Στις 8 Νοεμβρίου η Μαρίνα Ζαχαρία, που τον τελευταίο χρόνο είναι νηπιαγωγός στο 1ο Νηπιαγωγείο Λαγυνών θα βρεθεί στο Παρίσι, στην έδρα της UNESCO για να διεκδικήσει το Global Teacher Prize, «Νόμπελ των εκπαιδευτικών», με το έπαθλο του νικητή να ανέρχεται σε 1.000.000 δολάρια. 

Πρόκειται για έναν θεσμό που ξεκίνησε το 2015, από το ίδρυμα Varkey με στόχο να αναγνωριστεί το έργο των εκπαιδευτικών παγκοσμίως, να υποστηριχτεί η ποιότητα της εκπαίδευσης και να αναδειχτεί ο σημαντικός ρόλος που διαδραματίζουν οι εκπαιδευτικοί στην κοινωνία. Η κ. Ζαχαρία, με συνέντευξη που παραχώρησε στη «ΜτΚ» μιλά για τον ρόλο του δασκάλου στις μέρες μας, για τα προβλήματα του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος και πώς μπορούν αυτά να λυθούν και για τους στόχους που έχει θέσει για τη νέα σχολική χρονιά.

Ποιο ήταν το έναυσμα για να καταθέσετε αίτηση συμμετοχής και να διεκδικήσετε το Global Teacher Prize;

Τον συγκεκριμένο διαγωνισμό τον γνώρισα το 2018 όταν παρακολούθησα στις ειδήσεις πως νικήτρια ήταν η Άντρια Ζαφειράκου, μία Κύπρια εκπαιδευτικός που δίδασκε στην Αγγλία. Σκέφτηκα λοιπόν γιατί να μην ακουστούμε και εμείς οι Έλληνες εκπαιδευτικοί; Έχοντας επιλεγεί ως μία εκ των 50 φιναλίστ, ανάμεσα σε 7.000 υποψηφιότητες από 130 χώρες και έχοντας διαβάσει τις ιστορίες των διακριθέντων εκπαιδευτικών, θεωρώ πως αποτελεί μεγάλη τιμή το ότι ακούγεται και η δική μας ιστορία ανάμεσά τους.

Με ποιο «χαρτί» διακριθήκατε;

Τα κριτήρια τα οποία εξετάστηκαν στην αίτηση συμμετοχής ήταν η εκπαιδευτική μας σταδιοδρομία, οι καινοτόμες πρακτικές, οι διακρίσεις, το άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία, η συνεργασία με τοπικούς φορείς καθώς και η συμβολή μας στον εκπαιδευτικό κλάδο. 

Παράλληλα, ακολουθήθηκε και η διαδικασία της συνέντευξης. Η διάκριση αυτή προέκυψε από τον συνδυασμό όλων των παραπάνω καθώς, τα τελευταία χρόνια εφαρμόζω καινοτόμες πρακτικές στο νηπιαγωγείο και υλοποιώ Ευρωπαϊκά Προγράμματα τα οποία έφεραν στο σχολείο της Όσσας στον δήμο Λαγκαδά, στο οποίο υπηρετούσα για 12 χρόνια, δεκάδες διακρίσεις στους διαγωνισμούς που συμμετείχαμε, με αποκορύφωμα το 1ο Βραβείο στον Ευρωπαϊκό Διαγωνισμό eTwinning για ένα συλλογικό έργο του οποίου ήμουν ιδρύτρια. 

Παράλληλα, ο υποστηρικτικός και συμβουλευτικός μου ρόλος προς τους συναδέλφους εκπαιδευτικούς ως Πρέσβειρα eTwinning & Leading Teacher for Greece για την Ευρωπαϊκή δράση Προγραμματισμού EUCodeWeek, θεωρώ πως λήφθηκε υπόψιν. Η Όσσα είναι ένα μικρό χωριό που ούτε εγώ γνώριζα. Μέσα σε λίγα χρόνια έγινε το επίκεντρο των εκπαιδευτικών εκδηλώσεων και κάθε χρόνο το μικρό μας σχολείο διακρινόταν, σε κάθε διαγωνισμό που συμμετείχαμε. 

