Καλάθια έρχονται και παρέρχονται αλλά η ακρίβεια δεν… χαμπαριάζει. Καλάθι νοικοκυριού, καλάθι Άη Βασίλη, εορταστικό καλάθι και τώρα καλάθι Σαρακοστής έχουν επιστρατευτεί για να πέσουν οι τιμές με τα αποτελέσματα τουλάχιστον αμφίβολα, καθώς έστω και με πληγές η ακρίβεια κερδίζει τη μάχη, για την ώρα.

Το «Καλάθι της Σαρακοστής» ενεργοποιήθηκε από την περασμένη Τετάρτη με ισχύ ως το Μ. Σάββατο, 15 Απριλίου.

Το «καλάθι της Σαρακοστής» ουσιαστικά θα έχει τρεις επιπρόσθετες -των 60- κατηγορίες προϊόντων σε σχέση με το «καλάθι του νοικοκυριού». Συγκεκριμένα θα περιλαμβάνει:

-χαλβά

-νηστίσιμες σαλάτες (αποκλειστικά με τη μορφή αλοιφής), και

-κατεψυγμένα θαλασσινά. Στη συγκεκριμένη κατηγορία μάλιστα τα σούπερ μάρκετ θα υποχρεούνται να έχουν τουλάχιστον δύο προϊόντα και όχι ένα, όπως συμβαίνει με όλες τις υπόλοιπες κατηγορίες.

Την ίδια στιγμή, οι επίμονες ανατιμήσεις καθιστούν σχεδόν βέβαιη την παράταση του «Καλαθιού του Νοικοκυριού» ως το τέλος Απριλίου, σε πρώτη φάση αλλά και ανάλογα με τις εξελίξεις στο μέτωπο των τιμών των τροφίμων ακόμη και μέχρι το καλοκαίρι. Υπενθυμίζεται ότι η νομοθετική ρύθμιση καθόριζε την 31η Μαρτίου ως τελευταία ημέρα ισχύος του μέτρου.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, για τον Ιανουάριο οι ανατιμήσεις στην κατηγορία των τροφίμων άγγιξαν το 15,4% συνεχίζοντας για ακόμη έναν μήνα τον τελευταίο χρόνο να διατηρούνται σε διψήφιο ποσοστό. Πιο συγκεκριμένα τα γαλακτοκομικά αυξήθηκαν κατά 25%, τα έλαια 23,1%, τα κρέατα 19,3%, το ψωμί 18,6%, καφές και λαχανικά 10,9%.

Καθίσταται λοιπόν σαφές πως οι τιμές στα τρόφιμα συνεχίζουν την ανοδική τους πορεία επιτείνοντας την οικονομική καχεξία, παρά την πτώση που καταγράφεται στον πληθωρισμό και τις τιμές ενέργειας. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός της... φρενίτιδας που επικράτησε για την ενίσχυση (market pass) που έχει στόχο να ανακουφίσει τους πολίτες από την ακρίβεια με τις αιτήσεις από την Τρίτη που άνοιξε η πλατφόρμα να ξεπερνούν τις 700.000.

Αν και σε συγκεκριμένα προϊόντα και κυρίως σε εκείνα που κατέγραψαν πολύ μεγάλες αυξήσεις το προηγούμενο διάστημα παρατηρούνται ενδείξεις συγκράτησης των τιμών, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί κάποιος να μιλήσει για ραγδαία αποσυμπίεση του κόστους, τουλάχιστον μέχρι το καλοκαίρι.

Μεγάλες επιχειρήσεις της βιομηχανίας τροφίμων επικαλούνται το αυξημένο κόστος ενέργειας (το οποίο βέβαια έχει μπει σε καθοδική τροχιά) και την απογείωση των τιμών στις πρώτες ύλες που εκτινάσσουν το κόστος παραγωγής. Σε αρκετές περιπτώσεις μάλιστα δεν έχουν περάσει ακόμα στις τιμές στο ράφι σημαντικές αυξήσεις στο κόστος που προέκυψαν κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους, με αποτέλεσμα οι ανατιμήσεις να έρχονται με χρονική καθυστέρηση.

Αλλάζει το καταναλωτικό DNA η ακρίβεια

Βαθύ είναι το αποτύπωμα του πληθωρισμού και της ενεργειακής κρίσης στην συμπεριφορά των Ελλήνων καταναλωτών, με σημαντικό μέρος του αγοραστικού κοινού να επιζητά συγκροτημένα μέτρα παρέμβασης από την πολιτεία.

