24/07/2023 20:00
«Η ανθρώπινη φύση είναι μία τεράστια Σφήκα». Στα «χέρια» της Λένας Κιτσοπούλου οι λέξεις αποδεικνύονται… ευρύχωρες. Μέσα σε μία πρόταση, η χειμαρρώδης σκηνοθέτιδα, ηθοποιός και συγγραφέας κατάφερε να χωρέσει ένα αριστοφανικό έργο, τα λαϊκά δικαστήρια που έχουν μεταφερθεί πλέον στην ψηφιακή πραγματικότητα και το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου που μετατράπηκε σε «πεδίο μάχης».
Οι «Σφήκες» επέστρεψαν στο δραματολόγιο του Εθνικού εξήντα χρόνια μετά την παράσταση του Αλέξη Σολομού, σε μια συμπαραγωγή με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας και με τη Λένα Κιτσοπούλου να υπογράφει την ελεύθερη διασκευή - σκηνοθεσία της αριστοφανικής κωμωδίας.
Η κάθοδός της «αιρετικής» δημιουργού στην Επίδαυρο είχε για την ίδια το «γλυκό άρωμα της συνάντησης» με τη ζωή της ενώ, όπως λέει, «συνοδευόταν» από μία υποχρέωση προς τον εαυτό της να… τρελαθεί:
«Η Επίδαυρος για μένα έχει μία συναισθηματική φόρτιση, γιατί είναι το μέρος που πρωτοέπαιξα όταν ακόμα ήμουνα στη σχολή του Θεάτρου Τέχνης, έχω μνήμες τρελές και πολύ έντονες από το ξεκίνημα στο θέατρο τότε που ήμουνα είκοσι χρονών, από τη χαρά για όλον αυτόν τον καινούργιο κόσμο που ανακάλυπτα και που πια γινόμουν μέρος του, τον έρωτα, τα ξενύχτια, τα ξημερώματα, το σπίτι του Φωτόπουλου, τις πρόβες, τα βράδια στον Λεωνίδα στο Λυγουριό, είναι ένα μέρος που με έχει στιγματίσει και κάνοντας τώρα κάτι εκεί, ήταν σαν να συνομιλώ με όλα αυτά, με την ίδια μου τη ζωή. Ήθελα πολύ να πολεμήσω με ό,τι έχω, ήθελα να επιστρέψω όλα όσα εκεί πέρα με ευτύχησαν ή με διέλυσαν και με έφεραν τέλος πάντων εδώ που είμαι σήμερα, ήθελα να με βλέπει ο Διονύσης, ήθελα να χορεψω όπως τότε, ήθελα να είμαι μέσα σε αυτή την ορχήστρα μαζί με αυτούς που σηματοδοτούν την αρχή για μένα στο θέατρο, τον Νίκο Κυπουργό, τον Νίκο Καραθάνο, τον Γιάννη Κότσιφα, την Ιωάννα Μαυρέα.
Ένιωθα ότι έχω μία υποχρέωση απέναντι στον εαυτό μου να τρελαθώ, να είμαι ειλικρινής, να είμαι ελεύθερη, να εκτεθώ, αντλώντας μέσα από το έργο του Αριστοφάνη όσα περισσότερα μπορώ και να τα παρουσιάσω με τον τρόπο που εγώ τα καταλαβαίνω και με απόλυτη πίστη στο μυαλό μου. Ήθελα να είμαι ολόκληρη μέσα στο σύμπαν αυτού του έργου αλλά και στο δικό μου, στην αισθητική της γλώσσας και της εικόνας που εμένα μου αρέσουν», εξηγεί η σκηνοθέτης στη «ΜτΚ».
Το θεατρικό πόνημα της Κιτσοπούλου διαφέρει κατά πολύ από την αριστοφανική κωμωδία; Ναι. Άλλωστε η διασκευή είναι μέρος της «σφραγίδας» της, «αυτό είναι το θέατρο που κάνει και που δείχνει», προτείνει τη δική της γλώσσα, φυσική και κατανοητή πρωτίστως σε εκείνη ενώ στη συγκεκριμένη παράσταση οικοδομεί επί σκηνής μία κοινωνία ανθρώπων μεταφέροντας το βασικό μήνυμα της αριστοφανικής κωμωδίας στο σήμερα.
