Τα smartphone έχουν γίνει σχεδόν απαραίτητα μεταξύ των παιδιών, με έως και το 91% των 11χρονων να έχουν ένα. 

Όμως, τα παιδιά χάνουν τη ζωή χωρίς τηλέφωνο - ή έχουν εκπληκτικά οφέλη;

Είναι ένα πολύ σύγχρονο δίλημμα. Πρέπει να δώσετε στο παιδί σας ένα smartphone ή να το κρατήσετε μακριά από τις συσκευές όσο το δυνατόν περισσότερο; 

Σύμφωνα με το BBC, ως γονιός, είστε απόλυτα δικαιολογημένος να θεωρείτε ένα smartphone ως ένα είδος κουτιού της Πανδώρας με την ικανότητα να απελευθερώνει όλα τα κακά του κόσμου στο παιδί σας. 

Τα συνεχή δημοσιεύματα για τον πιθανό αντίκτυπο της χρήσης του τηλεφώνου των παιδιών και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι αρκετά για να κάνουν οποιονδήποτε να θέλει να εξαιρεθεί. 

Προφανώς, ακόμη και οι διασημότητες δεν έχουν ανοσία σε αυτό το σύγχρονο πρόβλημα ανατροφής: η Madonna είπε ότι μετάνιωσε που έδωσε στα μεγαλύτερα παιδιά της τηλέφωνα στα 13 τους και δεν θα το έκανε ξανά. 

Από την άλλη πλευρά, πιθανότατα έχετε οι ίδιοι θεωρείτε το κινητό σας απαραίτητο εργαλείο για την καθημερινή ζωή –από email και ηλεκτρονικές αγορές, μέχρι βιντεοκλήσεις και οικογενειακά άλμπουμ φωτογραφιών. 

Και αν οι συμμαθητές και οι φίλοι του παιδιού σας παίρνουν τηλέφωνα, δεν θα χάσουν τα δικά σας παιδιά τηλέφωνα χωρίς ένα; 

Υπάρχουν ακόμη πολλά αναπάντητα ερωτήματα σχετικά με τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των smartphone και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στα παιδιά και τους εφήβους, αλλά η υπάρχουσα έρευνα παρέχει ορισμένα στοιχεία για τους κύριους κινδύνους και τα οφέλη τους. 

Συγκεκριμένα, ενώ δεν υπάρχουν γενικά στοιχεία που να δείχνουν ότι η κατοχή ενός τηλεφώνου ή η χρήση μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι επιβλαβής για την ευημερία των παιδιών γενικά, αυτό μπορεί να μην λέει την πλήρη ιστορία. 

Οι περισσότερες έρευνες μέχρι στιγμής επικεντρώνονται σε εφήβους και όχι σε μικρότερες ηλικιακές ομάδες –και τα αναδυόμενα στοιχεία δείχνουν ότι μπορεί να υπάρχουν συγκεκριμένες αναπτυξιακές φάσεις όπου τα παιδιά κινδυνεύουν περισσότερο από αρνητικές επιπτώσεις. 

Επιπλέον, οι ειδικοί συμφωνούν σε αρκετούς βασικούς παράγοντες που πρέπει να λάβετε υπόψη όταν αποφασίζετε εάν το παιδί σας είναι έτοιμο για smartphone – και τι πρέπει να κάνετε όταν αποκτήσει ένα smartphone. 

Τα στοιχεία σχετικά με το πότε είναι η κατάλληλη στιγμή για να δώσει ο γονιός στο παιδί του ένα το δικό του smartphone είναι ανεπαρκή, αλλά υπάρχουν βασικές στιγμές όπου οι κίνδυνοι είναι υψηλότεροι.

