Μια από τις μελανότερες σελίδες της παγκόσμιας ιστορίας γράφτηκε σαν σήμερα, 16 Αυγούστου του 1943, στο Κομμένο Άρτας.

Ένα χωριό ισοπεδωμένο, 317 νεκροί κάθε φύλου και ηλικίας -ανάμεσά τους 97 νήπια και παιδιά ηλικίας έως 15 ετών και 119 γυναίκες- κι ένας αιματοβαμμένος γάμος, με τη νύφη, τον γαμπρό και όλους τους καλεσμένους (περίπου 30 άτομα) να χάνουν τη ζωή τους, ενώ άλλοι 20 πνίγηκαν στον ποταμό Άραχθο, προσπαθώντας να ξεφύγουν. Τη μνήμη των 317 θυμάτων της σφαγής από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής τιμούν και φέτος με εκδηλώσεις στο μαρτυρικό Κομμένο.

Συγκλονιστικές είναι οι μαρτυρίες όχι μόνο των θυμάτων και των ναζιστών θυτών τους, όπως καταγράφονται στην τοπική ιστοσελίδα martiriko-kommeno.gr. Ο γερμανός στρατιώτης Άλμπερτ Σένγκερ, μέλος του λόχου που επιτέθηκε στο Κομμένο αναφέρει: «Ήμουν αυτόπτης μάρτυρας όταν κάποιοι έχωναν μπουκάλια μπύρας στα γεννητικά όργανα γυναικείων πτωμάτων. Νομίζω ότι είδα και πτώματα με βγαλμένα μάτια. Είδα παιδιά, τα οποία έφεραν φρικτά εγκαύματα γύρω από το στόμα».

Ο επιζήσας Θεόδωρος Σκάρας αφηγείται: «Έβαλε ο γερμανός βαμβάκι με βενζίνα στο στόμα του μωρού και το καψε το μωρό. Μέσα στη σαρμανίτσα (κούνια). Δύο μηνών.»

Ακόμα ένας γερμανός στρατιώτης, ο Αλμπερτ Τσάντερ, περιγράφει: «Ανάμεσα στους Έλληνες βρίσκονταν γυναίκες και παιδιά και νομίζω μία από τις γυναίκες κρατούσε ένα μωρό στην αγκαλιά. Ήμουν απόλυτα σίγουρος ότι ετοιμαζόμουν να διαπράξω ένα έγκλημα»

Ο 12ος λόχος του 98ου Γερμανικού Συντάγματος

Τα χαράματα της 16ης Αυγούστου 1943, γερμανοί στρατιώτες του 12ου λόχου του 98ου Γεμανικού Συντάγματος, το οποίο έδρευε στην Φιλιππιάδα, σταθμεύουν έξω από το χωριό Κομμένο. Εκατό γερμανοί στρατιώτες, κατά τον Αγγλο ιστορικό, Mark Mazower, 400 κατά τον γυμνασιάρχη του Κομμένου, Στέφανο Παππά.

Αποστολή του 12ου λόχου ήταν η εξόντωση των ανταρτών που δρούσαν στην περιοχή και η εξαφάνιση του χωριού που τους υποστήριζε και τους προμήθευε τρόφιμα.

Οι μονάδες εφόδου κυκλώνουν το χωριό. Το σύνθημα δίνεται με δύο φωτοβολίδες και οι γερμανοί στρατιώτες αρχίζουν την επίθεση στους αμάχους με όπλα, πολυβόλα, χειροβομβίδες και όλμους. Δεν αφήνουν τίποτε όρθιο. Καίνε ό,τι βρουν μπροστά τους και σκοτώνουν αδιακρίτως – με αγριότητα που δεν τη χωρά ο νους – γέροντες , άντρες, γυναίκες, παιδιά και νήπια.

Η θηριωδία

Πολλές από τις οικογένεις του χωριού καίγονται ζωντανές μέσα στα σπίτια τους, πριν καλά – καλά συνειδητοποιήσουν τι συμβαίνει. Η έφοδος των Γερμανών τους βρίσκει, κυριολεκτικά, στον ύπνο.

Σύμφωνα με τις μαρτυρίες η θηριωδία διαρκεί έξι ώρες. Μέσα σε αυτές τις έξι ώρες, το μαρτυρικό Κομμένο καταστρέφεται ολοσχερώς και μετρά 317 θύματα.

