«Πενία τέχνας κατεργάζεται» έγραψε ο Θεόκριτος τον 3ο αιώνα π.Χ., με τη φράση να γίνεται επίκαιρη όσο ποτέ στη χώρα μας την περίοδο της ενεργειακής κρίσης και της ακρίβειας. Και μπορεί προς το παρόν ο καιρός να είναι σύμμαχος των Ελλήνων, καθώς οι υψηλές θερμοκρασίες καλά κρατούν, ωστόσο ο χιλιοειπωμένος «δύσκολος χειμώνας» βρίσκεται προ των πυλών και δείχνει τα δόντια του σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Τα μπλοκάκια και τα στυλό ήδη βρίσκονται ανά χείρας με τους καταναλωτές να σβήνουν και να γράφουν αναζητώντας τρόπους εξοικονόμησης ενέργειας και χρημάτων, μόνο που οι πράξεις δεν είναι απλές και μαθηματικές αλλά εξελίσσονται σε σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες.

Επιστήμονες και ειδικοί δίνουν συμβουλές για να μην μας κοστίσει η θέρμανση σπιτιών και καταστημάτων ενόψει της χειμερινής περιόδου μια... περιουσία, ενώ κρούουν των κώδωνα του κινδύνου για προϊόντα που διαφημίζονται ως... οικονομικά και «θαυματουργά» και όπως λένε είναι «απάτες» και μπορεί να αποδειχτούν επικίνδυνα τόσο για την υγεία όσο και για την τσέπη μας.

Οι δυσοίωνες προβλέψεις των ειδικών αναφορικά με την ενεργειακή κρίση που θεωρούν δεδομένο ότι ο χειμώνας που πλησιάζει θα είναι ένας από τους δυσκολότερους των τελευταίων ετών, και αυτό γιατί οι λογαριασμοί ενέργειας και φυσικού αερίου, παρά τις κρατικές παρεμβάσεις και τα μέτρα που έχουν ανακοινωθεί παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, προκαλεί προβληματισμό, άγχος και αμηχανία σε κάθε ελληνική οικογένεια.

Μάλιστα, δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν ότι η χώρα μας βρίσκεται προ των πυλών της ενεργειακής φτώχειας. 

Την ίδια, οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την δημόσια υγεία και την μόλυνση του περιβάλλοντος με αφορμή την καύση ως τρόπου θέρμανσης.

Καμπανάκια για την καύση

Όπως αναφέρει στη «ΜτΚ» ο καθηγητής Περιβαλλοντικής Μηχανικής, Δημοσθένης Σαρηγιάννης «η καύση ξεκίνησε εδώ και λίγο καιρό λόγω των υψηλών για την εποχή θερμοκρασιών».

Μάλιστα, ο ίδιος και η ομάδα του αναμένεται να αρχίσουν την επεξεργασία δεδομένων και τη μελέτη των αερίων ρύπων στην πόλη της Θεσσαλονίκης το επόμενο διάστημα, προκειμένου να υπάρξουν συμπεράσματα για τα προϊόντα της καύσης.

Άλλωστε, το πρόσφατο παρελθόν της περιόδου της οικονομικής κρίσης και των μνημονίων οι μελέτες έδειξαν ότι τα υλικά της καύσης ήταν κακής ή χαμηλής ποιότητας με αποτέλεσμα την αύξηση της τοξικότητας στην ατμόσφαιρα της Θεσσαλονίκης.

Είναι χαρακτηριστικό πως τότε οι πολίτες στην κυριολεξία έκαιγαν στα σπίτια τους ό,τι έβρισκαν: μπαούλα, καναπέδες, χρωματισμένα ξύλα κ.ά.

«Τα παραδείγματα που είχαμε στο παρελθόν, μας προβληματίζουν» λέει ο κ. Σαρηγιάννης σημειώνοντας ότι όταν αυξάνεται η τοξικότητα του αέρα που αναπνέουμε, αυξάνονται και οι κίνδυνοι για τη δημόσια υγεία, ενώ η νοσηρότητα προκαλεί επιβάρυνση του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ).

Ο κ. Σαρηγιάννης μάλιστα, μέσω της «ΜτΚ» χτυπά «καμπανάκι» ώστε οι καταναλωτές να είναι προσεκτικοί στα υλικά της καύσης, εάν επιλέξουν να θερμανθούν με αυτό τον τρόπο.