Στοιχεία από την Ofcom, τη ρυθμιστική αρχή επικοινωνιών του Ηνωμένου Βασιλείου, δείχνουν ότι η συντριπτική πλειονότητα των παιδιών στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι κάτοχοι smartphone έως την ηλικία των 11 ετών, με το ποσοστό να αυξάνεται από 44% στην ηλικία των 9 ετών σε 91% στην ηλικία των 11 ετών. 

Στις ΗΠΑ, το 37% γονέων παιδιών ηλικίας εννέα έως 11 ετών λένε ότι το παιδί τους έχει το δικό τους smartphone. Και σε μια ευρωπαϊκή μελέτη σε 19 χώρες, το 80% των παιδιών ηλικίας εννέα έως 16 ετών ανέφεραν ότι χρησιμοποιούν smartphone για να συνδεθούν στο διαδίκτυο καθημερινά ή σχεδόν καθημερινά. 

«Μέχρι να φτάσουμε στην εφηβεία, πάνω από το 90% των παιδιών έχουν τηλέφωνο», λέει η Candice Odgers, καθηγήτρια ψυχολογικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Irvine, στις ΗΠΑ. Ενώ μια ευρωπαϊκή έκθεση σχετικά με τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας μεταξύ παιδιών από τη γέννηση έως οκτώ ετών διαπίστωσε ότι αυτή η ηλικιακή ομάδα είχε «περιορισμένη ή καθόλου αντίληψη των διαδικτυακών κινδύνων», όταν πρόκειται για τις επιζήμιες επιπτώσεις της χρήσης smartphone – και των εφαρμογών κοινωνικών μέσων που έχουν πρόσβαση μέσω αυτών – για τα μεγαλύτερα παιδιά, λείπουν αδιάσειστα στοιχεία. 

Η Odgers ανέλυσε έξι μετα-αναλύσεις εξετάζοντας τη σχέση μεταξύ της χρήσης ψηφιακής τεχνολογίας και της ψυχικής υγείας των παιδιών και των εφήβων, καθώς και άλλες μελέτες μεγάλης κλίμακας και μελέτες καθημερινών ημερολογίων. Δεν βρήκε σταθερή σχέση μεταξύ της χρήσης της τεχνολογίας των εφήβων και της ευημερίας τους. «Η πλειοψηφία των μελετών δεν βρίσκει καμία σχέση μεταξύ της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της ψυχικής υγείας», λέει στο BBC η δρ. Odgers. 

Στις μελέτες που βρήκαν συσχέτιση, τα μεγέθη των επιπτώσεων –τόσο θετικά όσο και αρνητικά– ήταν μικρά. «Το μεγαλύτερο εύρημα ήταν πραγματικά μια αποσύνδεση μεταξύ αυτού που πιστεύουν οι άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων των ίδιων των εφήβων, και αυτού που πραγματικά λένε τα στοιχεία», λέει. 

Το μόνο άτομο που μπορεί πραγματικά να κρίνει πώς τα social media επηρεάζουν τα παιδιά είναι συχνά το πιο κοντινό τους, λέει η δρ. Amy Orben. Μια άλλη έρευνα, από την Amy Orben, πειραματική ψυχολόγο στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, στο Ηνωμένο Βασίλειο, βρήκε επίσης τα στοιχεία ασαφή. 

Αν και υπήρχε μια μικρή αρνητική συσχέτιση, κατά μέσο όρο, σε όλες τις μελέτες που συμπεριλήφθηκαν, η Orben συμπέρανε ότι ήταν αδύνατο να γνωρίζουμε εάν η τεχνολογία προκαλούσε την πτώση στην ευημερία ή το αντίστροφο - ή εάν άλλοι παράγοντες επηρέαζαν και τα δύο. 

Μεγάλο μέρος της έρευνας σε αυτόν τον τομέα δεν είναι αρκετά υψηλής ποιότητας για να προσφέρει ουσιαστικά αποτελέσματα, σημειώνει. Φυσικά, αυτά τα αποτελέσματα είναι μέσοι όροι. 

