ΑΠΟΨΕΙΣ

Ο νέος πτωχευτικός νόμος (:ν. 4738/20) είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό και εκτεταμένο νομοθέτημα. Η έναρξη της ισχύος του τοποθετείται σε ελάχιστες, πλέον, ημέρες (:1^η Ιανουαρίου 2021)-ένα μόλις δίμηνο από τη δημοσίευσή του. Το γεγονός ότι βιώνουμε μια πρωτόφαντη και πολυεπίπεδη (αυτονοήτως και οικονομική) κρίση, δεν φαίνεται πως θα αποτελέσει ικανή αιτία για τη μετακίνηση της αφετηρίας εφαρμογής του. Μια μεγάλη συζήτηση αναφορικά με το περιεχόμενό του έχει ξεκινήσει. Προκειμένου να υποβοηθηθεί ο σχετικός προβληματισμός, αξίζει τον κόπο να διερευνηθούν οι βασικότερες πρόνοιες και καινοτομίες του.

Ας επικεντρωθούμε στις σημαντικότερες από αυτές:

Συγκεντρωτική (και ολιστική;) προσέγγιση

Οι νομοθετικές ρυθμίσεις για τη διαχείριση του ιδιωτικού χρέους ήταν διάσπαρτες. Δεν διαπνέονταν, κατ’ ακολουθίαν, από ενιαία «κουλτούρα» και λογική. Ο νέος πτωχευτικός νόμος συγκεντρώνει το σύνολο των, συναφών με το θέμα, ρυθμίσεων (επιχειρώντας, μάλλον ανεπιτυχώς, ολιστική προσέγγιση). 

Συγκεκριμένα: εκείνες που αφορούν την προειδοποίηση, τις διαδικασίες πρόληψης της αφερεγγυότητας, την προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης, την πτώχευση, τους ευάλωτους οφειλέτες αλλά και τους διαχειριστές αφερεγγυότητας. Του αποδίδεται πάντως, όχι άδικα, παραβίαση των αρχών της καλής νομοθέτησης.

Θέσπιση προληπτικού μηχανισμού για την έγκαιρη προειδοποίηση

Ένας τέτοιας φύσης προληπτικός μηχανισμός εισάγεται για πρώτη φορά στη χώρα μας. Στο πλαίσιό του δημιουργούνται διαδικασίες ενημέρωσης, προειδοποίησης και υποστήριξης των οφειλετών για την κάλυψη ή αναδιάρθρωση των οφειλών τους. Κεντρική του στόχευση αποτελεί η έγκαιρη προειδοποίηση και υποστήριξη των οφειλετών για την πρόληψη διαδικασιών αφερεγγυότητας.

Η «Δεύτερη Ευκαιρία»

Παρέχεται η δυνατότητα στους οφειλέτες που κινούνται μεταξύ πρόσκαιρης οικονομικής δυσκολίας και ολικής & μόνιμης αδυναμίας διαχείρισης των χρεών τους:

(α) να ρυθμίσουν, εφόσον είναι σε θέση, τις οφειλές τους και να συνεχίσουν ή

(β) να απαλλαγούν από τα χρέη τους μέσω της ρευστοποίησης του συνόλου των περιουσιακών τους στοιχείων, με σκοπό να αξιοποιήσουν μια «δεύτερη ευκαιρία» κάνοντας ένα νέο ξεκίνημα.

Το ουσιαστικά «νέο», που επιδιώκει να εισφέρει το συγκεκριμένο νομοθέτημα, είναι η δυνατότητα του οφειλέτη να «κλείσει» γρήγορα, οριστικά (και με το μικρότερο δυνατό κόστος) το θέμα της υπερχρέωσής του. Να εξασφαλίσει, με άλλα λόγια, πως τα χρέη του δεν θα ακολουθούν δια βίου εκείνον και τους κληρονόμους του.

