Η κατασκευή ενός νέου εκθεσιακού και συνεδριακού κέντρου στη Θεσσαλονίκη έχει πίσω της μια ιστορία είκοσι πέντε και πλέον χρόνων. Στο πλαίσιο του φιλόδοξου στόχου της διεκδίκησης της παγκόσμιας έκθεσης ΕΧΡΟ 2008 είχε αποφασιστεί, με πλήρη ομοφωνία όλων, κυβέρνησης, φορέων, αυτοδιοίοκησης, το νέο εκθεσιακό κέντρο να γίνει στι Σίνδο. Η θέση αυτή δεν άλλαξε ούτε μετά την αποτυχία του εγχειρήματος διεκδίκησης της ΕΧΡΟ κι αφού στο μεταξύ απορρίφθηκαν άλλα εξεζητημένα σχέδια ανάπλασης της ΔΕΘ όπως εκείνο του Καλατράβα.

Το 2013 το πλάνο άλλαξε. Άρχισε να προωθείται η ιδέα το νέο εκθεσιακό και συνεδριακό κέντρο να γίνει στη θέση της σημερινής παραγκούπολης, μαζί και με κάποιες ιδιωτικές κατασκευές (ξενοδοχείο, εμπορικό και επιχειρηματικό κέντρο, υπόγειο πάρκινγκ). Όσοι υποστήριζαν αναφανδόν τη λύση της Σίνδου, αίφνης, τάχθηκαν υπέρ της νέας πρότασης, με εξαίρεση τους δήμους της θιγόμενης δυτικής Θεσσαλονίκης και ορισμένες κινήσεις πολιτών. Το σχέδιο είχε εξασφαλίσει τη μέγιστη δυνατή πολιτική συναίνεση (ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ και αρχικά και του ΠΑΣΟΚ) και είχαν γίνει και κάποιες σημαντικές κινήσεις όπως η εκπόνηση του Ειδικού Χωρικού Σχεδίου για τη συγκεκριμένη ανάπλαση, το οποίο έγινε μάλιστα και Προεδρικό Διάταγμα. Αρχικά είχε κοστολογηθεί στα 124 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων κάποια θα έβαζε το κράτος και τα υπόλοιπα ο ιδιώτης.

Το καλοκαίρι του 2021 παρουσιάστηκε η προκαταρκτική αρχιτεκτονική μελέτη του νέου εκθεσιακού και συνεδριακού κέντρου με το κόστος του project, με την κωδική ονομασία “ConFExPark”, προοδευτικά να εκτοξεύεται σχεδόν στο τριπλάσιο, κοντά στα 300 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό οι εργασίες κατασκευής θα ξεκινούσαν εντός του 2023 με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2026, στην επέτειο των εκατό χρόνων από την πρώτη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης.

Έκτοτε παρήλθαν σχεδόν τρία χρόνια χωρίς να έχει γίνει κανένα ουσιαστικό βήμα για την υλοποίηση αυτού του σχεδίου. Ο λόγος δεν ήταν άλλος από την τεράστια δυσκολία να βρεθούν αυτά τα 300 εκατ. Η υπόθεση, αφού “πάγωσε” για σχεδόν δυόμισι χρόνια, ανακινήθηκε εκ νέου στο τέλος του 2023.

Τότε παρουσιάστηκε ένα πρώτο χρηματοδοτικό μοντέλο το οποίο προέβλεπε περί τα 180 με 200 εκατ. ευρώ να βάζει το κράτος (90 με 100 εκατ. από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων ή το PPF, 25 με 30 η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας μέσω ΕΣΠΑ και περί τα 70 εκατ. η ΔΕΘ-HELEXPO μέσω τραπεζικού δανεισμού με εγγύηση του Δημοσίου) και τα υπόλοιπα 100 εκατ. ο ιδιώτης με αντάλλαγμα την ανάπτυξη του real estate (ξενοδοχείο, εμπορικό και επιχειρηματικό κέντρο, πάρκινγκ).

Ωστόσο, με αυτή την πρόταση φέρεται να διαφωνεί το Υπερταμείο που είναι ο μέτοχος της ΔΕΘ-HELEXPO. Στην τελευταία τηλεδιάσκεψη η οποία έγινε στις αρχές της εβδομάδας εμφανίζεται να αλλάζει η αρχιτεκτονική του χρηματοδοτικού μοντέλου, με την κρατική χρηματοδότηση να περιορίζεται στα 100 εκατ. ευρώ και τα υπόλοιπα 200 εκατ. να είναι ιδιωτική συμμετοχή. Είναι προφανές ότι η αλλαγή αυτή, πέραν όλων των άλλων, έχει στόχο να επιβάλει ως “απολύτως απαραίτητη” τη συμμετοχή και ιδιωτικών κεφαλαίων, άρα και του real estete ως “αναγκαίο κακό”.