«Θεωρώ ότι πρέπει να ψάξω και να καταλάβω τον συγγραφέα κι από εκεί και πέρα να κλέψω οτιδήποτε δικό του με συμφέρει για να πω αυτό που νομίζω πως λέει αυτός. Είναι ένα τελείως καινούργιο έργο οι δικοί μου Σφήκες, το οποίο όμως κρατάει τους βασικούς ήρωες, τον πατέρα και τον γιο, όπως και τους δύο φύλακες, αλλά θεωρώ ότι έχει και πάρα πολλά στοιχεία του Αριστοφάνη, όπως την παράβαση, στην οποία κράτησα την δική του θεματολογία απόλυτα, το κεντρί προς τους θεατές που δεν τον ψήφισαν, προς το κοινό που δεν το βολεύει να ακούει την αλήθεια, τα βέλη προς τους δικούς μου ‘’Κλέωνες’’, τους σημερινούς και το θέμα της νιότης και του γήρατος, το οποίο πήρα πάνω μου για να μιλήσω και προσωπικά για μένα, για τις δικές μου δυνάμεις και ως άνθρωπος και ως δημιουργός του έργου.
Έχουμε φτιάξει και εμείς έναν μανιακό δικομανή πατέρα, έχουμε μεταφέρει το δικαστήριο της Ηλιαίας στο σύμπαν των σημερινών λαϊκών δικαστηρίων και έχουμε έναν άνθρωπο για χορό, έναν Σφήκα μόνο, ενώ όλοι οι υπόλοιποι είναι ρόλοι, είναι η κοινωνία των σημερινών σφηκών που είναι μία μάνα, ένας αστυνομικός, ένας γιος, ένας πατέρας, ένας οποιοσδήποτε άνθρωπος που αυτοβαφτίζεται κριτής, δικαστής, δικηγόρος, λέει τη γνώμη του, επιβάλλει τη γνώμη του, κακοποιεί, κατηγορεί, εγκληματεί. Προσπάθησα πέρα από τον πατέρα να φτιάξω μια κοινωνία ανθρώπων σημερινών, η οποία γεννάει τον κακοποιητή πατέρα, τον κακοποιητή πολιτικό, τον φαλλοκράτη, τον φασίστα, τον εθνικιστή».
Η παρουσίαση του έργου της ανατρεπτικής δημιουργού στο παγκόσμιας ακτινοβολίας αρχαίο θέατρο πυροδότησε ένα πρωτοφανές και άγριο «ντιμπέιτ» περί ποιότητας, σεβασμού και ιεροσύνης του χώρου με τους οργισμένους «δικαστές» των social media να τοποθετούν στο εδώλιο του κατηγορούμενου -με ακραίες προσωπικές επιθέσεις- άλλοτε την ίδια και άλλοτε τους επικριτές της.
Επιβεβαιώνοντας μάλλον με αυτό τον τρόπο την άποψη της Κιτσοπούλου αναφορικά με τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά που «συνθέτουν» μία κοινωνία από... «Σφήκες»: «Ο άνθρωπος κατά τη γνώμη μου έχει μηδενική εξέλιξη μέσα στην ιστορία, πλην των εξαιρέσεων. Στη χώρα μας νομίζω βασιλεύει αυτή τη τη στιγμή ο άνθρωπος του καναπέ που με ένα κινητό στο χέρι αισθάνεται τουλάχιστον πρόεδρος του Αρείου Πάγου».
«Είναι γεμάτη Σφήκες η ζωή μας. Είναι όλοι αυτοί που κακιώνουν και καταδικάζουν μέσα στα social, είναι αυτοί που έχουνε γνώμη για όλα, που μισούν και κατακρίνουν, ενώ οι ίδιοι είναι οι χειρότεροι φασίστες.
Σφήκα είναι ο φθόνος που δεν αφήνει τον άνθρωπο να κοιμηθεί το βράδυ γιατί του φταις εσύ που δεν σε ξέρει καν, Σφήκες είναι οι άνθρωποι που νομίζουν πώς παίρνουν αξία, ψάχνοντας να βρουν κάτι κακό στον άλλον, είναι οι άνθρωποι χωρίς φως, χωρίς ύπαρξη, το σύστημα όλο είναι μία Σφήκα, είναι η διαπλοκή, η διαφθορά, είναι το φακελάκι, είναι αυτός που γίνεται υποχείριο του οποιουδήποτε για να ανέλθει, η ανθρώπινη φύση είναι μία τεράστια Σφήκα», τονίζει η καλλιτέχνιδα σχετικά με τα «κεντριά» που μας απειλούν.
