ΑΠΟΨΕΙΣ

Με την έλευση της πανδημίας στη χώρα μας, η πολιτεία έπραξε ό,τι αξιολογούσε πως όφειλε για την αντιμετώπιση της υγειονομικής και οικονομικής κρίσης. Μεταξύ αυτών: για την προστασία της ζωής, της υγείας, των θέσεων εργασίας και των επιχειρήσεων (ανεπιτυχώς -σε σημαντικό βαθμό...). 

Ζούμε, για δεύτερη φορά ήδη, την απαγόρευση κυκλοφορίας. Ξαναθυμηθήκαμε τι σημαίνει η συνύπαρξη με τον εαυτό μας και την οικογένεια μας (ακριβέστερα: είχαμε την ευκαιρία να ξαναθυμηθούμε). 

Η τηλεργασία ήταν η επαρκής δικαιολογία για να παραμείνουμε «κολλημένοι» στα laptop, ipad και smart phones μας. Και αφού ήμασταν «αναγκασμένοι» σε πολύωρες επαγγελματικές αυτοαπομονώσεις καθιστούσαμε, εύλογα, εύφορο το έδαφος για αντίστοιχες συνδέσεις των λοιπών συνοικούντων˙ συνδέσεις με τις αντίστοιχες συσκευές και το διαδίκτυο. Αποσυνδέσεις από το «μαζί». Και τα Χριστούγεννα;

Ο εθισμός στο διαδίκτυο

Ο εθισμός στο διαδίκτυο είναι ασθένεια. Η συγκεκριμένη παραδοχή (ήδη και του ΠΟΥ) επιβεβαιώνει την έκταση, εύρος και βάθος την έκθεσής μας στο διαδίκτυο.

Η πανδημία και το δεύτερο «lockdown» επιβαρύνουν την κατάσταση.

Διαθέτουμε πάντοτε (ενήλικες και ανήλικοι) επαρκείς δικαιολογίες αφιερώνοντας ατέλειωτες, κατά κανόνα, ώρες στο διαδίκτυο. Η έκθεσή μας όμως στο διαδίκτυο συνδέεται, κατ’ αναπόδραστη συνέπεια, και με τους αντίστοιχους κινδύνους. Κάποιοι ήδη τους έχουμε βιώσει. Και, ποτέ, δεν είναι μειωμένης αξίας.

Ευαισθητοποιούμαστε περισσότερο (και ορθά) με τους διαδικτυακούς κινδύνους που αφορούν τα παιδιά. Όμως: το κυβερνοέγκλημα αγγίζει, δυνητικά, όλους μας. Ανεξαιρέτως.

Η πρόληψη και η καταστολή

Η πρόληψη αφορά την πολιτεία, την κοινωνία, τους φορείς και οργανισμούς, την οικογένεια και, αυτονοήτως, τον καθένα, ξεχωριστά, από εμάς. Όταν είτε δεν λειτουργήσει είτε αποτύχει η πρόληψη τι συμβαίνει; Όταν οι δράστες εντοπίσουν τις «χαραμάδες» στις συσκευές, στα δίκτυα, στα συστήματα και προσοχή μας; Όταν καταφέρουν να διεισδύσουν στον αποκλειστικά δικό μας-προσωπικό κόσμο; Και όταν συμβεί αυτό με τα παιδιά μας; Ακολουθεί η καταστολή, αν εντοπισθεί, βέβαια, ο δράστης...

Οι ποινικές διατάξεις

Ο ρυθμός των εξελίξεων σε τεχνολογικό επίπεδο είναι εντυπωσιακά ταχύς. Ο νομοθέτης στην προσπάθειά του να τις ακολουθήσει, έστω και ασθμαίνων, έχει θεσπίσει σειρά διατάξεων που αφορούν αδικήματα που τελούνται μέσω προγραμμάτων Η/Υ, του διαδικτύου και μη νόμιμης παρέμβασης σε λογισμικό και συσκευές (που όλοι μας καθημερινά χρησιμοποιούμε για να επικοινωνήσουμε, εργαστούμε, ψυχαγωγηθούμε, συναλλαχθούμε...). Τις συναντούμε, κατά βάση, στον Ποινικό Κώδικα.

