Τα ντέρμπι ανάμεσα στη Ρόμα και τη Λάτσιο, που θα αναμετρηθούν ξανά απόψε (19:00), δεν ήταν ποτέ μία αμιγώς ποδοσφαιρική ιστορία. Ήταν κυρίως η σύγκρουση δύο κόσμων, μία αέναη αντιπαράθεση με πολιτικό, κοινωνικό και ταξικό υπόβαθρο. Το χάσμα μεταξύ των δύο πλευρών παραμένει αγεφύρωτο εδώ και περίπου εννιά δεκαετίες, αφού το μίσος μεταλαμπαδεύεται από γενιά σε γενιά. Με αφορμή τον αποψινό αγώνα με γηπεδούχους τους «τζαλορόσι» αξίζει να αναζητήσει κανείς τις ρίζες ενός από τα σημαντικότερα ποδοσφαιρικά ντέρμπι του κόσμου, που συμπληρώνει φέτος 93 χρόνια ζωής. 

Η αρχή της μεγάλης κόντρας

Λένε πως αυτό που πυροδότησε το άσβεστο μίσος μεταξύ των «λατσιάλι» και των «τζαλορόσι» ήταν η άρνηση των πρώτων να μετάσχουν στη μεγάλη συγχώνευση του 1927, που οδήγησε στην ίδρυση της Ρόμα. Ο Μπενίτο Μουσολίνι δεν μπορούσε να συμβιβαστεί με την κυριαρχία του πλούσιου ιταλικού βορρά, οι ομάδες του οποίου (Ίντερ, Γιουβέντους, Μίλαν) δεν αντιπροσώπευαν ιδεολογικά, πολιτικά και ταξικά το κίνημα του φασισμού.

Το όνειρό του ήταν να δημιουργήσει έναν μεγάλο και ισχυρό σύλλογο με έδρα τη Ρώμη, ο οποίος θα είχε τη δυνατότητα να ανταγωνιστεί και να ξεπεράσει τους συλλόγους της Λομβαρδίας και του Πιεμόντε.

Κάπως έτσι γεννήθηκε η Associazione Sportiva Roma η ομάδα που όλοι γνωρίζουμε ως Ρόμα, αποτέλεσμα της συγχώνευσης των ομάδων Roman, Alba Audace και Fortitudo. Η Λάτσιο είχε ιδρυθεί αρκετά χρόνια νωρίτερα, το 1900 και επιθυμία του «Ντούτσε», που ήταν οπαδός της, ήταν να μετάσχει στη διαδικασία της συγχώνευσης.

Οι οπαδοί της αντέδρασαν όμως έντονα υποστηρίζοντας πως η Λάτσιο και μόνον αυτή είναι ο αληθινός εκπρόσωπος της «αιώνιας πόλης».

Η οργή του «Ντούτσε» και το πρώτο σκουντέτο της Ρόμα

Ο Μουσολίνι έγινε έξαλλος και απείλησε ευθέως παράγοντες και φιλάθλους ότι αν επέμεναν στην άρνησή τους θα πλήρωναν βαρύ τίμημα ακόμη και σε προσωπικό επίπεδο. Η Λάτσιο είχε όμως ισχυρά ερείσματα στο φασιστικό κόμμα και χάρη στην επιρροή του παρασημοφορημένου στρατηγού Τζόρτζο Βακάρο, απέφυγε τη συγχώνευση και διατήρησε την αυτονομία της.

Δύο χρόνια αργότερα, στις 8 Δεκεμβρίου 1929, η Ρόμα κέρδισε 1-0 το πρώτο «Derby della Capitale» στο θρυλικό γήπεδο «Ροντινέλα», που βρισκόταν πίσω από την Curva Nord του σημερινού «Ολίμπικο».

Ο θρύλος λέει πως ο Μπενίτο Μουσολίνι δε συγχώρησε ποτέ την πρώτη του αγάπη για την άρνησή της να μετάσχει στο πρότζεκτ της ενιαίας Ρόμα και αρκετά χρόνια αργότερα (1942) έφτασε στο σημείο να σκίσει την κάρτα μέλους που ως εξέχων οπαδός της Λάτσιο διατηρούσε από τα πρώτα χρόνια της ίδρυσής της.

Το ίδιο αφήγημα λέει επίσης πως το πρώτο σκουντέτο στην ιστορία της Ρόμα, το 1942, ήρθε ως αποτέλεσμα της σκανδαλώδους εύνοιας του καθεστώτος προς τους «τζαλορόσι».

