Σε ενεργειακή «νησίδα» στον ευρύτερο χώρο των Βαλκανίων αλλά και σε μια μεγάλη αγορά φυσικού αερίου μετατρέπεται σταδιακά η Βόρεια Ελλάδα με τα φιλόδοξα εγχειρήματα που βρίσκονται σε εξέλιξη να μεταβάλλουν ριζικά τις ισορροπίες.

Με τον ενεργειακό τυφώνα να σαρώνει και την χώρα μας, την ώρα που η Ευρώπη παλεύει να απεξαρτηθεί από το ρωσικό αέριο, καθίσταται σαφές πως ο ρόλος χωρών που μπορούν να «μοιράσουν» τα κομμάτια του ενεργειακού παζλ αναβαθμίζεται πολλαπλώς.

Ειδικότερα, η Βόρεια Ελλάδα, λόγω της κρισιμότατης γεωγραφικής και γεωπολιτικής της θέσης και σημασίας στον ενεργειακό χάρτη των Δυτικών Βαλκανίων έχει όλα τα φόντα και τις προυποθέσεις να αποτελέσει έναν leader στην αγορά, που θα αναλάβει τη διοχέτευση πηγών ενέργειας και στους βόρειους γείτονές μας.

Τα επενδυτικά σχέδια μακράς πνοής από τη Θράκη μέχρι τη Δυτική Μακεδονία, τη Βουλγαρία και τη Βόρεια Μακεδονία συνολικού ύψους 2 δισ. ευρώ αποκαλύπτονται σε όλες τους τις διαστάσεις με στόχο μέσα στην επόμενη πενταετία να έχουν λάβει σάρκα και οστά. Με τα έργα αυτά, η Ελλάδα πέρα από πύλη εισόδου LNG στην Γηραιά Ήπειρο και τη Βαλκανική γειτονιά στοχεύει βήμα – βήμα στην ενεργειακή της ανεξαρτησία (σε ένα βαθμό), διαφοροποιώντας τις ενεργειακές πηγές για την κάλυψη των δικών της αναγκών και επιταχύνοντας παράλληλα τις επενδύσεις σε ΑΠΕ.

Μάλιστα εκτιμάται πως αυτή η…κοσμογονία επενδύσεων δύναται να μαγνητίσει κεφάλαια ύψους 44 δισ. ευρώ μέχρι το 2030!

Η… Alexandroupoli στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη

Ρόλο – κλειδί στην ενεργειακή… αναμπουμπούλα παίζει η Αλεξανδρούπολη που έχει μπει στο μάτι Λευκού Οίκου, Κρεμλίνου και βεβαίως Ερντογάν.

Το λιμάνι της πόλης, μετά και το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία και την ηχηρή ψήφο εμπιστοσύνης των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στην πόλη, ήδη προσελκύει αυξημένο ενδιαφέρον, τόσο λόγω της γεωστρατηγικής του θέσης, πλέον και στον ενεργειακό χάρτη, όσο και για την εμπορευματική δραστηριότητα και τις προοπτικές της, καθώς συνδέεται με την Εγνατία Οδό, δίνοντας εύκολη δίοδο στα εμπορεύματα Ανατολής και Δύσης και αντίστροφα. Επιπλέον, μπορεί να αναπτυχθεί ιδιαίτερα το μεταφορικό έργο και η εναπόθεση LNG. Δεν είναι τυχαίο που ο Τούρκος πρόεδρος έβαλε στο τραπέζι την πιθανότητα τροφοδοσίας της ΕΕ με ρωσικό φυσικό αέριο μέσω της Ανατολικής Θράκης.

Εν μέσω λοιπόν σφοδρότατων ενεργειακών μαχών, δέκα δισεκατοµµύρια κυβικά µέτρα υγροποιηµένου φυσικού αερίου (LNG) θα έχει τη δυνατότητα να αεριοποιεί η Ελλάδα µέχρι το τέλος του 2023 µε τη λειτουργία της νέας πλωτής δεξαµενής της Gastrade στην Αλεξανδρούπολη, κάτι που θα διπλασιάσει τη δυναµικότητα της χώρας σε αέριο, μειώνοντας ταυτόχρονα την ενεργειακή της εξάρτηση.

