Ο χουλιγκανισμός είναι ένα φαινόμενο που εμφανίστηκε τις τελευταίες δεκαετίες, έχοντας τις ρίζες του στις συνθήκες δομής και λειτουργίας των σύγχρονων κοινωνιών. Από τη μία στις αντιθέσεις και τις διακρίσεις (ταξικές, κοινωνικές, εθνικές, τοπικές, χρωματικές, θρησκευτικές κτλ.) και από την άλλη στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του σύγχρονου ανθρώπου (άγχος, αποξένωση, κρίση αξιών, πρότυπα βίας κ.ά.).

Και φυσικά ο χουλιγκανισμός δεν είναι ελληνικό φαινόμενο. Παντού οι θερμόαιμοι πιτσιρικάδες ή οι άμυαλοι μεγαλύτεροι είναι επιρρεπείς στο να μεταμορφώνονται σε συνθήκες μάζας -γι’ αυτό ανθούν κυρίως στις εξέδρες των γηπέδων- προκειμένου να νιώθουν μέλη μιας ομάδας ανθρώπων που προσπαθεί με τους αρχέγονους τρόπους (φωνή, βία, αίσθηση υπεροχής, ύβρεις) να υπερισχύσει των… απέναντι.

Απλά ο «χουλιγκανισμός αλά ελληνικά», έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που άπτονται των ιδιαίτερων γνωρισμάτων της ελληνικής κοινωνίας.

Αναφέρομαι σε τρία μοναδικά -σε σύγκριση με τα λοιπά κράτη του ανεπτυγμένου κόσμου- χαρακτηριστικά:

Στο γεγονός ότι ενίοτε οι ιδιοκτήτες των ομάδων και η πλειοψηφία των παραγόντων συμπεριφέρονται ως χούλιγκαν. Το πώς γίνεται και σοβαροί, πετυχημένοι, μορφωμένοι κι αξιοσέβαστοι άνθρωποι να μετατρέπονται από τη μία στιγμή στην άλλη σε μεσήλικες χούλιγκαν, είναι αντικείμενο επιστημονικής έρευνας. Προς το παρόν είναι αδιευκρίνιστο αν παρασύρονται από τους οπαδούς εξαιτίας του συγχρωτισμού με αυτούς ή συνειδητά υποδύονται τους χουλιγκάνους στην επιδίωξή τους να τους σαγηνεύσουν κι έτσι να τους μετατρέψουν σε στρατό υποτακτικών, που αξιοποιούνται για τα δικά τους συμφέροντα (επιχειρηματικά, πολιτικά κτλ.).

Στο διάτρητο νομικό πλαίσιο με τα δεκάδες παραθυράκια ιδιαίτερης- ευνοϊκής μεταχείρισης, στην ανεπαρκή παρουσία του κράτους (ελεγκτικοί μηχανισμοί, αστυνομία κτλ.) και κυρίως στις αργόσυρτες δικαστικές διαδικασίες, που οδηγούν τελικά στην επιβολή ποινών της πλάκας -και την αθώωση- των εμπλεκομένων σε περιστατικά οπαδικής βίας.

Στη στενή και σχεδόν πάντα παρεκκλίνουσα των αρχών της νομιμότητας, της δικαιοσύνης και της ισονομίας, διαπλοκή της πολιτικής ηγεσίας με τις ομάδες και τους ιδιοκτήτες τους. Επιχορηγήσεις, διευκολύνσεις, ειδικές αδειοδοτήσεις, χαριστικές ρυθμίσεις, απευθείας αναθέσεις εργολαβιών και πάει λέγοντας, με αντάλλαγμα ψηφαλάκια και πολιτική στήριξη.

**********************************************************************************************************************************

Το λατρεύω το ποδόσφαιρο, ενώ παρακολουθώ με ενδιαφέρον και τα υπόλοιπα σπορ. Ωστόσο έκοψα το γήπεδο εδώ και αρκετά χρόνια, για δύο κυρίως λόγους. 

Ο πρώτος ότι ένιωσα άθλια όταν «έφαγα τραμπούκο» από έναν… επαγγελματία οπαδό της δικής μου μάλιστα ομάδας, που του ήρθε να καθίσει στην αριθμημένη θέση που είχα με τον πιτσιρικά- τότε- γιο μου. Η αίσθηση ότι θα μπορούσα να τις φάω αν δεν υποχωρούσα ταπεινωμένος μπροστά στον «ξέρεις ποιος είμαι εγώ, ρε», με έκανε χάλια.

Ο δεύτερος ότι δεν μπορούσα να ανεχτώ να βλέπω διά ζώσης τη βάναυση εξουσία των «πιασμένων, εξαγορασμένων ή επηρεασμένων» διαιτητών, που… έκαναν τη δουλειά τελείως ξεδιάντροπα, χωρίς καν να προσπαθήσουν να κρυφτούν πίσω από προσχήματα. Συνέλαβα τον εαυτό μου να γίνομαι έξαλλος, να «πνίγομαι από το δίκιο μου», να κινδυνεύω να πάθω κακό με το «δεν είναι δυνατόν» να γίνεται κόμπος μέσα μου.

