Με τα έκτακτα μέτρα στην ενέργεια να παίρνουν παράταση μέχρι το τέλος της χρονιάς ενώ βάσει του αρχικού σχεδιασμού θα έπρεπε να αποσυρθούν έως το τέλος Σεπτεμβρίου, η κυβέρνηση χτίζει άμυνες στο ενδεχόμενο νέας αναζωπύρωσης της ενεργειακής κρίσης το φθινόπωρο. Αν και αυτό δεν είναι το πιθανότερο ενδεχόμενο, ουδείς μπορεί να το αποκλείσει.

Το πλαφόν στην χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, η αναστολή της ρήτρας αναπροσαρμογής στους λογαριασμούς ρεύματος (είχε προκαλέσει... εμφράγματα στους πολίτες με ιλιγγιώδεις αυξήσεις) και κατά συνέπεια οι επιδοτήσεις στα νοικοκυριά πήραν παράταση ζωής μέχρι τον Δεκέμβριο.

Το κείμενο του Eurogroup μιλάει για άρση των έκτακτων μέτρων «το συντομότερο δυνατό το 2023 και το 2024», αφήνοντας ανοικτό το ενδεχόμενο και πέραν του τριμήνου έως τον Δεκέμβριο 2023 που μπαίνει στην ελληνική περίπτωση. Υπέρ της παράτασης των μέτρων έχει ταχθεί και η αγορά, υποστηρίζοντας ότι το διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ των αποφάσεων και της νέας κατάστασης που θα ισχύσει μετά τις 30 Σεπτεμβρίου, δεν επαρκεί για την ομαλή «προσαρμογή» παρόχων και καταναλωτών.

Οι διπλωματικές διατυπώσεις του Eurogroup παρέχουν την ευχέρεια για ευέλικτες κινήσεις στα κράτη – μέλη της ΕΕ με τα έκτακτα μέτρα να αποσύρονται σταδιακά και λελογισμένα, αν και η κατεύθυνση για παροχή στήριξης μόνο στους ευάλωτους και όχι σε όλους οριζόντια, είναι σαφής και εκεί θα μετατοπιστεί μοιραία και το βάρος που θα δώσουν οι κυβερνήσεις μελλοντικά.

Με τις τιμές του φυσικού αερίου σε γενικές γραμμές να κινούνται σε λογικά επίπεδα, μία αύξηση της ζήτησης λόγω ενός «σκληρού» χειμώνα (ας μην ξεχνάμε την παράμετρο της κλιματικής αλλαγής) και μία μείωση των αποθεμάτων στις αποθήκες αερίου αυτόματα θα εκτοξεύσουν τις τιμές, σε μία αγορά που παραμένει νευρική.

Δεν πρέπει να παραβλέπεται και η μεγάλη εξάρτηση της ηλεκτροπαραγωγής στην Ελλάδα, αν και βαίνει συνεχώς μειούμενη, από το φυσικό αέριο. Οι θερμικές μονάδες αντιστοιχούσαν στο 45,63% του συνολικού μίγματος ηλεκτροπαραγωγής για τον Ιούνιο.

Αν η ενεργειακή κρίση αναβιώσει, το υπουργείο ενέργειας θα ήθελε να έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης και την δυνατότητα χορήγησης επιδοτήσεων στους καταναλωτές, κάτι που δεν θα ισχύσει αν αρθεί το πλαφόν, καθώς τότε η όποια διαφορά (μεγάλη σε περίοδο ανόδου των τιμών) μεταξύ πλαφόν και χονδρικής αγοράς θα μένει στην αγορά και όχι στο ΤΕΜ για την κάλυψη των αναγκών σε επιδοτήσεις στους λογαριασμούς ρεύματος, επιβαρύνοντας παράλληλα τον προϋπολογισμό.

Ο μηχανισμός επιστροφής των υπερεσόδων στη χονδρική αγορά, που εφαρμόζεται από τον Ιούλιο του 2022, έχει αποδώσει σύμφωνα με το ΥΠΕΝ «πάνω από 3,3 δις. ευρώ έως σήμερα στους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας, απορροφώντας το μεγαλύτερο μέρος του αυξημένου κόστους λόγω της ενεργειακής κρίσης για τους καταναλωτές».