Η υπόθεση είναι πλέον ξεκάθαρη και τα ερωτήματα πολύ συγκεκριμένα:

- Ερώτημα πρώτον: χρειάζεται η Θεσσαλονίκη ένα νέο εκθεσιακό και συνεδριακό κέντρο; Η απάντηση είναι: “ασφαλώς ναι”. Όμως, της αρκεί ένα μικρότερο εκθεσιακό και συνεδριακό κέντρο από αυτό το οποίο προβλέπει το “ConFExPark”. Πρώτον γιατί το μερίδιο της εκθεσιακής αγοράς της ΔΕΘ-HELEXPO είναι πάρα πολύ μικρό, κάτω του 5%, και δεύτερον, επειδή με την εξέλιξη της τεχνολογίας ήδη, και πολύ περισσότερο στο προσεχές μέλλον, οι εκθέσεις (θα) γίνονται πλέον κατά τρόπο υβριδικό. Άρα χρειάζονται πολύ λιγότερα τετραγωνικά, πολύ μικρότερα κτίρια.

- Ερώτημα δεύτερον: και ποιος θα χρηματοδοτήσει αυτό το νέο εκθεσιακό και συνεδριακό κέντρο; Η απάντηση είναι: “το ελληνικό δημόσιο”. Το κόστος των νέων εγκαταστάσεων, στα μέτρα των σημερινών αναγκών του εκθεσιακού φορέα, μαζί και με την κατασκευή του πάρκου, δεν υπερβαίνει τα 120 με 130 εκατ. ευρώ. Όσα δηλαδή, πάνω κάτω, τα χρήματα τα οποία προβλέπεται να βάλει έτσι κι αλλιώς το δημόσιο, ακόμη και στο χρηματοδοτικό μοντέλο που επιθυμεί το Υπερταμείο.

- Ερώτημα τρίτον: συνεπώς, για ποιο λόγο αναζητείται ιδιώτης επενδυτής, που συνεπάγεται ανάπτυξη δράσεων real estate και ανοικοδόμηση ενός μεγάλου μέρους του σημερινού οικοπέδου της ΔΕΘ; Την απάντηση σε αυτό το ερώτημα οφείλουν να τη δώσουν όσοι με πείσμα, πασχίζουν σώνει και καλά να υλοποιήσουν αυτό το project. Διότι πειστικές απαντήσεις δεν έχουν δώσει μέχρι σήμερα.

Η λύση η οποία εξυπηρετεί τις ανάγκες της ΔΕΘ-HELEXPO, αλλά πρωτίστως και τις ανάγκες της Θεσσαλονίκης είναι συγκεκριμένη και ξεκάθαρη: το νέο εκθεσιακό και συνεδριακό κέντρο να κατασκευαστεί στο σημερινό χώρο που καταλαμβάνει η Έκθεση, να είναι μικρότερο από το φαραωνικό που προωθείται μέσω του “ConFExPark” και να χρηματοδοτηθεί εξ ολοκλήρου από το Δημόσιο. Χωρίς ξενοδοχείο, χωρίς εμπορικά και επιχειρηματικά κέντρα και με ένα πολύ μικρότερο υπόγειο πάρκινγκ σε σχέση με αυτό των περίπου δύο χιλιάδων θέσεων που προβλέπει ο τωρινός σχεδιασμός. Συγχρόνως, από τα υπάρχοντα κτίρια να διατηρηθούν το Παλέ Ντε Σπορ, ο Πύργος του ΟΤΕ, το κτίριο του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και η Πύλη του Τόξου στη νότια είσοδο της Έκθεσης. Όλος ο υπόλοιπος χώρος να αποδοθεί στην πόλη, η οποία περικυκλωμένη από τους ρύπους αναζητά απεγνωσμένα τις ανάσες της.

Οι επόμενες ημέρες και εβδομάδες είναι κρίσιμες καθώς στο διάστημα αυτό αναμένεται να ληφθούν οι τελικές αποφάσεις για το συγκεκριμένο θέμα. Ενόψει αυτού, το τελικό ερώτημα είναι πλέον σαφές και ξεκάθαρο: θα είμαστε τελικά με την πόλη ή με τους εργολάβους; Την απάντηση καλείται να τη δώσει η πολιτική ηγεσία της Θεσσαλονίκης, με υπευθυνότητα αλλά και συνείδηση ότι η τελική απόφασή της θα καθορίσει το μέλλον της πόλης για τις επόμενες δεκαετίες.