Αν κάτι δεν ταιριάζει στο σύμπαν της, αλλά και στην τέχνη γενικότερα, σύμφωνα με την ίδια, αυτό είναι η πολιτική ορθότητα.
«Η τέχνη καθρεφτίζει τον άνθρωπο και την κοινωνία. Δεν ταυτίζεται ο συγγραφέας απαραίτητα με την άποψη του ήρωά του. Το ότι δείχνεις έναν άνθρωπο διεφθαρμένο, ή κακοποιητικό επί σκηνής, δεν σημαίνει ότι παίρνεις το μέρος του. Δεν υπάρχει “πολίτικαλ κορέκτ” στην τέχνη. Θα πρέπει να απαγορευτεί ο “Ταξιτζής” του Σκορσέζε; Το “Funny Games” του Χάνεκε; Τι ακριβώς πρέπει να γίνει; Τι παρανόηση είναι αυτή;» διερωτάται η Κιτσοπούλου.
Και καταλήγει λέγοντας πως «τα δικά μου έργα δεν παίρνουν ποτέ θέση. Παραθέτουν στοιχεία και τα βάζουν με όλους και με όλα το ίδιο. Φτιάχνω κόσμους από υλικά ανθρώπινα, από το χειρότερο κι από το πιο όμορφο. Ζωγραφίζω τη ζωή με το δικό μου χέρι, κοπιάζω και εκτίθεμαι προσωπικά με ό,τι σκέφτομαι και όσο στρέφομαι κατά των άλλων, το ίδιο στρέφομαι και κατά του εαυτού μου».
ΙNFO
«Σφήκες»
Τρίτη 25 & Τετάρτη 26 Ιουλίου - Θέατρο Δάσους, Θεσσαλονίκη
Κυριακή 30 Ιουλίου - Αρχαίο Θέατρο Δωδώνης
Σάββατο 5 Αυγούστου - Αρχαίο Θέατρο Δίου
Πληροφορίες και προπώληση εισιτηρίων στο τηλ. 2315 200200, στα ταμεία του ΚΘΒΕ και στο www.ticketservices.gr
* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 23.07.2023
24/07/2023 11:09
«Η ανθρώπινη φύση είναι μία τεράστια Σφήκα». Στα «χέρια» της Λένας Κιτσοπούλου οι λέξεις αποδεικνύονται… ευρύχωρες. Μέσα σε μία πρόταση, η χειμαρρώδης σκηνοθέτιδα, ηθοποιός και συγγραφέας κατάφερε να χωρέσει ένα αριστοφανικό έργο, τα λαϊκά δικαστήρια που έχουν μεταφερθεί πλέον στην ψηφιακή πραγματικότητα και το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου που μετατράπηκε σε «πεδίο μάχης».
Οι «Σφήκες» επέστρεψαν στο δραματολόγιο του Εθνικού εξήντα χρόνια μετά την παράσταση του Αλέξη Σολομού, σε μια συμπαραγωγή με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας και με τη Λένα Κιτσοπούλου να υπογράφει την ελεύθερη διασκευή - σκηνοθεσία της αριστοφανικής κωμωδίας.
Η κάθοδός της «αιρετικής» δημιουργού στην Επίδαυρο είχε για την ίδια το «γλυκό άρωμα της συνάντησης» με τη ζωή της ενώ, όπως λέει, «συνοδευόταν» από μία υποχρέωση προς τον εαυτό της να… τρελαθεί:
«Η Επίδαυρος για μένα έχει μία συναισθηματική φόρτιση, γιατί είναι το μέρος που πρωτοέπαιξα όταν ακόμα ήμουνα στη σχολή του Θεάτρου Τέχνης, έχω μνήμες τρελές και πολύ έντονες από το ξεκίνημα στο θέατρο τότε που ήμουνα είκοσι χρονών, από τη χαρά για όλον αυτόν τον καινούργιο κόσμο που ανακάλυπτα και που πια γινόμουν μέρος του, τον έρωτα, τα ξενύχτια, τα ξημερώματα, το σπίτι του Φωτόπουλου, τις πρόβες, τα βράδια στον Λεωνίδα στο Λυγουριό, είναι ένα μέρος που με έχει στιγματίσει και κάνοντας τώρα κάτι εκεί, ήταν σαν να συνομιλώ με όλα αυτά, με την ίδια μου τη ζωή. Ήθελα πολύ να πολεμήσω με ό,τι έχω, ήθελα να επιστρέψω όλα όσα εκεί πέρα με ευτύχησαν ή με διέλυσαν και με έφεραν τέλος πάντων εδώ που είμαι σήμερα, ήθελα να με βλέπει ο Διονύσης, ήθελα να χορεψω όπως τότε, ήθελα να είμαι μέσα σε αυτή την ορχήστρα μαζί με αυτούς που σηματοδοτούν την αρχή για μένα στο θέατρο, τον Νίκο Κυπουργό, τον Νίκο Καραθάνο, τον Γιάννη Κότσιφα, την Ιωάννα Μαυρέα.
