Η συνέντευξη Σαμαρά στην «Καθημερινή» είναι ενδιαφέρουσα και ο χρόνος δημοσιοποίησής της δεν είναι τυχαίος.

Η συνέντευξη αποτελεί παρέμβαση του πρώην πρωθυπουργού σε τέσσερα βασικά ζητήματα: την ιδεολογία της παραδοσιακής δεξιάς, τα ελληνοτουρκικά, το φορολογικό και το θέμα των ομόφυλων ζευγαριών.

Είναι, πράγματι, τα τέσσερα ζητήματα ταυτότητας μιας δεξιάς- όχι ακροδεξιάς- από τα οποία η κυβέρνηση Μητσοτάκη αποκλίνει από τις παραδοσιακές θέσεις και κατά τον Σαμαρά αυτό αποτελεί κίνδυνο για την παράταξη. Δεν κινδυνεύουμε- λέει ο Σαμαράς- από κανέναν δεξιότερα της Νέας Δημοκρατίας, κινδυνεύουμε από τον εαυτό μας, υπονοώντας την Μητσοτακική απόκλιση από παραδοσιακές θέσεις της ΝΔ.

Δυστυχώς, και εδώ έχει δίκαιο, αν σήμερα μπορεί να γίνει κάποια πειστική αντιπολίτευση στην κυβέρνηση Μητσοτάκη, προέρχεται από το εσωτερικό της ΝΔ. Δεν υπάρχει άλλη αντιπολίτευση στη χώρα. Το γιατί είναι μια άλλη υπόθεση.

Οι θέσεις που διατυπώνει ο κ. Σαμαράς στην συνέντευξή του είναι καθόλα όμοιες με αυτές που θα μπορούσε να υποστηρίζει- και υποστήριξε- ένα κίνημα, πριν την μετάλλαξή του, το οποίο μεσουράνησε μεταπολιτευτικά και είχε σοσιαλδημοκρατικά χαρακτηριστικά. Αυτή η σύγκλιση προβληματίζει. Ίσως, τότε, η διαφορά να εστιαζόταν στο θέμα του εύρους του κοινωνικού κράτους και μορφών κοινωνικοποίησης ορισμένων τομέων της οικονομίας, αντίληψη που, μάλλον, απέτυχε στην Ελλάδα. Στην ελληνική πολιτική υποκουλτούρα κυριαρχεί η αντίληψη πως άπαξ και γίνεις δημόσιος υπάλληλος (του στενού ή ευρύτερου δημόσιου τομέα) τότε, μπορεί να μιλάς στο τηλέφωνο με τις φίλες σου και ο πολίτης που περιμένει να εξυπηρετηθεί να σε ακούει και να μην τολμά να σε διακόψει. Διότι και το πρόβλημά του δεν θα λύσεις και θα τον περιπλέξεις στον κρατικό λαβύρινθο.

Το καμπανάκι, λοιπόν, του Σαμαρά ότι ως δεξιά η ΝΔ κινδυνεύει, μόνο, από τον εαυτό της είναι το πρώτο στοιχείο της ενδιαφέρουσας συνέντευξης.

Στα ελληνοτουρκικά ο πρώην πρωθυπουργός έχει την θέση ότι κακώς γίνονται συνομιλίες με τον Ερντογάν ο οποίος διατηρεί και επαυξάνει τις αναθεωρητικές θέσεις του, είναι στην παρούσα φάση απομονωμένος και η ελληνοτουρκική συνάντηση του δίνει μια διέξοδο από την απομόνωσή του. Πως θα δουν την συνάντηση αυτήν την στιγμή, χώρες όπως η Αίγυπτος και το Ισραήλ με τις οποίες η Ελλάδα και η Κύπρος συνήψαν τα γνωστά τρίγωνα συνεργασίας, αναρωτιέται ο πρώην πρωθυπουργός.

Οι θέσεις Σαμαρά, όπως διατυπώνονται στη συνέντευξη είναι αξιοπρόσεκτες. Αξίζουν, όμως, ορισμένων επισημάνσεων.