«Η έκλυση σωματιδίων σε ένα τζάκι για παράδειγμα, γίνεται σε συνθήκες ατελούς καύσης. Όσο μεγαλύτερη είναι η έκλυση σωματιδίων τόσο μειωμένη είναι η ενεργειακή απόδοση του τζακιού» αναφέρει και προτείνει την καύση σε ενεργειακά τζάκια «κλειστού» τύπου.

 Σε ό,τι αφορά τις ξυλόσομπες, η χρήση των οποίων αναμένεται να αυξηθεί όπως εκτιμά ο καθηγητής του ΑΠΘ, θα πρέπει η καύση να γίνεται από πάνω και όχι από κάτω, όπως συνηθίζεται, καθώς η καύση πραγματοποιείται κατ’ αντιρροή του αέρα.

Για τον κ. Σαρηγιάννη είναι απαραίτητο να χρησιμοποιηθούν και να αξιοποιηθούν από την Πολιτεία εργαλεία (όπως ενημερωτικά φυλλάδια) που είχαν δημιουργηθεί την περίοδο της οικονομικής κρίσης και να αρχίσει άμεσα μία καμπάνια ενημέρωσης του κόσμου αναφορικά με την ρύπανση που προκαλείται από την καύση διαφόρων καυσίμων- υλικών σε συνδυασμό με την ενεργειακή απόδοσή τους.

Συμβουλές... εξοικονόμησης

Εκείνο που παραμένει νούμερο ένα θέμα συζήτησης ενόψει του «δύσκολου» λοιπόν χειμώνα που πλησιάζει είναι πως οι πολίτες θα γλιτώσουν χρήματα εξοικονομώντας ενέργεια.

Τόσο το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, όσο και σωματεία επαγγελματιών δίνουν συμβουλές για την εξοικονόμηση ενέργειας.

Για παράδειγμα, προτείνουν την απομόνωση χώρων στα σπίτια οι οποίοι δεν χρησιμοποιούνται, την στεγανοποίηση σε πόρτες και παράθυρα, τον περιορισμό της χρήσης του θερμοσίφωνα, τη ρύθμιση του θερμοστάτη σε συστήματα ψύξης, θερμοσίφωνα, τον περιορισμό της χρήσης του πλυντηρίου (και αν αυτό δεν είναι εφικτό την μείωση της θερμοκρασίας πλύσης), την συντήρηση συσκευών και την αντικατάστασή τους με ενεργειακές κ.ά.

Ιδιαίτερη αναφορά κάνουν για τις συσκευές που βρίσκονται σε αναμονή «standby», όπως είναι οι καφετιέρες, οι φούρνοι μικροκυμάτων και οι παρατημένοι φορτιστές κινητών, συσκευές τις οποίες προτείνουν να βγάλουμε από την πρίζα για να εξοικονομήσουμε χρήματα.

Όπως αναφέρει στη «ΜτΚ» ο Πέτρος Μεταξιώτης, Ενεργειακός Επιθεωρητής και πολιτικός μηχανικός «εάν οι καταναλωτές επιλέξουν έναν συνδυασμό, απομονώνοντας χώρους και απομακρύνοντας συσκευές που δεν χρησιμοποιούνται συχνά, ή μειώνοντας τη θερμοκρασία του θερμοσίφωνα αλλά και της θέρμανσης μπορούν να επιτύχουν μία εξοικονόμηση της τάξης του 10% περίπου σε ό,τι αφορά το κόστος της ενέργειας που καταναλώνουν. Εάν κάποιος επιθυμεί να έχει σημαντικά οφέλη από παρεμβάσεις θα πρέπει να προχωρήσει σε πιο δραστικά μέτρα αντικατάστασης παλιών συσκευών και συστημάτων που είναι ενεργοβόρα αξιοποιώντας διάφορα χρηματοδοτικά εργαλεία και προγράμματα» υπογραμμίζει ο κ. Μεταξιώτης.

«Αυτές οι παρεμβάσεις είναι προτιμότερες και πιο αποτελεσματικές για τη μείωση της ενεργειακής δαπάνης» υποστηρίζει.

Βγάλτε από την πρίζα

Στο ίδιο μήκος κύματος και οι καταναλωτικές οργανώσεις. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Ινστιτούτου Καταναλωτών (ΙΝΚΑ) Γιώργο Λεχουρίτη «το ενεργειακό πρόβλημα δεν αντιμετωπίζεται με μέτρα πρόσκαιρα αλλά με αποτελεσματικές κινήσεις» εξηγεί.