Ένιωθα ότι έχω μία υποχρέωση απέναντι στον εαυτό μου να τρελαθώ, να είμαι ειλικρινής, να είμαι ελεύθερη, να εκτεθώ, αντλώντας μέσα από το έργο του Αριστοφάνη όσα περισσότερα μπορώ και να τα παρουσιάσω με τον τρόπο που εγώ τα καταλαβαίνω και με απόλυτη πίστη στο μυαλό μου. Ήθελα να είμαι ολόκληρη μέσα στο σύμπαν αυτού του έργου αλλά και στο δικό μου, στην αισθητική της γλώσσας και της εικόνας που εμένα μου αρέσουν», εξηγεί η σκηνοθέτης στη «ΜτΚ».
Το θεατρικό πόνημα της Κιτσοπούλου διαφέρει κατά πολύ από την αριστοφανική κωμωδία; Ναι. Άλλωστε η διασκευή είναι μέρος της «σφραγίδας» της, «αυτό είναι το θέατρο που κάνει και που δείχνει», προτείνει τη δική της γλώσσα, φυσική και κατανοητή πρωτίστως σε εκείνη ενώ στη συγκεκριμένη παράσταση οικοδομεί επί σκηνής μία κοινωνία ανθρώπων μεταφέροντας το βασικό μήνυμα της αριστοφανικής κωμωδίας στο σήμερα.
«Θεωρώ ότι πρέπει να ψάξω και να καταλάβω τον συγγραφέα κι από εκεί και πέρα να κλέψω οτιδήποτε δικό του με συμφέρει για να πω αυτό που νομίζω πως λέει αυτός. Είναι ένα τελείως καινούργιο έργο οι δικοί μου Σφήκες, το οποίο όμως κρατάει τους βασικούς ήρωες, τον πατέρα και τον γιο, όπως και τους δύο φύλακες, αλλά θεωρώ ότι έχει και πάρα πολλά στοιχεία του Αριστοφάνη, όπως την παράβαση, στην οποία κράτησα την δική του θεματολογία απόλυτα, το κεντρί προς τους θεατές που δεν τον ψήφισαν, προς το κοινό που δεν το βολεύει να ακούει την αλήθεια, τα βέλη προς τους δικούς μου ‘’Κλέωνες’’, τους σημερινούς και το θέμα της νιότης και του γήρατος, το οποίο πήρα πάνω μου για να μιλήσω και προσωπικά για μένα, για τις δικές μου δυνάμεις και ως άνθρωπος και ως δημιουργός του έργου.
Έχουμε φτιάξει και εμείς έναν μανιακό δικομανή πατέρα, έχουμε μεταφέρει το δικαστήριο της Ηλιαίας στο σύμπαν των σημερινών λαϊκών δικαστηρίων και έχουμε έναν άνθρωπο για χορό, έναν Σφήκα μόνο, ενώ όλοι οι υπόλοιποι είναι ρόλοι, είναι η κοινωνία των σημερινών σφηκών που είναι μία μάνα, ένας αστυνομικός, ένας γιος, ένας πατέρας, ένας οποιοσδήποτε άνθρωπος που αυτοβαφτίζεται κριτής, δικαστής, δικηγόρος, λέει τη γνώμη του, επιβάλλει τη γνώμη του, κακοποιεί, κατηγορεί, εγκληματεί. Προσπάθησα πέρα από τον πατέρα να φτιάξω μια κοινωνία ανθρώπων σημερινών, η οποία γεννάει τον κακοποιητή πατέρα, τον κακοποιητή πολιτικό, τον φαλλοκράτη, τον φασίστα, τον εθνικιστή».