«Υπάρχει μια εγγενής μεγάλη ποικιλία γύρω από αυτόν τον αντίκτυπο [στην ευημερία] που έχει βρεθεί στην επιστημονική βιβλιογραφία», λέει η δρ. Orben, και η εμπειρία των μεμονωμένων εφήβων θα εξαρτηθεί από τις δικές τους προσωπικές συνθήκες.

«Το μόνο άτομο που μπορεί πραγματικά να το κρίνει αυτό είναι συχνά οι άνθρωποι που είναι πιο κοντά τους», προσθέτει. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι ανεξάρτητα από το τι λένε τα ευρύτερα στοιχεία, μπορεί να υπάρχουν παιδιά που δυσκολεύονται λόγω της χρήσης κοινωνικών μέσων ή ορισμένων εφαρμογών –και είναι σημαντικό οι γονείς να είναι συντονισμένοι με αυτό και να προσφέρουν υποστήριξη. 

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, τα κινητά τηλέφωνα παρείχαν έναν κρίσιμο τρόπο για τα παιδιά να έχουν πρόσβαση στα διαδικτυακά μαθήματα ενώ βρίσκονταν στο σπίτι.

Πώς επηρεάζουν τα smartphones τα παιδιά

Τα smartphone εξακολουθούν να είναι μια σχετικά νέα τεχνολογία όσον αφορά την κατανόηση των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων, αλλά τα αναδυόμενα στοιχεία έχουν αποκαλύψει ορισμένους σημαντικούς παράγοντες για διαφορετικές ηλικιακές ομάδες.

Τα παιδιά από τη γέννηση έως την ηλικία των οκτώ ετών έχουν «περιορισμένη ή καθόλου αντίληψη των κινδύνων στο διαδίκτυο» όσον αφορά τη χρήση smartphone και εφαρμογών μέσων κοινωνικής δικτύωσης, έδειξε μια ευρωπαϊκή μελέτη σε επτά χώρες. 

Οι γονείς έχουν ισχυρή επιρροή ως πρότυπα: τα παιδιά συχνά αντικατοπτρίζουν τη χρήση smartphone από τους γονείς τους, σύμφωνα με την ίδια μελέτη. 

Οι έφηβοι μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι στα σχόλια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Ορισμένες αναπτυξιακές αλλαγές κατά την εφηβεία μπορεί να σημαίνουν ότι οι νέοι γίνονται πιο ευαίσθητοι στην κατάσταση και στις κοινωνικές σχέσεις, κάτι που με τη σειρά του μπορεί να κάνει τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης πιο αγχωτική για αυτούς. 

Οι ειδικοί λένε ότι η επικοινωνία και η διαφάνεια είναι το κλειδί όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο οι γονείς αντιμετωπίζουν τη χρήση smartphone από τους νέους, συμπεριλαμβανομένης της συζήτησης για το τι βλέπουν και βιώνουν στο διαδίκτυο. 

Από την άλλη πλευρά, για μερικούς νέους, ένα τηλέφωνο μπορεί να γίνει σωσίβιο – κάπου για να βρείτε μια νέα μορφή πρόσβασης και κοινωνικής δικτύωσης ως άτομο με αναπηρία ή ένα μέρος για να αναζητήσετε απαντήσεις σε πιεστικές ερωτήσεις σχετικά με την υγεία σας. 

«Φανταστείτε ότι είστε έφηβος που ανησυχείτε ότι η εφηβεία πάει στραβά, ή ότι η σεξουαλικότητά σας δεν είναι ίδια με των φίλων σας ή ανησυχείτε για την κλιματική αλλαγή όταν οι ενήλικες γύρω σας τη βαριούνται», λέει η Σόνια Λίβινγκστον, καθηγήτρια κοινωνικής ψυχολογίας. στο London School of Economics, UK, και συν-συγγραφέας του βιβλίου Parenting for a Digital Future. 

