.
Πώς σας βλέπουν οι πολίτες όταν αντί να πάτε διακοπές αφιερώνεται το χρόνο σας στην πυροφύλαξη;
Στέλιος Βαϊρλής: Σε πολλές περιπτώσεις βλέπουμε τους πολίτες να μας συγχαίρουν για τον χρόνο που αφιερώνουμε στην πυροφύλαξη.
Δημήτριος Νάκος: Έχουμε ακούσει πολλές φορές… οι τρελοί του χωριού.
Ο εθελοντισμός είναι μία πολυσυζητημένη δραστηριότητα στις μέρες μας και ειδικά η ενασχόληση με δράσεις πολιτικής προστασίας. Άλλοι μιλούν με θαυμασμό και εκτίμηση για τους εθελοντές και το έργο τους. Άλλοι μιλούν με αμφισβήτηση…
Αμφισβητούν το έργο και τον ρόλο των εθελοντών και προσπαθούν να ανακαλύψουν αυτό που οδηγεί κάποιους πολίτες, ατομικά ή μέσω οργανώσεων, να εργαστούν χωρίς αμοιβή για το γενικό καλό της κοινωνίας.
Αλλά όπως ανέφερε και ο Albert Schweitzer (Νόμπελ Ειρήνης 1952) «οι μόνοι ανάμεσά μας που θα είναι στ’ αλήθεια ευτυχισμένοι, είναι αυτοί που θα έχουν ψάξει και θα έχουν βρει πώς να βοηθούν τους άλλους». Και μία κινέζικη παροιμία λέει: «αν θέλεις ευτυχία για μία ώρα πάρε έναν υπνάκο. Αν θέλεις ευτυχία για μία ημέρα πήγαινε για ψάρεμα. Αν θέλεις ευτυχία για ένα μήνα παντρέψου. Αν θέλεις ευτυχία για έναν χρόνο κληρονόμησε μία περιουσία. Αν θέλεις ευτυχία για μία ζωή βοήθησε κάποιον άλλο».
Πώς μπορεί να γίνει κάποιος μέλος στην ομάδα σας;
Δημήτριος Νάκος: Όποιος ενήλικας θέλει μπορεί να γίνει μέλος της ομάδας. Βασική προϋπόθεση να υπάρχει η θέληση της προσφοράς, να είναι συνεργάσιμος, και η κατάσταση της υγείας του να του επιτρέπει να ασχοληθεί με τις δράσεις της ομάδας.
Στέλιος Βαϊρλής: Μέλος μπορεί να γίνει οποίος θέλει να αφιερώσει χρόνο στην εκπαίδευση, στην πιστοποίηση του από την ΓΓΠΠ και τέλος να μπορεί με τις γνώσεις που έχει πάρει να γίνει ικανός για τη δασοπυρόσβεση και την προστασία του Σέιχ Σου. Όλα αυτά προϋποθέτουν να έχει συμπλήρωσει το 18ο έτος της ηλικίας του.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 14.07.2024