Ξεκληρίστηκαν 20 οικογένειες, εκτελέστηκαν 97 νήπια και παιδιά ηλικίας έως 15 ετών, θανατώθηκαν 119 γυναίκες μεταξύ των οποίων και η Μαρία, μία γυναίκα ετοιμόγεννη σε δίδυμη κύηση.

Η μαρτυρία της Μαρίας Λάμπρη για το συγκεκριμένο περιστατικό αποδίδει τη βαρβαρότητα της γερμανικής εφόδου στο Κομμένο : «…Εκεί πήγαν και τη βρήκαν τη Μαρία και την ξεκοίλιασαν ζωντανή, της έβγαλαν τα παιδιά και της έβαλαν ένα από δω και τ’ άλλο από κει. Και μετά την έσφαξαν…»

Τα ξημερώματα της λεηλασίας του Κομμένου, οι περισσότεροι κάτοικοι δεν έχουν ακόμη ξυπνήσει, κάποιοι λιγοστοί έχουν βγει για τις αγροτικές και κτηνοτροφικές δουλειές, ενώ, στο σπίτι του Θεόδωρου Μάλλιου, ο γάμος δεν έχει σχολάσει ακόμη. Το γαμήλιο γλέντι κρατά αποβραδίς της Παναγιάς.

Ο αιματοβαμμένος γάμος της Αλεξάνδρας και του Θεοχάρη

Η Αλεξάνδρα, η κόρη του Θόδωρου Μάλλιου, το βράδυ της Παναγίας παντρεύεται τον Θεοχάρη Καρίνο από τον Παχυκάλαμο, ένα χωριό κοντά στο Κομμένο. Το γλέντι κρατά ως το ξημέρωμα. Την ώρα που η γερμανική έφοδος μπαίνει στο χωριό, είναι σε εξέλιξη. Δε «μένει» κανείς. «Χάνονται» όλοι. Τους καίνε και τους σκοτώνουν. Γύρω στα 35 με 40 άτομα.

Από την οικογένεια του Θόδωρου Μάλλιου σώθηκε μόνο ο Αλέξανδρος και η Μαρία τα δύο μικρά παιδιά του. Φεύγουν λίγο νωρίτερα από το γαμήλιο γλέντι για να φροντίσουν τα ζωντανά. Η Αλεξάνδρα και ο Θεοχάρης πριν λίγες ώρες στέφθηκαν σύντροφοι στη ζωή και τώρα… στο θάνατο!

Ο επιζήσας Αλέξανδρος Μάλλιος ανακαλεί τη θλιβερή εικόνα που αντίκρυσε σαν γύρισε σπίτι: «Την αδελφή μου την βρήκα νεκρή. Φορούσε ακόμα το νυφικό της. Δίπλα της βρισκόταν ο άντρας της, καλεσμένοι και πολλά παιδιά. Σκοτώθηκαν τα εφτά αδέρφια μου, οι δύο γονείς μου και μία νύφη. Ήταν παντρεμένος ο μεγάλος αδερφός μου. Δέκα άτομα. Γύρω στα σαράντα άτομα σκοτώθηκαν μέσα στο σπίτι μου, τριανταοχτώ με σαράντα άτομα. Σ’ ένα χρόνο ήρθα εδώ, μου φτιάξανε μια καλύβα και έζησα εκεί. Είχα μείνει με το φανελάκι και το βρακάκι, όπως έφυγα».

Οι Γερμανοί κατακτητές ισοπέδωσαν ένα ολόκληρο χωριό αφήνοντας πίσω μόνο πτώματα ενώ μετά τη θηριωδία έστησαν φαγοπότι μέσα στο κατεστραμμένο χωριό.

Στο Κομμένο κάθε χρόνο την 16η Αυγούστου, όπως και σήμερα, τελείται επιμνημόσυνη δέηση για τα θύματα της γερμανικής θηριωδίας. Πραγματοποιείται σειρά τιμητικών εκδηλώσεων στη μνήμη τους με την επιδίωξη και την ελπίδα ο μαρτυρικός τους θάνατος να μην ξεχαστεί στο πέρασμα των χρόνων.