 Ως επί το πλείστον, όμως, όταν χρησιμοποιούν το τηλέφωνό τους για επικοινωνία, τα παιδιά μιλούν με φίλους και συγγενείς. «Αν πραγματικά αναλύσετε με ποιους μιλάνε τα παιδιά στο διαδίκτυο […], υπάρχει μια πολύ ισχυρή επικάλυψη με το δίκτυό τους εκτός σύνδεσης», λέει η δρ. Odgers. 

«Νομίζω ότι όλη αυτή η ιδέα ότι χάνουμε ένα παιδί στην απομόνωση του τηλεφώνου – για ορισμένα παιδιά, αυτό μπορεί να είναι πραγματικός κίνδυνος, αλλά για τη συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών, συνδέονται, μοιράζονται, μοιράζονται. συν-παρακολούθηση." 

Στην πραγματικότητα, ενώ τα smartphone συχνά κατηγορούνται για τα παιδιά που περνούν λιγότερο χρόνο σε εξωτερικούς χώρους, μια μελέτη στη Δανία σε παιδιά 11 έως 15 ετών βρήκε κάποιες ενδείξεις ότι τα τηλέφωνα δίνουν πραγματικά στα παιδιά ανεξάρτητη κινητικότητα αυξάνοντας την αίσθηση ασφάλειας των γονέων και βοηθώντας στην πλοήγηση σε άγνωστο περιβάλλον. 

Τα παιδιά είπαν ότι τα τηλέφωνα ενίσχυαν την εμπειρία τους έξω ακούγοντας μουσική και διατηρώντας επαφή με γονείς και φίλους. Φυσικά, η ικανότητα να είσαι σε σχεδόν συνεχή επικοινωνία με συνομηλίκους δεν έρχεται χωρίς κίνδυνο. "Νομίζω ότι το τηλέφωνο ήταν μια φανταστική απελευθέρωση αυτού που ήταν πάντα μια ανικανοποίητη ανάγκη από την πλευρά των νέων", λέει ο Livingstone. 

"Αλλά για πολλούς μπορεί να γίνει καταναγκαστικός, μπορεί να γίνει απίστευτα κανονιστικός. Μπορεί να τους πιέσει να αισθανθούν ότι υπάρχει ένα μέρος όπου βρίσκονται οι λαϊκοί άνθρωποι, στο οποίο αγωνίζονται να μπουν ή μπορεί να αποκλειστούν, όπου όλοι κάνουν το ίδιο πράγμα και ξέρει για το πιο πρόσφατο ό,τι-είναι». 

Στην πραγματικότητα, σε μια εργασία που δημοσιεύθηκε νωρίτερα φέτος, η δρ. Orben και οι συνεργάτες της βρήκαν "παράθυρα αναπτυξιακής ευαισθησίας" - όπου η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης συνδέεται με μια μεταγενέστερη περίοδο χαμηλότερης ικανοποίησης από τη ζωή - σε συγκεκριμένες ηλικίες κατά την εφηβεία. 

Αναλύοντας δεδομένα από περισσότερους από 17.000 συμμετέχοντες ηλικίας μεταξύ 10 και 21 ετών, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η υψηλότερη χρήση των social media στις ηλικίες 11 έως 13 για τα κορίτσια και 14 έως 15 για τα αγόρια, προέβλεπε χαμηλότερη ικανοποίηση από τη ζωή ένα χρόνο αργότερα. 

Το αντίστροφο ίσχυε επίσης: η χαμηλότερη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σε αυτή την ηλικία προέβλεπε μεγαλύτερη ικανοποίηση από τη ζωή το επόμενο έτος. Αυτό ευθυγραμμίζεται με το γεγονός ότι τα κορίτσια τείνουν να περνούν την εφηβεία νωρίτερα από τα αγόρια, λένε οι ερευνητές, αν και δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία που να λένε ότι αυτή είναι η αιτία της διαφοράς στο χρόνο.