Μαζί µε τις εγκαταστάσεις της Ρεβυθούσας, το νέο τέρµιναλ θα µπορεί να καλύψει τις ανάγκες και άλλων χωρών στα Βαλκάνια και τη ΝΑ Ευρώπη. Το πλοίο που θα μετατραπεί σε FSRU θα μπει στο ναυπηγείο για τη. «αναδόμησή» του τον Φεβρουάριο του 2023.

Τον Μάρτιο του ίδιου έτους θα ξεκινήσει η τοποθέτηση του αγωγού που θα το συνδέει με την ακτή και τον Νοέμβριο εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθεί η σύνδεση με το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Φυσικού Αερίου της Ελλάδας, ώστε τον Δεκέμβριο να ξεκινήσει η εμπορική λειτουργία του.

Η κατασκευή και λειτουργία του Πλωτού Σταθμού Αποθήκευσης και Αεριοποίησης (του FSRU) στην Αλεξανδρούπολη θα ενδυναμώσει τον στρατηγικό ρόλο της Ελλάδας ως ενεργειακού κόμβου για την ευρύτερη περιφέρεια της ΝΑ Ευρώπης και θα προσφέρει εναλλακτικές πηγές και οδούς προμήθειας φυσικού αερίου στην περιοχή, ενισχύοντας την ασφάλεια εφοδιασμού και την ενεργειακή αυτονομία, σε μια περίοδο υψηλών προκλήσεων.

Το έργο θα καταστήσει την Αλεξανδρούπολη ενεργειακή πύλη για ολόκληρη την περιοχή της ΝΑ Ευρώπης, αναδεικνύοντας τη στρατηγική σημασία της πόλης και τονώνοντας την τοπική οικονομία και απασχόληση.

Η πλωτή μονάδα αποθήκευσης και αεριοποίησης, χωρητικότητας 153.500 κ.μ. LNG, θα συνδεθεί με το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Φυσικού Αερίου της Ελλάδας με αγωγό μήκους 28 χλμ., μέσω του οποίου το αεριοποιημένο LNG θα προωθείται στις αγορές της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, της ευρύτερης περιφέρειας (Ρουμανία, Σερβία, Β. Μακεδονία κ.α.) αλλά και με προοπτική να εφοδιάσει και την Ουκρανία.

Το FSRU Αλεξανδρούπολης αναμένεται να λειτουργήσει στα τέλη του 2023, με τη συμβολαιοποιημένη δυναμικότητα αεριοποίησης να φθάνει ήδη μέχρι και το 60% της τεχνικής δυναμικότητας των 5,5 δισ. κ.μ. ανά έτος.

Η μονάδα που θα κατασκευαστεί και θα λειτουργήσει στην Αλεξανδρούπολη, θα τροφοδοτεί με φυσικό αέριο όλες τις χώρες εξασφαλίζοντας έτσι την ενεργειακή αυτοτέλεια της περιοχής και την απεξάρτησή τους από το ρωσικό φυσικό αέριο. Κι αυτό σε συνδυασμό και με τις ποσότητες του αζέρικου φυσικού αερίου που θα μπαίνουν στο σύστημα από τον TAP και θα μεταφέρονται μέσω του αγωγού φυσικού αερίου Κομοτηνής - Στάρα Ζαγόρα αρχικά στη Βουλγαρία και στη συνέχεια στις υπόλοιπες χώρες.

Την ίδια στιγμή, σε τεχνική λύση ώστε από την έναρξη λειτουργίας του FSRU Αλεξανδρούπολης να μπορούν να πραγματοποιηθούν εξαγωγές αερίου μέσω του ελληνοβουλγαρικού αγωγού IGB, ακόμη και πριν ολοκληρωθεί ο συμπιεστής στην Κομοτηνή, κατέληξαν η Gastrade και ο ΔΕΣΦΑ.

