Ο προημιτελικός Ολλανδία - Αργεντινή (21:00) είναι κάτι πολύ περισσότερο από μία μάχη ανάμεσα σε δύο εκ των διεκδικητών του Παγκοσμίου Κυπέλλου 2022.

Το ιστορικό φορτίο της αναμέτρησης μεταξύ δύο από τις σημαντικότερες σχολές ποδοσφαίρου στον κόσμο είναι βαρύ και το μυαλό όλων πηγαίνει αυτόματα σε ένα από τα παιχνίδια που σημάδεψαν ανεξίτηλα την ιστορία της διοργάνωσης. 

Μπορεί να έχουν περάσει περίπου 44 χρόνια από τη βραδιά της 25ης Ιουνίου του 1978 αλλά ο τελικός του Μουντιάλ της Αργεντινής παραμένει σημείο αναφοράς για το Παγκόσμιο Κύπελλο. 

Σε αγωνιστικό επίπεδο, το ματς εκείνο σηματοδότησε αφενός την επίσημη είσοδο της Αργεντινής στην ελίτ (ήταν η πρώτη κατάκτηση Μουντιάλ για την «αλμπισελέστε»), αφετέρου το τέλος της μεγάλης Ολλανδίας της δεκαετίας του 1970, μίας ομάδας που αν και δεν κατάφερε να στεφθεί πρωταθλήτρια κόσμου, επηρέασε όσο καμία άλλη την εξέλιξη του αθλήματος κερδίζοντας το προσωνύμιο «βασίλισσα χωρίς στέμμα». 

Το Μουντιάλ του 1978 ήταν όμως, πρωτίστως, μία βρόμικη ιστορία, αφού αποτελέσε τον προπαγανδιστικό μηχανισμό μίας από τις σκληρότερες δικτατορίες που γνώρισε ποτέ ο κόσμος. 

Το αιματοβαμμένο καθεστώς του στρατηγού Χόρχε Βιδέλα εργαλειοποίησε το δημοφιλέστερο ομαδικό άθλημα για να ξεπλύνει την εγκληματική του δράση σε βάρος του λαού της Αργεντινής και υπό αυτήν την έννοια, η σύνδεσή του με το Μουντιάλ του Κατάρ, που στιγματίστηκε από την απάνθρωπη μεταχείριση χιλιάδων μεταναστών, είναι απολύτως εύλογη. 

Το πραξικόπημα, η στήριξη των ΗΠΑ και το βρόμικο παιχνίδι της FIFA

Στις 24 Μαρτίου 1976, τρία χρόνια μετά τον θάνατο του ιστορικού ηγέτη της Αργεντινής Χουάν Περόν κι ενώ η χώρα αντιμετώπιζε σοβαρότατα οικονομικά και πολιτικά προβλήματα, μία τριμελής ομάδα υπό τον στρατηγό Βιδέλα ηγήθηκε στρατιωτικού κινήματος που ανέτρεψε τη δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση (στο τιμόνι της χώρας βρισκόταν η σύζυγος του Περόν, Μαρία) και εγκαθίδρυσε ένα αυταρχικό καθεστώς που άρχισε αμέσως ένα ανελέητο πογκρόμ εναντίον εκατοντάδων χιλιάδων πολιτών που είχαν ήδη φακελωθεί ως αριστεροί και... εθνοπροδότες.

Έχοντας την πλήρη στήριξη των ΗΠΑ και του υπουργού Εξωτερικών, Χένρι Κίσιντζερ, η χούντα εδραιώθηκε και το σχέδιο που ονομάστηκε «Proceso de Reorganización Nacional», δηλαδή «Πορεία της Εθνικής Αναδιοργάνωσης», τέθηκε σε εφαρμογή. Μέσα σε λίγες εβδομάδες χιλιάδες εργάτες, δημόσιοι υπάλληλοι, συνδικαλιστές και φοιτητές είχαν συλληφθεί και ο τρόμος είχε σκεπάσει το Μπουένος Άιρες και άλλες μεγάλες πόλεις της χώρας. 

Παρά την οργανωμένη προσπάθεια εξωραϊσμού της κατάστασης και παραπλάνησης της διεθνούς κοινής γνώμης, τα εγκλήματα του καθεστώτος (χιλιάδες άνθρωποι είχαν εξαφανιστεί μέσα στους πρώτους δύο μήνες) έγιναν γνωστά, με αποτέλεσμα να συγκροτηθεί ένα ισχυρό διεθνές κίνημα κατά της χούντας του Βιδέλα. 

