Οι δεκαετίες που ακολούθησαν απέδειξαν ότι επρόκειτο για μια δυναμική πολιτική παράταξη που σταδιακά ενέπνευσε εκατομμύρια κόσμου και ανέδειξε χιλιάδες στελέχη που του επέτρεψαν να κυριαρχήσει πολιτικά και κοινωνικά στην Ελλάδα της μεταπολίτευσης.

Η ίδρυση του ΠΑΣΟΚ σαράντα μόλις μέρες μετά την πτώση της Χούντας (24 Ιουλίου 1974), ήρθε να λύσει έναν από τους μεγάλους γρίφους της τότε ιστορικής και πυκνής σε γεγονότα πολιτικής συγκυρίας. Το «τι θα πράξει ο Ανδρέας».

Το ρεπορτάζ της εποχής ανέφερε ότι ο ίδιος δεν βιάστηκε να έλθει αμέσως στην Αθήνα, όπως θα ανέμεναν πολλοί , αλλά έμεινε για μερικές εβδομάδες στο εξωτερικό αφού φίλοι του είχαν μεταφέρει τον φόβο τους ότι κάποιοι ίσως επιχειρούσαν μέχρι και τη δολοφονία του!

Ο ίδιος εξάλλου σχολιάζοντας τις πρώτες εξελίξεις μετά την κατάρρευση της χούντας, ως «αλλαγή φρουράς του ΝΑΤΟ.

Στην Ελλάδα επέστρεψε στις 16 Αυγούστου, μετά από σχεδόν επτά χρόνια εξορίας και ένα ενθουσιώδες πλήθος τον υποδέχθηκε στο αεροδρόμιο του Ελληνικού.

Ο 55χρονος τότε Ανδρέας, εξόριστος και ηγετική φυσιογνωμία της αντιδικτατορικής πάλης στο εξωτερικό, γιος του Γέρου της Δημοκρατίας που είχε πεθάνει το 1968, επέλεξε να ιδρύσει νέο κόμμα, από το να ηγηθεί της Ένωσης Κέντρου η οποία κάλπαζε προς την εξουσία την Άνοιξη του 1967 πριν τα τανκς του Παπαδοπούλου καταλύσουν τη Δημοκρατία στην Ελλάδα.

Ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ ελάχιστα από τα προδικτατορικά στελέχη της Ένωσης Κέντρου καθώς και βουλευτές της ενέταξε στο νέο κόμμα το οποίο το ήθελε με έντονο σοσιαλιστικό χαρακτήρα και όχι απλώς «κεντρώο», βάζοντας άλλωστε και τη λέξη -κλειδί στον τίτλο. Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα.

Οι ιδρυτικές θέσεις και ο τίτλος του νέου κόμματος έγιναν αντικείμενο πολλών συσκέψεων στο Καστρί.

Τα όσα έγιναν στις 3 του Σεπτέμβρη στο ισόγειο του King Palace με την την παρουσία 200 στελεχών σηματοδότησαν την ιστορική εκκίνηση του ΠΑΣΟΚ και έγιναν αντικείμενο ιστορικών ρεπορτάζ, βιβλίων και ντοκιμαντέρ.

Το κείμενο 2.419 λέξεων της διακήρυξης που περιέγραφε τις αρχές του νέου κόμματος, διατύπωνε και το τρίπτυχο «Εθνική Ανεξαρτησία – Λαϊκή Κυριαρχία – Κοινωνική Απελευθέρωση».

Πασίγνωστες είναι οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες με τον Ανδρέα Παπανδρέου να φορά ένα λιτό πουκάμισο με ανοιχτούς μεγάλους γιακάδες Διακρίνονται στην πρώτη σειρά καθιστοί ο Γιάννης Αλευράς, ο Γιάννης Χαραλαμπόπουλος, η Σίλβα Ακρίτα, η Αμαλία Φλέμινγκ, ο Κώστας Σημίτης.

Εφτά χρόνια αργότερα, τον Οκτώβριο του 1981 το ΠΑΣΟΚ κερδίζει τις εκλογές με το εκκωφαντικό 48% και ο Ανδρεας Παπανδρέου γίνεται πρωθυπουργός.

Οι πρώτες εμβληματικές μεταρρυθμίσεις του ήταν η καθιέρωση του πολιτικού γάμου , η κατάργηση της ποινικής δίωξης της μοιχείας, ο νόμος πλαίσιο για τα ΑΕΙ, η ισότητα των φύλων και η δημιουργία του ΕΣΥ.

Μετά τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου τον Ιούνιο του 1996, πρόεδροι εξελέγησαν κατά σειρά οι εξής: Κώστας Σημίτης, Γιώργος Α. Παπανδρέου, Ευάγγελος Βενιζέλος, Φώφη Γεννηματά, Νίκος Ανδρουλάκης.