Στα 12 χρόνια που υπηρέτησα εκεί, λάβαμε 12 εθνικές και δεκάδες ευρωπαϊκές διακρίσεις και ετικέτες ποιότητας για τη δουλειά μας. Αν έπρεπε να επιλέξω ένα επίτευγμα, αυτό θα ήταν ότι άνοιξα ένα παράθυρο στον κόσμο για τους μαθητές μου, τους εισήγαγα στην τεχνολογία και τη ρομποτική, τους ταξίδεψα, τους δίδαξα πώς είναι να αγωνίζεσαι για έναν κοινό σκοπό, για τον τόπο σου, για το περιβάλλον, να έχεις ενσυναίσθηση και να μην τα παρατάς στη ζωή σου. Η αγκαλιά κάθε φορά που με αποχωρίζονται και οι σπίθες στα μάτια τους κάθε φορά που τους διδάσκω κάτι καινούργιο είναι αυτά για τα οποία λέω πως είναι τιμή μου και καμάρι μου που είμαι νηπιαγωγός.

Σημειώνεται ότι το Νηπιαγωγείο της Όσσας έκλεισε το 2022, λόγω έλλειψης μαθητών.

Ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος ενός δασκάλου στην διαπαιδαγώγηση ενός παιδιού; Επιτυγχάνεται αυτό στις ημέρες μας;

Θα ξεκινήσω με τα λόγια του Αγίου Παϊσίου που έλεγε πως το πιο υπεύθυνο επάγγελμα, που μπορεί να κάνει κάποιος, είναι νηπιαγωγός, αλλά και το πιο δύσκολο, γιατί πλάθεις ψυχές. Και συνέχιζε λέγοντας, αν δεν μπορείς να γίνεις νηπιαγωγός, γίνε δάσκαλος και αν δεν μπορείς δάσκαλος, γίνε καθηγητής. Ο ρόλος του δασκάλου είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη μίας υγιούς ανάπτυξης. 

Βοηθά τα παιδιά να ανακαλύψουν τα ενδιαφέροντα και τις δυνατότητές τους, να αναπτύξουν την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθησή τους, δημιουργεί ένα κλίμα που ενθαρρύνει την περιέργεια, την κριτική σκέψη και τη συνεργασία μεταξύ των μαθητών. Μέσα στο σχολικό περιβάλλον οι μαθητές καλλιεργούν αξίες ζωής όπως η ενσυναίσθηση, ο σεβασμός, η αυτορρύθμιση και μαθαίνουν πρακτικές για τη διαχείριση συγκρούσεων. Θεωρώ πως σε μεγάλο βαθμό οι εκπαιδευτικοί καταβάλλουν τεράστιες προσπάθειες δεδομένων των συνθηκών διδασκαλίας. Ωστόσο, απαιτείται υποστήριξη του δασκάλου από την πολιτεία και συνεργασία με τους γονείς γιατί η διαπαιδαγώγηση των παιδιών δεν αποτελεί αποκλειστικό ρόλο του σχολείου, αλλά και της οικογένειας.

Τα τελευταία χρόνια έχουμε αρκετά περιστατικά βίας μεταξύ ανηλίκων. Πώς μπορεί το εκπαιδευτικό σύστημα να συμβάλει ώστε να αλλάξει αυτή η «κουλτούρα»;

Η αντιμετώπιση της βίας μεταξύ ανηλίκων απαιτεί συντονισμένες προσπάθειες από πολλούς φορείς, συμπεριλαμβανομένου του εκπαιδευτικού συστήματος. Είναι σημαντικό να διαμορφώνεται μία συνολική προσέγγιση που να συμπεριλαμβάνει τη σχολική κοινότητα, την οικογένεια, τους εκπαιδευτικούς και την κοινωνία για να δημιουργηθεί ένα κλίμα όπου η βία δεν είναι ανεκτή και προάγεται η ειρήνη και η αλληλεγγύη. Από την πλευρά του το εκπαιδευτικό σύστημα μπορεί να συμβάλει στην αλλαγή αυτής της «κουλτούρας» βίας με εκπαίδευση στην ειρηνική επίλυση των συγκρούσεων, ενίσχυση της έννοιας της ομάδας, της επικοινωνίας και της συνεργασίας.

 Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να βοηθήσουν τους μαθητές να αναπτύξουν τη συναισθηματική νοημοσύνη και τη διαχείριση των συναισθημάτων τους, ώστε να μπορούν να αντιμετωπίζουν τον θυμό και το άγχος με κατάλληλες πρακτικές. Παράλληλα, οι σχολικές κοινότητες μπορούν να δημιουργήσουν ασφαλή και υποστηρικτικά περιβάλλοντα συνεργασίας μεταξύ μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων.

Όσον αφορά στο εκπαιδευτικό σύστημα, ποια είναι για εσάς τα τρία σημαντικότερα ζητήματα στα οποία θα έπρεπε να δοθεί βαρύτητα, αρχής γενομένης από την κυβέρνηση, προκειμένου να γίνουν βελτιωτικές κινήσεις και ποιες είναι αυτές;

Αρχικά, θα πρέπει να δοθεί έμφαση στις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των παιδιών και στο δικαίωμα για ποιοτική εκπαίδευση. Θα πρέπει να προσανατολιστούμε στην καλλιέργεια των ήπιων αλλά και ψηφιακών δεξιοτήτων τους, μέσα σε ένα πλαίσιο που πηγάζει από τις ανάγκες των ίδιων των μαθητών. Επίσης, θα πρέπει να μεριμνήσει το υπουργείο ώστε τα παιδιά να έχουν ελαφρύτερη τσάντα (η τσάντα που καλείται ένας μαθητής να σηκώσει καθημερινά φτάνει τα 9 κιλά!) και λιγότερο διάβασμα στο σπίτι. Τα παιδιά πλέον δεν έχουν καθόλου ελεύθερο χρόνο για παιχνίδι και ξεκούραση.

Ένα από τα βασικά αιτήματα των εκπαιδευτικών εδώ και χρόνια είναι η μείωση του αριθμού των μαθητών. Ο εκπαιδευτικός καλείται να διδάξει και να επιτηρήσει 25 παιδιά, πολλά εκ των οποίων έχουν διαφορετικές εκπαιδευτικές ανάγκες το καθένα. Ειδικά στο Νηπιαγωγείο που οι Νηπιαγωγοί είναι εντελώς μόνοι χωρίς καμία βοήθεια, τα πράγματα είναι ακόμη πιο δύσκολα.

Τέλος, θα πρέπει να αυξηθούν οι δαπάνες για την Παιδεία. Οι τακτικές που ακολουθούνται από την πολιτεία τα τελευταία χρόνια είναι οι συγχωνεύσεις σχολείων, η αύξηση του αριθμού των μαθητών, η μείωση του εισοδήματος εκπαιδευτικών, οι ελλιπείς υλικοτεχνικές υποδομές και ο ανεπαρκής εξοπλισμός. Οι εκπαιδευτικοί χρειάζονται υποστήριξη για να μπορέσουν να πραγματοποιήσουν ριζικές αλλαγές στο σχολείο. Η φωνή τους κάποια στιγμή θα πρέπει να ακουστεί.

Κλείνοντας τη συζήτησή, η κ. Ζαχαρία αναφέρεται στο πρόγραμμα που έχει δρομολογήσει να διδάξει στους μαθητές της τη φετινή σχολική χρονιά. Λέει πως θα επικεντρωθούν στις φυσικές καταστροφές, με αφορμή τις καταστροφικές πλημμύρες που έπληξαν τη Θεσσαλία. 

«Με πρωτοβουλία δική μου υιοθετήσαμε σχολεία στη Θεσσαλία που επλήγησαν από τις φυσικές καταστροφές. Συντόνισα μία δράση στην οποία συμμετείχαν 110 σχολεία από όλη την Ελλάδα. Επικοινώνησα με τα σχολεία της Θεσσαλίας και στείλαμε βοήθεια. Σε συνεργασία με σχολεία της Θεσσαλίας, θα ξεκινήσουμε άμεσα ένα project για τις φυσικές καταστροφές και για το πώς μπορούμε να προστατευτούμε από αυτές, με τη βοήθεια εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης και ρομποτικής».

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 28-29.10.2023