Το στρατιωτικό καθεστώς είχε επενδύσει εξαρχής στη διοργάνωση του Μουντιάλ και ο Βιδέλα, μολονότι δεν ήταν καν ποδοσφαιρόφιλος, τέθηκε επικεφαλής της σχετικής καμπάνιας, πιστεύοντας ότι η αγάπη του λαού για την μπάλα και την εθνική ομάδα θα σκέπαζε τα πάντα. 

Στην άλλη όχθη, το κίνημα που απαιτούσε από τη FIFA την αφαίρεση της διοργάνωσης από την Αργεντινή γινόταν όλο και πιο ισχυρό αλλά ο πρόεδρός της, ο Βραζιλιάνος, Ζοάο Χαβελάνζε, τα είχε βρει με τον Βιδέλα. 

Παρά τις απειλές πολλών χωρών για μποϊκοτάζ και τη δολοφονία του επικεφαλής της οργανωτικής επιτροπής, στρατηγού Κάρλος Ομάρ Ακτίς, από την ένοπλη αριστερή οργάνωση «Montoneros», ο Χαβελάνζε στήριξε το σχέδιο της χούντας έως το τέλος. 

Ο αγωνιστικός θρίαμβος της Αργεντινής (κατέκτησε το τρόπαιο νικώντας 3-1 την Ολλανδία στον τελικό του Μονουμεντάλ), που σκιάστηκε από το κατά πολλούς «στημένο»  6-0 κόντρα στο Περού, έβγαλε στον δρόμο χιλιάδες Αργεντινούς, αλλά το καθεστώς δεν είχε πετύχει τον στόχο του. Η αλήθεια για τα βασανιστήρια, τις εξαφανίσεις και τις δολοφονίες είχε αποκαλυφθεί. 

Το μποϊκοτάζ του Μπράιτνερ και η απουσία του Κρόιφ

Η ολλανδική ομοσπονδία είχε σκεφτεί να μποϊκοτάρει τη διοργάνωση αλλά δεν το τόλμησε και ο μόνος που κράτησε τελικά τον λόγο του ήταν ο, αναρχικών πεποιθήσεων,  σπουδαίος Γερμανός άσος, Πάουλ Μπράιτνερ, ο οποίος απέρριψε την κλήση της εθνικής ομάδας, καταγγέλλοντας το καθεστώς του Βιδέλα και τη FIFA. 

Από το Μουντιάλ του 1978 έλειψε και ο μεγάλος Γιόχαν Κρόιφ και για πολλά χρόνια είχε επικρατήσει η άποψη ότι επρόκειτο για μποϊκοτάζ. Το 2008 όμως ο ίδιος αποκάλυψε πως η απουσία του δεν είχε να κάνει με τη χούντα. Όπως είχε εξηγήσει, ο λόγος για τον οποίο δεν ακολούθησε τελικά την αποστολή, ήταν μία επίθεση στο σπίτι του από αγνώστους, λίγο πριν το Μουντιάλ, η οποία τον έκανε να προτιμήσει την παραμονή στη Βαρκελώνη, ώστε να βρίσκεται κοντά στη γυναίκα και τα ανήλικα παιδιά του.

Η ένοχη σιωπή του αριστερού Μενότι

Στο επίκεντρο της κριτικής βρέθηκε ο τότε προπονητής της «αλμπισελέστε», Λουίς Σέσαρ Μενότι, ο οποίος δεν αντέδρασε και παρέμεινε στη θέση του, μολονότι ήταν δεδηλωμένος κομμουνιστής. 

Ο Μενότι υποστήριξε πως το καθεστώς τον χρησιμοποίησε, βάζοντας τον εαυτό του σε ρόλο θύματος, αλλά οι αντιστασιακοί τού θύμιζαν με κάθε ευκαιρία πως μερικές εκατοντάδες μέτρα μακριά από το στάδιο «Μονουμεντάλ», βρισκόταν η περιβόητη ESMA, η στρατιωτική σχολή του πολεμικού ναυτικού, η οποία είχε μετατραπεί σε τόπο μαρτυρίου για χιλιάδες δημοκρατικούς πολίτες.