Εισαγωγή ολοκληρωμένου και αυτοματοποιημένου πλαισίου και συστήματος αντιμετώπισης της αφερεγγυότητας

Το συγκεκριμένο νομοθέτημα προβλέπει συγκεκριμένο εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών φυσικών και νομικών προσώπων. Η εν λόγω, εμπιστευτική, διαδικασία διεξάγεται μέσω συγκεκριμένης ηλεκτρονικής πλατφόρμας. Παρέχει τη δυνατότητα της αναδιάρθρωσης (ή/και «κουρέματος») των οφειλών. Αναγκαία προϋπόθεση αποτελεί η απόφαση της πλειοψηφίας των εμπλεκομένων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον αποκτά η πρόβλεψη πως καθίσταται υποχρεωτική η εφαρμογή της και για το Δημόσιο και τους ασφαλιστικούς φορείς, εφόσον υιοθετηθεί η πρόταση ρύθμισης που προκύπτει από το υπολογιστικό εργαλείο του συστήματος. 

Η διαδικασία διαρκεί για ένα δίμηνο. Κατά τη διάρκειά της αναστέλλονται, κατά βάση, τα μέσα αναγκαστικής ρευστοποίησης της περιουσίας του οφειλέτη ώστε να διασφαλίζεται προσφορότερο έδαφος για την επίτευξη συμφωνίας.

Η διαδικασία της εξυγίανσης των επιχειρήσεων

Η διαδικασία της εξυγίανσης καθίσταται, ήδη, ενιαία και εκσυγχρονίζεται με βάση όσα η Οδηγία 2019/1023 προβλέπει. Οι επιχειρήσεις είναι δυνατό να προσφύγουν σ’ αυτή προκειμένου να αποφύγουν την πτώχευση και τις δυσμενείς της συνέπειες. Απαιτείται η συναίνεση δύο κατηγοριών πιστωτών (που εκπροσωπούν, κατ’ ελάχιστο, το 50% των απαιτήσεων καθεμιάς από αυτές). Συγκεκριμένα: (α) εκείνων που διαθέτουν ειδικά προνόμια (λ.χ. εμπράγματες ασφάλειες) και (β) των λοιπών.

Εφόσον όμως επιτευχθεί συμφωνία των προαναφερθεισών κατηγοριών πιστωτών (που εκπροσωπούν, κατ’ ελάχιστο, το 60% των απαιτήσεων του συνόλου-εντός του οποίου αντιπροσωπεύεται περισσότερο από το 50% εκείνων που έχουν ειδικό προνόμιο, επικυρώνεται από το δικαστήριο. Ακόμα και στην περίπτωση που, υπό προϋποθέσεις, δεν συμφωνεί η πλειοψηφία των λοιπών πιστωτών.

Η πτώχευση

Εφόσον δεν επιτευχθεί η αναδιάρθρωση των οφειλών είτε με προσφυγή στον εξωδικαστικό μηχανισμό είτε μέσω της διαδικασίας της εξυγίανσης, ακολουθεί η διαδικασία της πτώχευσης του οφειλέτη (είτε πρόκειται για νομικό είτε για φυσικό πρόσωπο), εάν αδυνατεί να εκπληρώσει τις ληξιπρόθεσμες χρηματικές υποχρεώσεις του κατά τρόπο γενικό και μόνιμο ή επαπειλείται μια τέτοια αδυναμία και το ζητήσει ο ίδιος ο οφειλέτης. 

Η δυνατότητα πτώχευσης φυσικών προσώπων-μη εμπόρων αποτελεί νέα ρύθμιση. Με την πτώχευση δρομολογείται η διαδικασία συλλογικής ικανοποίησης των πιστωτών, με δυνατότητα απαλλαγής του οφειλέτη από τις οφειλές του.

Για τα νομικά πρόσωπα αποφασίζεται, με την απόφαση κήρυξης της πτώχευσης, η ρευστοποίηση της επιχείρησης ως σύνολο ή των επιμέρους περιουσιακών της στοιχείων. Εφόσον αποφασιστεί εκποίηση της επιχείρησης ως ενιαίο σύνολο αλλά δεν επιτευχθεί εντός 18μήνου, εκποιούνται τα επιμέρους περιουσιακά́ της στοιχεία.

