Η εποχή που ο ΟΑΣΘ μετακινούσε δεκάδες εκατομμύρια επιβάτες φαντάζει πολύ μακρινό παρελθόν. Από το 2014-2015 όταν ξεκίνησε ουσιαστικά ο κατήφορος του Οργανισμού η επιβατική κίνηση διαρκώς συρρικνώνεται. Υπήρξαν χρονιές, στις αρχές της δεκαετίας του 2010 που οι ακυρώσεις εισιτηρίων στα ακυρωτικά μηχανήματα εντός των αστικών λεωφορείων είχαν φτάσει γύρω στα 55 εκατ.

Σήμερα, και παρότι ο ΟΑΣΘ παραμένει το μοναδικό δημόσιο μέσο μετακίνησης στην περιφερειακή ενότητα Θεσσαλονίκης (μαζί και με τα ΚΤΕΛ που υλοποιούν έργο του ΟΑΣΘ), η επιβατική κίνηση δεν φτάνει ούτε στο 20% των παλαιών καλών εποχών. Δεν μπορεί να φτάσει όμως, ούτε στις χαμηλές πτήσεις της τελευταίας, προ Covid χρονιάς. Είναι χαρακτηριστικό ότι η επιβατική κίνηση το 2023 κινήθηκε περίπου στο μισό σε σχέση με αυτήν του 2019.

Με βάση τα επίσημα στοιχεία του ΟΑΣΘ που αφορούν στις ακυρώσεις των εισιτηρίων εντός των λεωφορείων το 2019 είχαν καταγραφεί 22.352.022 ακυρώσεις. Τα χρόνια που ακολούθησαν ο αριθμός των ακυρώσεων μειώθηκε ακόμη περισσότερο εξ αιτίας της πανδημίας. Το επιβατικό κοινό απέφευγε τον συνωστισμό των λεωφορείων, ενώ, κυρίως το 2020, για αρκετές εβδομάδες οι αστικές συγκοινωνίες ήταν σχεδόν εκτός λειτουργίας λόγω των lockdown.

Έτσι, την πρώτη χρονιά της πανδημίας, το 2020, οι ακυρώσεις των εισιτηρίων ανήλθαν μόλις στα 8.374.402, ενώ την επόμενη χρονιά, το 2021, κατρακύλησαν κι άλλο, στα 7.322.734. Η πτωτική πορεία ανακόπηκε το 2022 με τις ακυρώσεις των εισιτηρίων να αυξάνονται στα 9.462.385, τάση η οποία συνεχίστηκε και το 2023 όταν ο αντίστοιχος αριθμός έφτασε στα 10.560.610 (περιλαμβάνονται και οι ακυρώσεις οι οποίες γίνονται στα λεωφορεία των ΚΤΕΛ).

Βεβαίως, ο πραγματικός αριθμός των επιβατών είναι αρκετά μεγαλύτερος σε σχέση με τις ακυρώσεις καθώς δεν υπολογίζονται όσοι μετακινούνται με κάρτες απεριορίστων διαδρομών, ή μετακινούνται δωρεάν (άνεργοι κ.λπ.), ούτε φυσικά όσοι εισιτηριοδιαφεύγουν. Ωστόσο, ο αριθμός των ακυρώσεων των εισιτηρίων δείχνει με μεγάλη αξιοπιστία την πτωτική πορεία της επιβατικής κίνησης στις αστικές συγκοινωνίες της Θεσσαλονίκης.

Οι αιτίες

Οι λόγοι οι οποίοι οδήγησαν σε συρρίκνωση της επιβατικής κίνησης, είναι πολλοί. Αρχικά είναι ο αριθμός των λεωφορείων που κυκλοφορούν στους δρόμους. Κατά την περίοδο 2017 έως και το 2021 κυκλοφορούσαν περίπου τα μισά λεωφορεία σε σχέση με τα 550 που ήταν καθημερινά στους δρόμους έως το 2014-2015. 

Είναι ενδεικτικό ότι υπήρξαν περίοδοι, όπως στα μέσα του 2017 και του 2019 που ο αριθμός των λεωφορείων ήταν κάτω και από 250. Πέρα από τον αριθμό, είναι και η ποιότητα των οχημάτων. Ο στόλος του ΟΑΣΘ είναι γηρασμένος, η τελευταία αγορά λεωφορείων είχε γίνει το 2011, ενώ και τα μισθωμένα οχήματα, έχουν κι αυτά τα χρονάκια τους.

Η δεύτερη αιτία ήταν βεβαίως η κατακόρυφη αύξηση των λεγόμενων “τσαμπατζήδων”. Την περίοδο μετά το 2017 ο αριθμός τους αυξήθηκε κατακόρυφα καθώς μειώθηκαν δραστικά οι έλεγχοι καταβολής κομίστρου. Μάλιστα, μετά την κρατικοποίηση του ΟΑΣΘ σταμάτησαν οι έλεγχοι που έκανε ιδιωτική εταιρεία, συγχρόνως με τους ελεγκτές του Οργανισμού και το αποτέλεσμα φάνηκε και στον αριθμό των επιβαλλόμενων προστίμων. 

Είναι χαρακτηριστικό ότι τα πρόστιμα από 56.211 που είχαν επιβληθεί το 2016 έφτασαν στα 1.438 το 2016, στα 1.751 το 2019 για να φτάσουν ξανά σε τετραψήφιο αριθμό, πάνω από 10.000 το 2023.

Η αντιστροφή της πτωτικής πορείας της επιβατικής κίνησης που παρατηρήθηκε τα δύο τελευταία χρόνια είναι μία θετική ένδειξη, αλλά φυσικά η απόσταση από το επιθυμητό αποτέλεσμα και βεβαίως, από τις πραγματικές ανάγκες της πόλης είναι ακόμη πολύ μεγάλη. 

Όσα μεσολάβησαν τα τελευταία οκτώ, εννέα χρόνια, έχουν κλονίσει την εμπιστοσύνη του επιβατικού κοινού στις οδικές αστικές συγκοινωνίες της Θεσσαλονίκης. Υπό τις παρούσες συνθήκες, οι επιβάτες που έχουν εγκαταλείψει τα αστικά λεωφορεία, πολύ δύσκολα θα επιστρέψουν εάν δεν θεραπευτούν όλες αυτές οι παθογένειες. Επιπλέον, κάποιοι θα στραφούν και στο μετρό, όταν επιτέλους θα λειτουργήσει.