Το βασικό ζήτημα με την Τουρκία είναι η αποφυγή απωλειών κυριαρχικών δικαιωμάτων ή και κυριαρχίας, όπως υπενόησε ο πρωθυπουργός σε εκείνη την ακατανόητη συνέντευξη στον Σκάι.

Η θέση αυτή διασφαλίζεται με δύο τρόπους:

Ο πρώτος είναι η ισχυρή αποτρεπτική δύναμη. Τέτοια δύναμη η χώρα και δεν διαθέτει και δεν θα μπορέσει να αποκτήσει απέναντι στην Τουρκία. Το δόγμα της αποτροπής, με τα όσα γίνονται αντιληπτά, περιορίζεται στην αποφυγή πολέμου. Πολέμου, όμως, και όχι θερμού επεισοδίου. Η αποτρεπτικότητα ενός θερμού επεισοδίου, περιορίζεται στην αβεβαιότητα του ποιος θα κερδίσει. Στατιστικά δεν πρέπει να είμαστε ικανοποιημένοι. Η Τουρκία έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να το διακινδυνεύσει. Οπότε, το θέμα της αποφυγής μιας τέτοιας περιπέτειας παραμένει.

Γενικευμένος πόλεμος Ελλάδας-Τουρκίας δεν θα γίνει. Δεν τον θέλει και δεν μπορεί να τον διαχειριστεί ούτε η Τουρκία. Εκεί, πράγματι, υπάρχει αποτροπή. Αλλά εκεί δεν θα φθάσουμε διότι δεν το επιθυμούν και άλλες, ισχυρές, δυνάμεις. Το ερώτημα είναι πως διασφαλίζεις, χωρίς απώλειες, κυριαρχικά σου δικαιώματα που αμφισβητεί η Τουρκία;

Αυτό θα είναι το δίλημμα που αντιμετωπίζει η κάθε κυβέρνηση. Η παρούσα, του κ. Μητσοτάκη, επέλεξε τον Πολιτικό Διάλογο, ο οποίος, όπως επανειλημμένως, έχουμε αναφέρει μπορεί να «διευθετήσει» σε βάρος της Ελλάδας ζητήματα με πολιτικό τρόπο και όχι νομικό. Ως νομικό τρόπο νοούμε τις αρχές του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας.

Η μόνη περίπτωση αποδοχής ενός τέτοιου διαλόγου είναι η παρελκυστική τακτική των συνομιλιών, οι οποίες θα είναι ατέρμονες και δεν θα προχωρούν σε επώδυνες συμφωνίες πίσω από τις διπλωματικές κουρτίνες. Κανείς δεν μας διαβεβαιώνει ότι θα έχουμε να κάνουμε με μια τέτοια τακτική. Ο κάθε είδους αμοραλισμός της κυβέρνησης κάνει την κοινή γνώμη και τους πολιτικούς να ανησυχούν.

Υπάρχει και μια άλλη παράμετρος που σε περιπτώσεις που η παρέλκυση αποτελεί διπλωματική τακτική για να αποφύγεις την πίεση πρέπει να λαμβάνεται υπόψη. Η πολιτική συγκυρία.

Η συγκυρία αυτή στο πρόσφατο παρελθόν ήταν ευνοϊκή για την Τουρκία. Σήμερα δεν είναι. Ο τρόπος που χειρίστηκε η Τουρκία την κρίση στη Γάζα την απομόνωσε. Παρόλο που επεδίωξε πολλά στην κρίση αυτή η Τουρκία βγαίνει χαμένη. Δεν της επετράπει κανενός είδους διαμεσολάβηση ή επιρροή. Και οι θέσεις που πήρε ο τούρκος πρόεδρος προκάλεσαν και τις δύο πλευρές. Ήταν ακραίες και για τους δύο αντιμαχόμενους.