Γενικά: εκείνες που αφορούν το ηλεκτρονικό έγκλημα.

Πλείστες όσες είναι οι σχετικές διατάξεις στον Ποινικό Κώδικα. Προϊόντος του χρόνου προσπαθεί ο νομοθέτης να διαχειριστεί άγνωστες, μέχρι πρότινος, συμπεριφορές Κανέναν δεν απασχολούσαν προ τριακονταετίας, λ.χ., θέματα παιδικής πορνογραφίας στο διαδίκτυο, έκθεση προσωπικών μας στιγμών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ήδη απασχολούν όλους μας-βεβαίως και το νομοθέτη.

Ποινικές διατάξεις που αφορούν το ηλεκτρονικό έγκλημα συνταντούμε πλέον διάσπαρτες σε όλον τον Ποινικό Κώδικα (λ.χ.: εγκλήματα κατά της Δημόσιας Τάξης, προσβολές του απόρρητου των τηλεπικοινωνιών, παρακώλυση των τηλεπικοινωνιών, συκοφαντική δυσφήμηση κ.λπ.). Ξεχωρίζει (λόγω της συχνότητας εμφάνισης τέτοιων περιστατικών) η απάτη με υπολογιστή.

Σεξουαλικής φύσεως εγκλήματα

Ιδιαίτερης βαρύτητας είναι τα εγκλήματα που αφορούν την ερωτική ζωή του ατόμου και τελούνται μέσω διαδικτύου ή/και με ηλεκτρονικά μέσα.

Ξεχωριστή κοινωνική και ηθική απαξία έχουν όταν αφορούν παιδιά. Διατάξεις που αφορούν σεξουαλικής φύσεως εγκλήματα με θύματα τα παιδιά είναι, ενδεικτικά: προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας, πορνογραφία ανηλίκων, προσέλκυση παιδιών για γενετήσιους λόγους, πορνογραφικές παραστάσεις ανηλίκων.

Βλάβη, βέβαια, δεν υφίστανται μόνον τα παιδιά από τη δημόσια έκθεση «μη δημόσιων» πράξεών μας. Τα παραδείγματα είναι, δυστυχώς, αμέτρητα. Στην αντίληψή μας πέφτουν, κατά κανόνα, όσα αφορούν δημόσια πρόσωπα.

Σοβαρό το πρόσφατο, σχετικό, σφάλμα του νομοθέτη: Δυστυχώς, με την προ έτους αναμόρφωση του ποινικού κώδικα αντιμετωπίζεται ως πλημμέλημα μόνον (αντί για κακούργημα) η κυκλοφορία, λ.χ., στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και το διαδίκτυο των «προσωπικών» στιγμών ενός ζευγαριού από τον πρώην σύντροφο. Και τούτο, μολονότι, ανεπανόρθωτα καταστροφικές αποδεικνύονται οι συνέπειες...

Ας ελπίσουμε σε μία σύντομη, σχετική, επανόρθωση.

Και μετά την άσκηση της ποινικής δίωξης, τι;

Οι προαναφερθείσες διατάξεις δεν αφορούν παρά τις κυρώσεις που απειλούνται σε περίπτωση εκδήλωσης της εγκληματικής συμπεριφοράς και επιβάλλονται πάντοτε εκ των υστέρων. Είναι αμφίβολο αν ο δράστης μιας τέτοιας αξιόποινης πράξης οδηγηθεί στη φυλακή-παρά σε απολύτως ακραίες περιπτώσεις. Το τραύμα που θα απομείνει χαραγμένο στο θύμα του θα είναι βαθύ˙ και δια βίου. Επομένως μία είναι η λύση: η πρόληψη. Και πρόληψη προϋποθέτει γνώση (μα και κόπο πολύ) για την επίτευξή της.