Όπως λέει ο κ. Λεχουρίτης οι καταναλωτές για να περιορίσουν τα έξοδα της ενέργειας του νοικοκυριού τους θα πρέπει να τοποθετήσουν ηλιακούς θερμοσίφωνες εάν έχουν τη δυνατότητα, διαφορετικά να ρυθμίσουν τον θερμοστάτη σε χαμηλότερη θερμοκρασία.

«Ο θερμοσίφωνας είναι η πιο ακριβή συσκευή σε ένα σπίτι» τονίζει ο κ. Λεχουρίτης. Σημαντικό για τον ίδιο είναι επίσης να μη μένουν στην πρίζα συσκευές που δεν χρησιμοποιούνται. «Για παράδειγμα βγάζοντας τον φορτιστή του κινητού από την πρίζα όταν φορτίζει το τηλέφωνο μπορεί να μας ωφελήσει μέχρι και 25 ευρώ το χρόνο» τονίζει. 

«Προτείνουμε επίσης μεταξύ άλλων, τη χρήση νυχτερινού ρεύματος, την αντικατάσταση των λαμπών με οικονομικότερες τύπου led, αντικατάσταση ενεργοβόρων συσκευών κ.ά.» σημειώνει ο κ. Λεχουρίτης εκτιμώντας πως μία σειρά τέτοιων παρεμβάσεων και ενεργειών μπορεί να εξοικονομήσει μέχρι και 30% των χρημάτων που δαπανούνται για ενέργεια.

Αναγκαία η αλλαγή μοντέλου χρήσης του ηλεκτρισμού

Όπως υποστηρίζει στη «ΜτΚ» ο Άγγελος Κουντουργιάννης, πρόεδρος του Συνδέσμου Εργοληπτών Ηλεκτρολόγων Θεσσαλονίκης και Α’ Αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας η εξοικονόμηση ενέργειας μπορεί επιτευχθεί με παρεμβάσεις σε δύο άξονες: α) την αλλαγή του μοντέλου χρήσης της ηλεκτρικής ενέργειας και β) τον εξορθολογισμό της χρήσης του ηλεκτρισμού μέσω της μείωσης χρήσης συσκευών.

«Για να εξοικονομήσουμε ενέργεια πρέπει να κατεβάσουμε τη θερμοκρασία. Στους θερμοσίφωνες αυτό επιτυγχάνεται με την αλλαγή της ρύθμισης του θερμοστάτη σε 40 με 60 βαθμούς Κελσίου» λέει ο κ. Κουντουργιάννης, σημειώνοντας ωστόσο πως δεν παρατηρείται ζήτηση επαγγελματιών του κλάδου που εκπροσωπεί, για το σκοπό αυτό.

Όπως αναφέρει ο κ. Κουντουργιάννης οι πιο ενεργοβόρες συσκευές σε ένα σπίτι είναι οι «λευκές συσκευές» με πρώτο το θερμοσίφωνα. Ακολουθούν ο φούρνος κουζίνας, το πλυντήριο ρούχων, το κλιματιστικό.

«Για να εξοικονομήσουμε ενέργεια και κόστος θα πρέπει να αξιολογήσουμε την ενέργεια που θέλουμε να περιορίσουμε και στη συνέχεια να αλλάξουμε μοντέλο διαβίωσης» λέει και αναφέρει πως η αντικατάσταση του ηλεκτρικού θερμοσίφωνα με ηλιακό μπορεί να εξοικονομήσει μέχρι και 60%. Ο ίδιος συμβουλεύει μάλιστα τους καταναλωτές να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί με ηλεκτρικά συστήματα που υπόσχονται μείωση των λογαριασμών με λίγα... ευρώ.

«Είναι ο θάνατος των λογαριασμών τέτοιες συσκευές. Δεν είναι δυνατό να ζεστάνεις ολόκληρο σπίτι με μία σόμπα κάποιων δεκάδων ευρώ» αναφέρει χαρακτηριστικά και προτρέπει τους καταναλωτές να επιλέξουν λύσεις μόνιμου χαρακτήρα και να επενδύσουν στην ενεργειακή αναβάθμιση των συσκευών τους.

Περισσότερες από 40 παρεμβάσεις εντός σπιτιών προτείνει το Κέντρο Προστασίας Καταναλωτών για την εξοικονόμηση της ενέργειας. Όπως σημειώνει η γραμματέας του ΚΕΠΚΑ, Ευαγγελία Κεκελέκη πρέπει οι καταναλωτές να προχωρήσουν σε συντήρηση των συσκευών θέρμανσης και ψύξης μία φορά το χρόνο.

