Το σκωτσέζικο πρωτάθλημα δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλές εκτός των βρετανικών συνόρων και όπως λένε σκωπτικά οι Άγγλοι «θα μπορούσε κάλλιστα και να μην υπάρχει». Κι όμως, κομμάτι αυτής της μάλλον αδιάφορης λίγκας είναι ένα από τα σημαντικότερα ντέρμπι σε διεθνές επίπεδο, το περίφημο «Old Firm». 

Η «αιώνια» αντιπαράθεση μεταξύ των Ρέιντζερς και Σέλτικ ελάχιστη σχέση έχει πάντως με το ποδόσφαιρο, αφού το υπόβαθρό της είναι κατά μείζονα λόγο θρησκευτικό. Με αφορμή το σημερινό ντέρμπι στην έδρα της Ρέιντζερς αξίζει να ξετυλίξει κανείς το κουβάρι μίας αντιπαλότητας που έχει σημαδέψει το παγκόσμιο ποδόσφαιρο. 

Η ιστορία από την αρχή

«Μια φιλική συνάντηση». Κάπως έτσι είχε περιγράψει ο Τύπος της Γλασκώβης το πρώτο «Old Firm», καθώς η Ρέιντζερς είχε δεχτεί πρόσκληση να συμμετάσχει στον παρθενικό αγώνα της Σέλτικ, στις 28 Μαΐου 1888. Η εποχή του μέλιτος αποδείχθηκε όμως εξαιρετικά σύντομη, καθώς λίγα χρόνια αργότερα, η πόλη ήταν ήδη χωρισμένη στα δύο και η αθλητική κόντρα των δύο κλαμπ είχε αρχίσει να εξελίσσεται σε πραγματικό μίσος.

Τα «βαφτίσια» του «Old Firm» έγιναν από το δημοφιλές περιοδικό της εποχής, «The Scottish Referee», που προσπάθησε με αυτόν τον τρόπο να στηλιτεύσει την εμπορική εκμετάλλευση του ντέρμπι από τους παράγοντες των δύο συλλόγων, που παρέπεμπε σε διαφημιστική καμπάνια εταιρείας. «The Old Firm of Rangers, Celtic Ltd», ήταν ο εύστοχος και αρκούντως προφητικός τίτλος του σχετικού άρθρου, τον Απρίλιο του 1904. 

Η Σέλτικ ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 1887 από έναν Ιρλανδό καθολικό μοναχό και ο αρχικός σκοπός ήταν να συγκροτηθεί ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα με στόχο την οικονομική στήριξη της πολυπληθούς και συνάμα βυθισμένης στην ανέχεια ιρλανδικής κοινότητας της Γλασκώβης. 

Τα ιδρυτικά μέλη του συλλόγου είχαν πάντως και την ελπίδα πως ο σύλλογος θα αποτελούσε ένα σύμβολο υπερηφάνειας γύρω από το οποίο θα μπορούσαν να συσπειρωθούν οι καταπιεσμένοι μετανάστες. Η Ρέιντζερς, αντίθετα, ήταν η ομάδα της προτεσταντικής πλειοψηφίας της Σκωτίας, που εκπροσωπούσε τα οικονομικά εύρωστα στρώματα της κοινωνίας. 

Αν και οι γενικεύσεις οδηγούν συχνά σε εσφαλμένα συμπεράσματα, μπορεί να πει κανείς ότι ο τυπικός οπαδός της Σέλτικ είναι καθολικός και εθνικιστής. Αυτοπροσδιορίζεται δηλαδή ως Σκωτσέζος που τιμά τις ιρλανδικές - κέλτικες ρίζες του και ταυτόχρονα απεχθάνεται τους Άγγλους, τη μοναρχία και το όλο κόνσεπτ περί κοινής βρετανικής ταυτότητας. 

Κάθε επιτυχία της Σέλτικ στο ντέρμπι είναι ένας θρίαμβος για τον καθολικισμό και τον εθνικισμό, ενώ μια νίκη της Ρέιντζερς είναι ένα ακόμη βήμα προς τα εμπρός για τους ενωτικούς και τους προτεστάντες.