Παράλληλα με τις διεργασίες για το πρώτο FRSU τρέχουν και εκείνες για το δεύτερο, το «ΑΣΦΑ Θράκης», που θα αναπτυχθεί στο Θρακικό Πέλαγος, ανοικτά της Αλεξανδρούπολης.

Το δεύτερο FSRU, το οποίο θα αναπτύξει επίσης η Gastrade, θα έχει ικανότητα αποθήκευσης 170.000 κ.μ. Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου και θα μπορεί να παραδώσει έως και 22,7 εκ. κ.μ. φυσικού αερίου ημερησίως ή 5,5 δισ. κ.μ. ετησίως.

Το project θα ενισχύσει περαιτέρω την ενεργειακή ασφάλεια και τη διαφοροποίηση των πηγών και των οδών εφοδιασμού φυσικού αερίου στην Ελλάδα και ολόκληρη την περιφέρεια της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και θα μειώσει δραστικά οποιοδήποτε κίνδυνο διακοπής τροφοδοσίας. Ο διαγωνισμός για το καράβι προγραμματίζεται να γίνει στα τέλη του 2023. Σημειώνεται ότι η εκτιμώμενη επένδυση ανέρχεται σε 400-500 εκατ. ευρώ με την χωρητικότητα της δεύτερης μονάδας να κινείται στα επίπεδα των 6 bcm όταν το πρώτο FSRU βρίσκεται στα 5,5 bcm.

Επιπρόσθετα, αν και σε πρώιμο στάδιο το έργο, το ενδιαφέρον της αγοράς καταγράφεται μεγάλο τόσο εγχώρια όσο και διεθνώς, γεγονός που αναμένεται, όπως εκτιμάται, να αποτυπωθεί και στο επικείμενο market test. Αυτό προγραμματίζεται να γίνει εντός του 2023 με ορίζοντα τέλος του 2025 το νέο FSRU να τεθεί σε λειτουργία.

Αγωγός κομβικής σημασίας

Eνεργειακό πρότζεκτ που καθιστά την Ελλάδα πύλη εισόδου καυσίμου για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη χαρακτηρίζεται o Διασυνδετήριος Αγωγός Φυσικού Αερίου Ελλάδας Βουλγαρίας (IGB).

Ο IGB συνδέει τη Βουλγαρία με τον Διαδριατικό Αγωγό (TAP) και επιτρέπει τη μεταφορά φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν, μέσω Ελλάδας, προς την Ιταλία και την περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Θα μεταφέρει αζέρικο αέριο μέσω του Νότιου Διαδρόμου στη Βουλγαρία, διαφοροποιώντας τις πηγές προμήθειας της αγοράς της. Αλλάζει, δηλαδή, τα δεδομένα για τη βουλγαρική ενεργειακή αγορά με την ικανότητά της να αυξάνει τον ανταγωνισμό και να μειώνει τις τιμές για τους καταναλωτές εξασφαλίζοντας παράλληλα διαφοροποιημένες και εναλλακτικές παραδόσεις φυσικού αερίου.

Ωστόσο, η στρατηγική του σημασία είναι ευρύτερη καθώς αναμένεται να αποτελέσει βασικό κρίκο στην αλυσίδα του Κάθετου Διαδρόμου, ενός συστήματος αγωγών που θα διασυνδέει την Ελλάδα, εκτός της Βουλγαρίας, με τη Ρουμανία και την Ουγγαρία, λειτουργώντας συμπληρωματικά με τον σχεδιαζόμενο πλωτό τερματικό σταθμό επαναεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου της Αλεξανδρούπολης.

Το έργο αποτελείται από έναν αγωγό μήκους περίπου 182 χλμ. - εκ των οποίων περίπου 31 χλμ. εντός της ελληνικής επικράτειας - καθώς και τις αναγκαίες υποστηρικτικές εγκαταστάσεις (2 μετρητικοί σταθμοί, 8 βανοστάσια, 2 κέντρα λειτουργίας).

Ο αγωγός έχει διάμετρο 32 ιντσών και πάχος που κυμαίνεται από 11 έως και 20 χιλιοστά, ενώ όσον αφορά την ετήσια δυναμικότητά του, αυτή θα είναι αρχικά 3 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου με δυνατότητα αντίστροφης ροής και μπορεί να αυξηθεί σε 5 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως με την κατασκευή σταθμού συμπίεσης.