«Να ελέγχουμε επίσης πάντα την ενεργειακή ετικέτα των συσκευών που αντικαθιστούμε. Είναι μύθος πως οι συσκευές χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης είναι ακριβές» ισχυρίζεται.

«Η μείωση της κατανάλωσης θα ωφελήσει το πορτοφόλι μας, αλλά, συγχρόνως, θα προστατέψει το περιβάλλον και θα συμβάλλει, στην αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών, που μας απειλούν. Λιγότερη κατανάλωση ενέργειας σημαίνει λιγότερες εκπομπές ρύπων και αερίων του θερμοκηπίου και λιγότερα έξοδα» υποστηρίζει η κ. Κεκελέκη. 

Προτείνει μεταξύ άλλων, τη μείωση της θερμοκρασίας στο σπίτι κατά έναν με δύο βαθμούς, τη μόνωση σε πόρτες και παράθυρα για να μην υπάρχει απώλεια, τη ρύθμιση του θερμοστάτη του θερμοσίφωνα, την χρήση του ηλεκτρικού φούρνου για το μαγείρεμα δύο ή τριών φαγητών, την τοποθέτηση λαμπτήρων εξοικονόμησης ενέργειας, την πλύση των ρούχων σε «γεμάτο» πλυντήριο και όχι σε υψηλή θερμοκρασία, αξιοποίηση χρηματοδοτούμενων προγραμμάτων και εργαλείων για την ενεργειακή αναβάθμιση υποδομών και συσκευών.

Πάντως, ήδη δομές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της Εκκλησίας ήδη αναθεωρούν τις παρεχόμενες υπηρεσίες τους προς τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, ενόψει του χειμώνα, καθώς υπάρχει η εκτίμηση πως θα αυξηθεί η ζήτηση.

Λογαριασμοί: Τι πρέπει να κάνουμε για να τους... «ξεφουσκώσουμε»

- Απομονώνουμε χώρους που δεν χρησιμοποιούνται

- Αφήνουμε ελεύθερα τα θερμαντικά σώματα (τα θερμαντικά σώματα δεν πρέπει να είναι σκεπασμένα, π.χ. με καλύμματα, ή να εμποδίζεται η απόδοσή τους από έπιπλα)

- Στεγανοποιούμε πόρτες και παράθυρα

- Τοποθετούμε μονωτικές ταινίες ή κουρτίνες

- Ελέγχουμε το μονωτικό λάστιχο στις πόρτες ψυγείων, καταψυκτών και φούρνων, ώστε να κάνει καλή επαφή και να μην υπάρχει απώλεια ενέργειας (απώλεια ψύξης)

- Περιορίζουμε τη διάρκεια που αφήνουμε ανοιχτή την πόρτα του ψυγείου

- Ρυθμίζουμε το θερμοστάτη

- Τοποθετούμε τις οικιακές συσκευές μακριά από εστίες θέρμανσης

- Πλένουμε τα ρούχα μας στο πλυντήριο ρούχων σε χαμηλή θερμοκρασία. Αποφεύγουμε το στεγνωτήριο

- Κλείνουμε συσκευές όταν είναι σε κατάσταση αναμονής (stand-by). Χρησιμοποιούμε πολύπριζο με διακόπτη, ώστε να απενεργοποιείτε πολλές συσκευές μαζί

- Όταν δεν χρησιμοποιούμε το τζάκι, η καμινάδα πρέπει να είναι κλειστή από το κλείστρο της

- Κλείνουμε το φούρνο μας 10-15 λεπτά πριν τελειώσει το μαγείρεμα

- Εγκαθιστούμε σύστημα αντιστάθμισης στον λέβητα

- Συντηρούμε τακτικά το σύστημα θέρμανσης/ψύξης

- Εγκαθιστούμε ηλιακό θερμοσίφωνα

- Αντικαθιστούμε συσκευές με συσκευές υψηλής ενεργειακής απόδοσης βάσει του πλαισίου ενεργειακής σήμανσης και των προδιαγραφών EnergyStar

- Αντικαθιστούμε λαμπτήρες φωτισμού με τεχνολογία led

- Αντικαθιστούμε τα υπάρχοντα κουφώματα με νέα θερμομονωτικά - ενεργειακά

- Βάζουμε «φρένο» στην άσκοπη χρήση ζεστού νερού στο ντους

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 20.11.2022