Σύμφωνα με τα ευρήματα έρευνας του ΟΠΑ, ο συνδυασμός των αυξήσεων στο κόστος της ενέργειας και των ανατιμήσεων στα προϊόντα καθημερινής χρήσης επιδρά αφενός στην ίδια την καταναλωτική συμπεριφορά και αφετέρου στις προσδοκίες των καταναλωτών για την οικονομική κατάστασή τους.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι ερωτήσεις που για πρώτη φορά συμπεριλήφθηκαν στην έρευνα για το πώς οι καταναλωτές βιώνουν τον πληθωρισμό και το κόστος της ενέργειας και τι στάση έχουν έναντι του καλαθιού του νοικοκυριού.

Συγκεκριμένα, οι 9 στους 10 καταναλωτές δηλώνουν ότι αντιμετωπίζουν δυσκολίες εξαιτίας των ανατιμήσεων βασικών αγαθών και της ενέργειας. Υψηλά ποσοστά των καταναλωτών μειώνουν την κατανάλωση λόγω του αυξημένου κόστους σε σειρά βασικών αγαθών. Τα δεδομένα αποκαλύπτουν επίσης ότι οι καταναλωτές για να διαχειριστούν το πληθωριστικό περιβάλλον καταφεύγουν κυρίως σε φθηνότερες και λιγότερες αγορές, ενώ αναβάλουν αγορές σημαντικού κόστους. Η μεγάλη πλειονότητα των ερωτηθέντων δηλώνει ότι το κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος είναι το μεγαλύτερο πρόβλημά τους στην ενέργεια.

Αναφορικά με το καλάθι του νοικοκυριού σχεδόν ένας στους δύο καταναλωτές πιστεύει ότι το καλάθι του νοικοκυριού είναι ένα χρήσιμο μέτρο και δηλώνει ότι ψωνίζει προϊόντα που βρίσκονται στο καλάθι του νοικοκυριού.

Την ίδια στιγμή οι καταναλωτές λόγω των πληθωριστικών πιέσεων στρέφονται σε φθηνότερες και λιγότερες αγορές, ακυρώνουν αγορές και περιορίζονται στα απολύτως απαραίτητα. Στην ερώτηση ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα στην ενέργεια οι περισσότεροι επέλεξαν το κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος (ποσοστό 61,69%). Δεύτερο με μεγάλη διαφορά καταδεικνύεται το κόστος των καυσίμων κίνησης (ποσοστό 17,56%).

Πώς διαμορφώνονται όμως οι αγοραστικές συνήθειες των καταναλωτών στα σούπερ μάρκετ; Σχετικά με τον αριθμό των σούπερ μάρκετ που χρησιμοποιούν, μόνο το 30,3% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι ψωνίζει σταθερά σε ένα σούπερ μάρκετ. Το ποσοστό των πιστών πελατών μειώθηκε αισθητά από 47,9% που ήταν πέρυσι καθώς οι καταναλωτές αναζητούν πιο ενεργά καλύτερες τιμές σε περισσότερα καταστήματα.

Σχεδόν το 70% των καταναλωτών χρησιμοποιούν περισσότερα από ένα σούπερ μάρκετ για τις αγορές τους. Το 93,1% των ερωτηθέντων χρησιμοποιεί μέχρι 3 διαφορετικά καταστήματα για τις αγορές του. Η συχνότητα αγορών στις αλυσίδες σούπερ μάρκετ έχει μέση τιμή 6,3 φορές τον μήνα, σημειώνοντας μικρή μείωση από 7 φορές τον μήνα που ήταν πέρυσι. Οι περισσότεροι καταναλωτές δηλώνουν ότι ψωνίζουν 4 φορές μηνιαίως. Το 84,3% των ερωτηθέντων ψωνίζουν μέχρι 8 φορές μηνιαίως.

Μετρήθηκε επίσης το ύψος της δαπάνης κάθε φορά που ψωνίζουν. Η μέση δαπάνη στο σούπερ μάρκετ εκτιμάται σε 61,2 ευρώ από 47,5 ευρώ πέρυσι. Η αύξηση στη δαπάνη ανά επίσκεψη στο σούπερ μάρκετ αντανακλά την άνοδο του κόστους των προϊόντων λόγω πληθωρισμού και σε μικρότερο βαθμό τη μείωση της μηνιαίας συχνότητας των επισκέψεων. Η μέση μηνιαία δαπάνη εκτιμάται στα 324 ευρώ σημειώνοντας μεγάλη άνοδο από 255 ευρώ πέρυσι, με το 82,3% των καταναλωτών δαπανά ως 400 ευρώ τον μήνα.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 26.02.2023