Oι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη στο ξεκίνημα του Αυγούστου είναι στα 30 ευρώ ανά μεγαβατώρα, αφού υποχώρησαν πέριξ του 20% τον Ιούλιο και διατηρούνται πλέον σταθερά πολύ κάτω από τα επίπεδα των 200 ευρώ που ήταν ένα χρόνο νωρίτερα, γεγονός το οποίο κρατά τις κρατικές επιδοτήσεις σε χαμηλά επίπεδα. Μία απότομη όμως απογείωση των τιμών το φθινόπωρο θα σημάνει και αύξηση των ποσών για επιδοτήσεις, σενάριο το οποίο γεννά προβληματισμούς στην κυβέρνηση.

Βέβαια με τις τιμές που πληρώνουν οι καταναλωτές για το ρεύμα αισθητά μειωμένες εδώ και μεγάλο διάστημα, η επιδότηση που έδωσε το ΥΠΕΝ τον Αύγουστο είναι ψαλιδισμένη κατά 0,005 ευρώ/kWh ή 33%. Υπενθυμίζεται ότι το ύψος της ενίσχυσης θα είναι τον Αύγουστο στα 0,01 ευρώ/kWh ενώ τον Ιούλιο διαμορφώθηκε στα 0,015 ευρώ/kWh.

Για τους καταναλωτές, λοιπόν, που ηλεκτροδοτούνται από παρόχους οι οποίοι κράτησαν τον Αύγουστο αμετάβλητα σε σχέση με τον Ιούλιο τα ονομαστικά (προ των επιδοτήσεων) τιμολόγια τους, τότε οι τελικές χρεώσεις (μετά και τη χορήγηση της ψαλιδισμένης επιδότησης) θα είναι αυξημένες έως 3,4%, από μήνα σε μήνα. Όφελος θα έχουν όσοι πολίτες έχουν επιλέξει παρόχους οι οποίοι μείωσαν τα ονομαστικά τιμολόγια από 0,01 ευρώ/kWh και πάνω.

Το μέλλον των επιδοτήσεων προδιαγράφεται αβέβαιο με την πλήρη απόσυρσή τους ή και τον περιορισμό τους μόνο στους εισοδηματικά ευάλωτους να εξαρτάται από το «χρηματιστήριο» του φυσικού αερίου. Δεν αποκλείεται, εφόσον κριθεί αναγκαίο, οι επιδοτήσεις να κοπούν πλήρως και πριν τον Δεκέμβριο αν οι τιμές που ανακοινώνουν οι πάροχοι δίνουν το σχετικό περιθώριο.

Πάντως, μεγάλο «αγκάθι» που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί από το νέο έτος είναι το σύστημα τιμολόγησης που θα εφαρμοστεί από τον Ιανουάριο, με τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων να προτείνει τέσσερις κατηγορίες τιμολογίων και τους προμηθευτές να έχουν σοβαρές ενστάσεις.

Το υπουργείο ενέργειας καταρτίζει σχέδιο για ένα μεταβατικό τιμολόγιο, η τιμή του οποίου θα ανακοινώνεται κάθε 1η του μήνα. Πρόκειται για το τιμολόγιο της κατηγορίας Β που βρίσκεται ανάμεσα στα τέσσερα τιμολόγια που προτείνει η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων. Το συγκεκριμένο κυμαινόμενο τιμολόγιο θα είναι διάρκειας ενός μήνα και οι προμηθευτές θα πρέπει αντί κάθε 20 του μήνα που ανακοινώνουν μέχρι τώρα την τιμολόγηση να το κάνουν κάθε 1η του μήνα.

Οι εταιρείες παροχής ρεύματος αν υιοθετηθεί αυτό το μοντέλο βλέπουν αυξήσεις στα τιμολόγια καθώς αυξάνεται το ρίσκο (θα «μαντεύουν» τι τιμές θα επιβάλλουν για ένα μεγαλύτερο χρονικό εύρος). Σε κάθε περίπτωση αφού παρατάθηκε η ισχύς των έκτακτων μέτρων, υπάρχει ο χρόνος για τις απαραίτητες διαβουλεύσεις ώστε να επιτευχθεί η ομαλότερη μετάβαση της αγοράς σε μία νέα κανονικότητα.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 06.08.2023