Το μίσος που απορρέει από τις αγεφύρωτες θρησκευτικές, εθνοτικές και ταξικές διαφορές εξηγεί τον βίαιο χαρακτήρα των ντέρμπι. Την περίοδο 1996 - 2003, κατά την οποία η ένταση είχε κορυφωθεί, οκτώ θάνατοι συνδέθηκαν άμεσα με τους αγώνες μεταξύ Σέλτικ και Ρέιντζερς. 

Στην πραγματικότητα, για ένα σημαντικό μέρος των οπαδών, το ποδόσφαιρο είναι απλώς το άλλοθι, η ιδανική κάλυψη για τη δικαιολόγηση μίας βίαιης σύγκρουσης που έχει φτάσει στο σημείο να θέτει σε κίνδυνο ακόμη και την ίδια την εθνική συνοχή της Σκωτίας. 

Ντέρμπι που έμειναν στην ιστορία

Ένα από τα ντέρμπι που έμειναν στην ιστορία είναι ο τελικός του Λιγκ Καπ του 1957. Η Ρέιντζερς, η οποία πήγε στον αγώνα έχοντας πανηγυρίσει τον δεύτερο διαδοχικό τίτλο της στο πρωτάθλημα, έφτασε στο Χάμπντεν Παρκ με υψηλότατες προσδοκίες και τον τίτλο του ακλόνητου φαβορί.  

Κόντρα σε όλα τα προγνωστικά, όμως, η Σκωτία έγινε μάρτυρας αυτού που η Sunday Post περιέγραψε ως «Οκτωβριανή Επανάσταση», καθώς οι «καθολικοί» κέρδισαν με 7-1, σημειώνοντας ένα ρεκόρ για τελικό βρετανικής διοργάνωσης, που ισχύει μέχρι σήμερα.

Στο μπλε μισό της πόλης, οι οπαδοί της Ρέιντζερς εξακολουθούν να απολαμβάνουν την ανάμνηση της 100ής νίκης τους στο πρωτάθλημα. Ήταν το 3-0 στο Σέλτικ Παρκ, το 1999, που έκρινε τον τίτλο και σημαδεύτηκε από βίαια επεισόδια, εντός και εκτός γηπέδου. 

Δραματική εξέλιξη είχε το ντέρμπι του 1931. Ο νεαρός γκολκίπερ της Σέλτικ, Τζον Τόμσον, υπέστη θανάσιμα τραύματα στο κεφάλι όταν βούτηξε γενναία στα πόδια ενός επιθετικού της Ρέιντζερς για να αποσοβήσει ένα γκολ. Ο θάνατός του σόκαρε ακόμη και τους αντιπάλους. 

Μελανή σελίδα για το σκωτσέζικο ποδόσφαιρο αποτελεί και το ντέρμπι που έγινε 40 χρόνια αργότερα και αμαυρώθηκε από τον θάνατο 66 φίλων της Ρέιντζερς. Το ματς έμεινε στην ιστορία ως «η καταστροφή του Άιμπροξ». Περίπου 80.000 θεατές είχαν γεμίσει το γήπεδο για να παρακολουθήσουν το «Old Firm» που ήταν εξαιρετικά αμφίρροπο. Η Σέλτικ άνοιξε το σκορ στο τελευταίο λεπτό και πολλοί οπαδοί της Ρέιντζερς άρχισαν να αποχωρούν απογοητευμένοι. 

Λίγο αργότερα όμως η ομάδα τους κατάφερε να ισοφαρίσει και σύμφωνα με μία από τις εκδοχές της ιστορίας, στο άκουσμα των πανηγυρισμών όσων είχαν μείνει στις κερκίδες, προσπάθησαν να επιστρέψουν. Ακολούθησε χάος που οδήγησε στον θάνατο των 66 φιλάθλων, ανάμεσα στους οποίους ήταν και πολλά παιδιά.