Οι διαδικασίες της πτώχευσης επαναπροσεγγίζονται, συστηματοποιούνται και σε σημαντικό βαθμό απλοποιούνται. Εισάγονται (ενδεικτικά):

(α) ποσοτικά κριτήρια/τεκμήρια για τον καθορισμό της παύσης πληρωμών,

(β) η λύση των συμβάσεων εργασίας με την κήρυξη της πτώχευσης,

(γ) η αμεσότερη έναρξη των διαδικασιών ρευστοποίησης,

(δ) η αυτόματη αναπροσαρμογή της τιμής πρώτης προσφοράς στις διαδικασίες πλειστηριασμού, εφόσον αποδειχθούν άγονοι,

(ε) η περαιτέρω απλοποίηση των διαδικασιών για τις πτωχεύσεις «μικρού αντικειμένου»,

(στ) η αυτοδίκαιη παύση των εργασιών της πτώχευσης μετά παρέλευση πέντε (5) ετών από την κήρυξή της.

(ζ) η γενικευμένη χρήση ηλεκτρονικών μέσων και η ηλεκτρονική λήψη δικαιολογητικών

(η) βελτιώσεις στο θεσμό των διαχειριστών αφερεγγυότητας,

(θ) η υποβοήθηση των Ευάλωτων Οφειλετών

Η απαλλαγή ως συνέπεια της πτώχευσης

Αναπόσπαστα συνδεδεμένη με την πτώχευση είναι η απαλλαγή́ των καλόπιστων οφειλετών (όχι όμως και των «στρατηγικών κακοπληρωτών») από τις υποχρεώσεις τους. Η απαλλαγή τους επέρχεται, κατά βάση, σε τρία έτη, υπό προϋποθέσεις και σε μόλις ένα (1) έτος.

Ειδικά: Η ευθύνη των μελών της διοίκησης των νομικών προσώπων που πτωχεύουν.

Αντιμετωπίζεται, για πρώτη φορά, ένα παλαιό και σοβαρό πρόβλημα που αφορούσε την ευθύνη των μελών της διοίκησης των νομικών προσώπων που πτωχεύουν. Με το νέο θεσμικό πλαίσιο επέρχεται απαλλαγή τους εντός τριετίας από την υποβολή της αιτήσεως για την πτώχευση ή εντός διετίας από την κήρυξή της (όποιο προηγηθεί χρονικά).

Λοιπές πρόνοιες

Με τις προβλέψεις του νέου πτωχευτικού νόμου επιχειρείται ακόμη η επιτάχυνση της διαδικασίας της πτώχευσης, η βέλτιστη και ταχύτερη διαχείριση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων, η αξιοποίηση της χρηματοοικονομικής διαμεσολάβησης και της τεχνολογίας και η υποβοήθηση των Ευάλωτων Οφειλετών.

Ο νέος νόμος θα αποτελεί, από 01.01.2021, ένα ακόμα μέσο για τη διαχείριση του (δυσβάστακτου και πολυεπίπεδα προβληματικού) Ιδιωτικού Χρέους της χώρας μας.

Ο νέος νόμος, επομένως, δεν αφορά μόνον τους «πτωχούς». Αφορά την εθνική μας οικονομία και, κατά τούτο, τον καθένα από εμάς. Ξεχωριστά.

Κάποιοι καταθέτουν τον προβληματισμό τους όσον αφορά την αναγκαιότητα του-ειδικά στην παρούσα δυσχερή οικονομική συγκυρία. Κάποιοι άλλοι παραπονούνται για τον ελλιπή χρόνο προετοιμασίας. Κάποιοι τρίτοι αξιολόγησαν ήδη τις συνθήκες ως απολύτως κατάλληλες και ενδεδειγμένες. Μέλλει να αποδειχθεί το δίκαιο των μεν, των δε ή των τρίτων.

Σε κάθε περίπτωση: Ας ελπίσουμε να επιτύχει ο νέος νόμος τους στόχους του.

Στο σύνολό τους. Ισορροπημένα.

Αποτελεί, εξάλλου, εθνική ανάγκη.

Σε πλήρη μορφή το άρθρο του κ. Κουμεντάκη που δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 13 Δεκεμβρίου 2020