Η παρουσίαση του έργου της ανατρεπτικής δημιουργού στο παγκόσμιας ακτινοβολίας αρχαίο θέατρο πυροδότησε ένα πρωτοφανές και άγριο «ντιμπέιτ» περί ποιότητας, σεβασμού και ιεροσύνης του χώρου με τους οργισμένους «δικαστές» των social media να τοποθετούν στο εδώλιο του κατηγορούμενου -με ακραίες προσωπικές επιθέσεις- άλλοτε την ίδια και άλλοτε τους επικριτές της.
Επιβεβαιώνοντας μάλλον με αυτό τον τρόπο την άποψη της Κιτσοπούλου αναφορικά με τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά που «συνθέτουν» μία κοινωνία από... «Σφήκες»: «Ο άνθρωπος κατά τη γνώμη μου έχει μηδενική εξέλιξη μέσα στην ιστορία, πλην των εξαιρέσεων. Στη χώρα μας νομίζω βασιλεύει αυτή τη τη στιγμή ο άνθρωπος του καναπέ που με ένα κινητό στο χέρι αισθάνεται τουλάχιστον πρόεδρος του Αρείου Πάγου».
«Είναι γεμάτη Σφήκες η ζωή μας. Είναι όλοι αυτοί που κακιώνουν και καταδικάζουν μέσα στα social, είναι αυτοί που έχουνε γνώμη για όλα, που μισούν και κατακρίνουν, ενώ οι ίδιοι είναι οι χειρότεροι φασίστες.
Σφήκα είναι ο φθόνος που δεν αφήνει τον άνθρωπο να κοιμηθεί το βράδυ γιατί του φταις εσύ που δεν σε ξέρει καν, Σφήκες είναι οι άνθρωποι που νομίζουν πώς παίρνουν αξία, ψάχνοντας να βρουν κάτι κακό στον άλλον, είναι οι άνθρωποι χωρίς φως, χωρίς ύπαρξη, το σύστημα όλο είναι μία Σφήκα, είναι η διαπλοκή, η διαφθορά, είναι το φακελάκι, είναι αυτός που γίνεται υποχείριο του οποιουδήποτε για να ανέλθει, η ανθρώπινη φύση είναι μία τεράστια Σφήκα», τονίζει η καλλιτέχνιδα σχετικά με τα «κεντριά» που μας απειλούν.
Αν κάτι δεν ταιριάζει στο σύμπαν της, αλλά και στην τέχνη γενικότερα, σύμφωνα με την ίδια, αυτό είναι η πολιτική ορθότητα.
«Η τέχνη καθρεφτίζει τον άνθρωπο και την κοινωνία. Δεν ταυτίζεται ο συγγραφέας απαραίτητα με την άποψη του ήρωά του. Το ότι δείχνεις έναν άνθρωπο διεφθαρμένο, ή κακοποιητικό επί σκηνής, δεν σημαίνει ότι παίρνεις το μέρος του. Δεν υπάρχει “πολίτικαλ κορέκτ” στην τέχνη. Θα πρέπει να απαγορευτεί ο “Ταξιτζής” του Σκορσέζε; Το “Funny Games” του Χάνεκε; Τι ακριβώς πρέπει να γίνει; Τι παρανόηση είναι αυτή;» διερωτάται η Κιτσοπούλου.
Και καταλήγει λέγοντας πως «τα δικά μου έργα δεν παίρνουν ποτέ θέση. Παραθέτουν στοιχεία και τα βάζουν με όλους και με όλα το ίδιο. Φτιάχνω κόσμους από υλικά ανθρώπινα, από το χειρότερο κι από το πιο όμορφο. Ζωγραφίζω τη ζωή με το δικό μου χέρι, κοπιάζω και εκτίθεμαι προσωπικά με ό,τι σκέφτομαι και όσο στρέφομαι κατά των άλλων, το ίδιο στρέφομαι και κατά του εαυτού μου».
ΙNFO
«Σφήκες»
Τρίτη 25 & Τετάρτη 26 Ιουλίου - Θέατρο Δάσους, Θεσσαλονίκη
Κυριακή 30 Ιουλίου - Αρχαίο Θέατρο Δωδώνης
Σάββατο 5 Αυγούστου - Αρχαίο Θέατρο Δίου
Πληροφορίες και προπώληση εισιτηρίων στο τηλ. 2315 200200, στα ταμεία του ΚΘΒΕ και στο www.ticketservices.gr
* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 23.07.2023
ΣΧΟΛΙΑ