Ειδικά: η παιδική πορνογραφία

Παράλληλα με την ανάπτυξη του διαδικτύου άρχισε να «ανθίζει», κατά τη δεκαετία του 1990, και η παιδική πορνογραφία. Αποτελεί, χωρίς αμφιβολία, μία από τις μάστιγες της σύγχρονης εποχής. Μία βιομηχανία που κατά το 2010 είχε αποτιμηθεί (με βάση μελέτη του United Nations Office on Drugs and Crime) σε ετήσιο κύκλο εργασιών είκοσι, τουλάχιστον δισεκατομμυρίων USD. Και, ήδη, έχει παρέλθει μία δεκαετία με εκρηκτική την περαιτέρω αύξηση της χρήσης του διαδικτύου και του κυβερνοεγκλήματος. Να θεωρήσουμε δεδομένο πως η αύξηση της αποτίμησης θα είναι εκθετική. Και, αυτονόητα, δραματική-όπως εξάλλου και οι συνέπειές της.

Αποτελεί κοινό τόπο πως η αύξηση του κυβερνοεγκλήματος συνδέεται, δυστυχώς, με τη χρήση του διαδικτύου. Η πανδημία και, ιδιαίτερα, το ”lockdown” λειτουργούν, δι’ αμφότερα, ως λίπασμα. Ο εθισμός (που εμείς επιτρέπουμε-ίσως και ασυναίσθητα προωθούμε) των παιδιών με το διαδίκτυο. Αντίστοιχα και η απομάκρυνση από τους παραδοσιακούς οικογενειακούς δεσμούς, ουσιαστικές σχέσεις, ειλικρινή, προσωπική και ανθρώπινη επαφή.

Οι κίνδυνοι του διαδικτύου: Το δεύτερο lockdown & εντεύθεν

Οι κίνδυνοι του διαδικτύου είναι παρόντες. Κι όσο περνά ο καιρός τόσο διογκώνονται. Το δεύτερο ”lockdown”, λίγους μόλις μήνες μετά το πρώτο, ο νέος εγκλεισμός (που σωρευτικά, με τον πρώτο, βιώνουμε), η αύξηση της επαφής με τους υπολογιστές και τις έξυπνες συσκευές μας, η τηλεργασία και η τηλεκπαίδευση μας καθιστούν περισσότερο ευάλωτους.

Οφείλουμε να βρισκόμαστε, όλοι, σε εκγρήγορση: η Πολιτεία, η Κοινωνία, οι Αρχές, οι Φορείς, το Σχολείο, η Οικογένεια, ο καθένας από εμάς. Οφείλουμε να κρατούμε σε εκγρήγορση τις περισσότερο ευάλωτες σε τέτοιους κινδύνους ομάδες. Τους πρεσβύτερους και τα παιδιά μας. Κι είναι σημαντικό, αναμφίβολα, να προστρέχουμε στους ειδικούς. Προσοχή: όχι εκείνους που λειτουργούν για ίδιο, εν τέλει, όφελος. Σ’ εκείνους που αποδεδειγμένα λειτουργούν με κοινωνική ευθύνη˙ για το κοινό καλό.

Ας μην ξεχνάμε: οι γνώσεις μας για το κυβερνοέγκλημα θα είναι, πάντοτε περιορισμένες σε σύγκριση με τους θύτες.

Αν το αποδεχθούμε είναι βέβαιο ότι η επόμενη μέρα θα είναι καλύτερη. Κι ακόμα περισσότερο: όλοι μας περισσότερο ασφαλείς και, αυτονόητα, περισσότερο χαρούμενοι.

Και περαιτέρω (με αφορμή το σε εξέλιξη, ήδη, δεύτερο «lockdown»):

Ας μειώσουμε την έκθεσή μας στο διαδίκτυο.

Ας μειώσουμε τη χρήση των laptop, ipad και smart phones μας.

Ας επενδύσουμε στην αυτοβελτίωση, ας επενδύσουμε στους οικείους μας, ας επενδύσουμε στη οικογένειά μας-τη φυσική ή/και της καρδιάς μας.

Μαζί.

Ας ξεκινήσουμε από τούτες τις μέρες (εξάλλου, είναι Χριστούγεννα...).

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 20 Δεκεμβρίου 2020