Το παράδοξο είναι πως την Τουρκία δεν την απέκλεισε το Ισραήλ με το οποίο οι σχέσεις της μπορεί να αποκατασταθούν και στο οποίο καθημερινά φθάνουν πλοία από λιμάνια της με περιεχόμενο όπως και ατσάλι. Τη απέκλεισε η Χαμάς, την οποία ο Ερντογάν υποτίθεται υποστήριξε υπερθετικά. Κάτι πιο σύνθετο παίζεται στο παρασκήνιο.

Η Τουρκία μπορεί να απομονώθηκε προσωρινά. Όμως, η παρουσία της και ο ρόλος της στην περιοχή δεν μπορούν να αγνοηθούν. Ακόμη και οι ΗΠΑ με τις οποίες, δημοσίως, οι σχέσεις της έχουν εκτραχυνθεί, υπολογίζουν την Τουρκία ως στενό σύμμαχό τους. Παρόλα όσα επαναλαμβάνω, δημοσίως, έχουν συμβεί.

Επιμένω στο δημοσίως διότι ο Τούρκος ΥΠΕΞ Χακίμ Φιντάν (κουρδοϊρανικής καταγωγής) θεωρείται ως βασικός εξισορροπιστής Δύσης-Ανατολής. Με διασυνδέσεις λόγω και του παρελθόντος του στη ΜΙΤ, με πολλές οργανώσεις στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Ένα χαρτί που η Δύση δεν θα θελήσει να το στερηθεί.

Επιπλέον, κανείς δεν μπορεί να προδιαγράψει το σκηνικό στο τέλος του πολέμου στη Γάζα και πολύ περισσότερο το σκηνικό με το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία.

Οι σοβαρές κρατικές οντότητες δεν λειτουργούν με την αποδοχή ενός σεναρίου. Σχεδιάζουν πλάνα για όλα τα διαφορετικά σενάρια. Η Αθήνα δεν μας έχει συνηθίσει σε τέτοιας μορφής οργάνωση και για αυτό οι πόρτες με την Τουρκία ίσως θα πρέπει να κρατηθούν ανοικτές για παρελκυστικούς-επαναλαμβάνω- λόγους. Όταν είσαι αδύναμος μόνο με την χαοτική διπλωματία μπορείς να επιβιώσεις. Να τρέχουν να σε πιάσουν και να μην μπορούν. Ο Ανδρέας Παπανδρέου γνώριζε καλά αυτήν την τακτική.

Με βάση αυτήν την ανάλυση η διατήρηση επαφών με την γειτονική χώρα παρόλα τα προβλήματα που θέτει δεν είναι και τόσο αρνητικό σενάριο. Το άλλο, η πλήρης διακοπή τους προϋποθέτει πως όταν σε προκαλέσει- ΚΑΙ ΘΑ ΣΕ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕΙ- η Τουρκία, θα μπορείς να ανταποκριθείς. Μπορείς, πέραν των στρατιωτικών αναλύσεων σε εξειδικευμένα έντυπα και των, παραδόξως, πολιτικών δηλώσεων της στρατιωτικής ηγεσίας; Ή θα αφεθείς στις διαθέσεις του υπερατλαντικού προστάτη;

Με απλά λόγια ή δημιουργείς στρατό που θα μπορεί να αντιμετωπίσει την Τουρκία ή ελίσσεσαι παρελκυστικά.

Στο θέμα των ομόφυλων ζευγαριών η θέση του κ. Σαμαρά είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα.

«Το τι κάνει ο καθένας στην προσωπική του ζωή είναι απολύτως σεβαστό. Απολύτως! Μην μπερδεύουμε, όμως, τις «σεξουαλικές προτιμήσεις» –που μπορεί να είναι πολλαπλές– με τα φύλα, που είναι δύο. Και μην μπερδεύουμε το σύμφωνο συμβίωσης με τον θεσμό της οικογένειας που μεγαλώνει παιδιά, τα οποία χρειάζονται και τα δύο φύλα».