Ο αγωγός συνδέεται στην Κομοτηνή με τον Διαδριατικό Αγωγό (TAP) και το σύστημα του ΔΕΣΦΑ, ενώ στην κατάληξή του στην πόλη Στάρα Ζαγόρα της Βουλγαρίας, συνδέεται με το σύστημα της Bulgartransgaz (διαχειριστής φυσικού αερίου Βουλγαρίας).

Kαι η Θεσσαλονίκη στο ενεργειακό πόκερ

Στη Θεσσαλονίκη, ανοιχτά στο Θερμαϊκό Κόλπο θέλει να εγκαταστήσει πλωτή μονάδα αερίου (FSRU) η ELPEDISON, βάζοντας την πόλη δυναμικά στην ενεργειακή παρτίδα.

Η ΡΑΕ έδωσε Άδεια Ανεξάρτητου Συστήματος Φυσικού Αερίου στην Elpedison για το νέο τερματικό LNG που ονομάζεται Θεσσαλονίκη FSRU και αφορά στην κατασκευή:

Α. Υπεράκτιου Πλωτού Τερματικού Σταθμού ΥΦΑ ο οποίος περιλαμβάνει:

• Πλωτή Μονάδα Αποθήκευσης και Αεριοποίησης

• Πλωτό Αγκυροβόλιο πολλαπλών σημείων πρόσδεσης / πλωτών ναύδετων για την πρόσδεση του FSRU στην πρύμνη και την πλώρη ή εναλλακτικά μόνιμο αγκυροβόλιο νησίδων επί πασσάλων.

B. Υποθαλάσσιου και Χερσαίου αγωγού Φυσικού Αερίου για τη διοχέτευση του φυσικού αερίου στο Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Φυσικού Αερίου (ΕΣΦΑ) μέσω νέου Μετρητικού Σταθμού καθώς και στις μονάδες ηλεκτρoπαραγωγής της Elpedison.

Το συνολικό ύψος της επένδυσης υπολογίζεται στα 60,388 εκ. €.

Η επένδυση στοχεύει στην εξυπηρέτηση κυρίως ιδίων αναγκών της «ELPEDISON A.E.» και συγκεκριμένα στην τροφοδοσία των παρακείμενων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής της, ισχύος 418 MW και 826 MW (υπό ανάπτυξη) στην Θεσσαλονίκη, καθώς και η διοχέτευση επιπλέον ποσοτήτων φυσικού αερίου στο ΕΣΦΑ για εξυπηρέτηση των καταναλώσεων της μονάδας 420 MW στην Θίσβη Βοιωτίας και της δραστηριότητας προμήθειας φυσικού αερίου της Εταιρείας στην χονδρική ή τη λιανική.

To «Thessaloniki FSRU» θα ενισχύσει την ασφάλεια εφοδιασμού, θα επιτρέψει διευρυμένη πρόσβαση στις αγορές φυσικού αερίου, αποτελώντας σημείο εφοδιασμού πλοίων με καύσιμο LNG για το λιμάνι της Θεσσαλονίκης.

Ενεργειακή συμμαχία με Β. Μακεδονία

Ακόμα μία ενεργειακή διασύνδεση που ενισχύει τον κομβικό ρόλο της Ελλάδας στα Βαλκάνια. Μέχρι το 2024 θα έχει ολοκληρωθεί η κατασκευή του αγωγού Βόρειας Μακεδονίας και Ελλάδας που θα μεταφέρει φυσικό αέριο καλύπτοντας βασικές ενεργειακές ανάγκες των δύο χωρών.

Το έργο του αγωγού μεταφοράς αερίου που έχει υπογραφεί ανάμεσα στους διαχειριστές ΔΕΣΦΑ και NER JSC SKOPJE θα μπει στις ράγες της υλοποίησης εντός του τρέχοντος έτους. Η επένδυση ανέρχεται σε 110 εκατ. ευρώ.