Έκτοτε προτιμώ από τον καναπέ, με τις ανέσεις μου και το κοντρόλ στο χέρι, να πετάγομαι από γήπεδο σε γήπεδο κι από άθλημα σε άθλημα.

Έχω κουραστεί να ακούω από αρμόδια χείλη καταγγελίες σε υψηλούς τόνους των φαινομένων χουλιγκανισμού και υποσχέσεις για λήψη μέτρων και εφαρμογή του νόμου μπλα μπλα μπλα.

Μεγάλα λόγια χωρίς αντίκρισμα. Οι όποιες ειλικρινείς προσπάθειες να υπάρξει νομιμότητα, ισονομία, τιμωρία, κατέληξε στην αποπομπή των… ρομφαιοφόρων. (Φλωρίδης, Ορφανός για παράδειγμα).

Κάπως έτσι η αδικία, το άλλα μέτρα κι άλλα σταθμά, η ατιμωρησία είναι οι πυλώνες επάνω στους οποίους υψώνεται ο ελληνικός επαγγελματικός αθλητισμός.

Κι όμως, δεν χρειάζονται πολλά. Η πρακτική των χωρών που έδιωξαν το χουλιγκανισμό από τα γήπεδα δείχνει το δρόμο.

Δεν είμαι ειδικός ούτε τον παριστάνω. Στο ειδικό αφιέρωμα της σημερινής «ΜτΚ» θα βρείτε πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία.

Εγώ θέλω να σταθώ σε μερικές επισημάνσεις, που έχουν σημασία για την κατανόηση της ελληνικής ιδιαιτερότητας:

Μόνο στην Ελλάδα πολύκροτες υποθέσεις που όταν αποκαλύπτονται καταπλήσσουν, δεν φτάνουν ποτέ στα ακροατήρια (εγκληματική οργάνωση, στημένα παιχνίδια, μαφιόζικες επιθέσεις σε διαιτητές κτλ.), αλλά αφήνονται να… παραγραφούν.

Μόνο στην Ελλάδα η τεράστια πλειονότητα όσων συλλαμβάνονται να χουλιγκανίζουν πέφτουν στα μαλακά ή αθωώνονται εντελώς. (Όταν καταδικάστηκαν με αναστολή οι φίλοι του Ηρακλή που επιτέθηκαν με κουκούλες στον κύπριο Παοκτσή φοιτητή, που τρομοκρατημένος χτυπήθηκε θανάσιμα από διερχόμενο Ι.Χ., γιατί να μη θεωρούν ότι την ανάλογη ποινή δικαιούνται και οι οπαδοί του ΠΑΟΚ που έκαναν το ίδιο και με την ίδια κατάληξη στο βούλγαρο οπαδό του Άρη;).

Μόνο στην Ελλάδα άνθρωποι στους οποίους έχει επιβληθεί ποινή απαγόρευσης ενασχόλησης με το ποδόσφαιρο κάνουν καθημερινά δημόσιες υβριστικές δηλώσεις, μπαινοβγαίνουν σε αποδυτήρια και αγωνιστικούς χώρους, προσκαλούνται από υπουργούς Αθλητισμού, για να συζητήσουν μέτρα… σωτηρίας του ποδοσφαίρου κι εφαρμογής του νόμου.

Μόνο στην Ελλάδα σε αγώνα κεκλεισμένων των θυρών, όλη η κερκίδα -φάτσα κάρτα στο τηλεοπτικό πλάνο- καλύπτεται από ένα πανό που γράφει: «Ζωγράφου 2019», έτσι απλά για να θυμίσει την επιδρομή των οπαδών της γηπεδούχου ομάδας και τον άγριο ξυλοδαρμό των φίλων της φιλοξενούμενης.

Μόνο στην Ελλάδα πρόεδροι ομάδων δηλώνονται ως «διερμηνείς ποδοσφαιριστών», για να τους επιτραπεί να κάθονται στον πάγκο και να προσπαθούν να επηρεάζουν διαιτητές, διαπληκτιζόμενοι με όσους κρίνουν αναγκαίο.

Μόνο στην Ελλάδα η μεγάλη μάζα των αθλητικών δημοσιογράφων αντιμετωπίζουν τα φαινόμενα βίας ανάλογα με το χρώμα της φανέλας του δράστη και του θύματος.

Τα παραδείγματα χιλιάδες. Κυριολεκτώ, χιλιάδες.

Κι όμως, είναι απλά τα πράγματα που πρέπει να γίνουν, αλλά είναι πάρα πολύ δύσκολο να εφαρμοστούν, καθώς τα συμφέροντα και οι δεσμεύσεις είναι μεγάλες.

Είναι τα λεγόμενα τρία Α:

Αποκάλυψη (σημαντικός ο ρόλος των μέσων ενημέρωσης και των εποπτικών αρχών σε αυτό), Απομόνωση (η υγιής κοινωνία οφείλει να μη δίνει άλλοθι σε καμιάς μορφής βία) και Αντιμετώπιση (οριστική διαμόρφωση του νομοθετικού πλαισίου για τον επαγγελματικό αθλητισμό, ανεξάρτητες αρχές που να κρίνουν και να επιβάλλουν ποινές και δέσμευση της πολιτείας για την εφαρμογή τους με αποφασιστικότητα).