Τρίκαλα Ημαθίας – Πτολεμαΐδα ένας… αγωγός δρόμος

Στα σχέδια προς υλοποίηση του ΔΕΣΦΑ είναι και ο αγωγός που θα ξεκινά από τα Τρίκαλα Ημαθίας και θα καταλήγει στην Πτολεμαΐδα. Ο αγωγός μήκους 122 χλμ. θα εξυπηρετήσει την ενεργειακή ζήτηση της Δ. Μακεδονίας μετά την ιδιαίτερα επώδυνη για την τοπική κοινωνία απολιγνιτοποίηση. Η έναρξη κατασκευής του αγωγού, εκτιμάται ότι θα γίνει μέσα στο επόμενο έτος, με στόχο το έργο να ολοκληρωθεί πλήρως στο τέλος του 2023.

Πάλι ημίμετρα από την Ευρώπη: Θα είναι σαν πλαφόν αλλά δε θα είναι… πλαφόν

Με την ενεργειακή καταιγίδα να σαρώνει την Ευρώπη, οι νέες προτάσεις της Κομισιόν για την αντιμετώπισή της αν και περιλαμβάνουν θετικά στοιχεία, δεν δίνουν τολμηρές λύσεις στην κρίση που μαστίζει τους πολίτες, όπως η υιοθέτηση παρεμβάσεων στην κατεύθυνση της επιβολής ενός καθαρού και ξάστερου πλαφόν στη χονδρεμπορική αγορά φυσικού αερίου που θα αποσυμπιέσει ουσιαστικά τις τιμές του ρεύματος για τους καταναλωτές.

Η Επιτροπή προτείνει την κοινή αγορά φυσικού αερίου, ένα μηχανισμό περιορισμού των τιμών στο χρηματιστήριο φυσικού αερίου TTF μέχρι το Μάρτιο… του 2023 (προφανώς ελπίζοντας πως θα έχει τελειώσει ο πόλεμος έως τότε), αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών (αλήθεια πώς το σκέφτηκαν;) και συνεχείς προσπάθειες για τη μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου. Αν ο χειμώνας είναι βαρύς οι Ευρωπαίοι θα ζεσταθούν με αλληλεγγύη προφανώς…

Η Επιτροπή προτείνει κοινές αγορές φυσικού αερίου για τη διαπραγμάτευση καλύτερων τιμών και την αποφυγή ανταγωνισμού μεταξύ των κρατών.

Οι από κοινού αγορές θα βοηθήσουν τα μικρότερα κράτη μέλη να έχουν πρόσβαση σε όγκους φυσικού αερίου με καλύτερες συνθήκες.

Η Koμισιόν εισηγείται τη δημιουργία ενός νέου δείκτη τιμολόγησης για το Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο έως τον Μάρτιο του 2023 και στο μεσοδιάστημα προτείνει τη δημιουργία ενός μηχανισμού διόρθωσης των τιμών για τη θέσπιση ενός δυναμικού ορίου τιμής για τις συναλλαγές στο χρηματιστήριο φυσικού αερίου TTF.

Μέχρι να γίνει το παραπάνω, κοινώς ζήσε Μάη μου, η Επιτροπή προτείνει τη θέσπιση ενός προσωρινού μηχανισμού περιορισμού των τιμών, μέσω του ευρωπαϊκού χρηματιστηρίου αερίου, ο οποίος θα ενεργοποιείται όταν χρειάζεται. Ο μηχανισμός διόρθωσης των τιμών θα καθιερώσει, σε προσωρινή βάση, ένα δυναμικό όριο τιμής για τις συναλλαγές στο TTF. Οι συναλλαγές σε τιμή υψηλότερη από το δυναμικό όριο δεν θα επιτρέπεται να πραγματοποιούνται στο TTF. Αυτό θα βοηθήσει στην αποφυγή των υπερβολικών τιμών ή τουλάχιστον έτσι ελπίζει η Κομισιόν…

Η μάχη για το τι τελικά θα ισχύσει αναμένεται σκληρή με τα χρονικά περιθώρια να στενεύουν και τον χειμώνα να πλησιάζει…

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 23.10.2022