Η πολιτική και κοινωνική διάσταση του ντέρμπι

Παρά την αντίθεσή τους στη συγχώνευση, οι οπαδοί της Λάτσιο, που ιστορικά ανήκουν στα πιο εύρωστα από οικονομικής πλευράς στρώματα, υποστήριξαν πολιτικά τους φασίστες και ομάδες νοσταλγών του «Ντούτσε» υπάρχουν ακόμη και σήμερα στο οπαδικό της κίνημα. Φανατική οπαδός των «λατσιάλι» είναι η εγγονή του, Αλεσάντρα Μουσολίνι, ενώ ο δισέγγονος του δικτάτορα, Ρομάνο Μουσολίνι, αγωνίζεται στην ομάδα Νέων της Λάτσιο.

Από την άλλη, η Ρόμα εκφράζει κοινωνικά τα λαϊκά στρώματα της Ρώμης, αλλά αυτό δε σημαίνει πως οι οπαδοί της αυτοπροσδιορίζονται ως αριστεροί. Θαυμαστές του «Ντούτσε» υπάρχουν και στις τάξεις των «τζαλορόσι» και πριν από λίγα χρόνια είχαν προκαλέσει σάλο σηκώνοντας πανό με τη μορφή του στο «Ολίμπικο».

Οι «ρομανίστι» χλευάζουν μάλιστα τους οπαδούς της Λάτσιο ως... χωριάτες, αφού οι πρώτοι οπαδοί της ζούσαν στα περίχωρα της «αιώνιας πόλης» και καμαρώνουν για τη δική τους καταγωγή, ως αληθινών Ρωμαίων.

Η αποφράδα μέρα του Οκτώβρη

Τα ντέρμπι μεταξύ της Λάτσιο και της Ρόμα έχουν αμαυρωθεί ουκ ολίγες φορές από περιστατικά αδιανόητης βίας. Η πιο μαύρη σελίδα του «Derby della Capitale» γράφτηκε, αναμφίβολα, στις 28 Οκτωβρίου 1979.

Λίγο πριν την έναρξη του ματς, μία ναυτική φωτοβολίδα εκτοξεύεται από την κατάμεστη Curva Sud (η εξέδρα στην οποία συγκεντρώνονται οι σκληροπυρηνικοί της Ρόμα) και τραυματίζει στο μάτι τον οπαδό της Λάτσιο, Βιντσέντσο Παπαρέλι.

Ο άτυχος φίλος των «λατσιάλι» διακομίζεται στο νοσοκομείο αλλά χάνει τη μάχη και λίγα λεπτά μετά τον θάνατό του, η τραγική είδηση ταξιδεύει από στόμα σε στόμα στις κερκίδες του Ολίμπικο.

Οι οπαδοί της Λάτσιο εξαγριώνονται και μία αντιπροσωπεία τους απαιτεί την αναβολή του παιχνιδιού. Το αίτημά τους δεν εισακούεται λόγω του φόβου για γενικευμένη σύρραξη έξω από το στάδιο αλλά η απόφαση αυτή κάνει τα πράγματα χειρότερα μέσα σε αυτό, αφού οι οπαδοί της Λάτσιο αρχίζουν να εκτοξεύουν στον αγωνιστικό χώρο ό,τι βρίσκουν μπροστά τους. Η τάξη αποκαθίσταται αρκετή ώρα αργότερα, αλλά ουδείς ενδιαφέρεται πια για τον αγώνα.  

Το 2004, 25 χρόνια μετά την αποφράδα 28η Οκτωβρίου, το ντέρμπι της «αιώνιας πόλης» διακόπτεται λόγω μίας ανυπόστατης φήμης. Η πληροφορία ότι ένα παιδί έχασε την ζωή του παρασυρόμενο από αστυνομικό όχημα, λίγο έξω από το γήπεδο, διαδίδεται με απίστευτη ταχύτητα με αποτέλεσμα οι οπαδοί να απαιτήσουν τη διακοπή του.

Μια ομάδα υποστηρικτών της Ρόμα, μάλιστα, εισβάλλει στον αγωνιστικό χώρο, πλησιάζει τον καπιτάνο Φραντσέσκο Τότι και του ζητά να πάρει την ομάδα και να φύγει από τον αγωνιστικό χώρο. Το ντέρμπι τελικά διακόπηκε αλλά η πληροφορία ήταν ανακριβής.

Ο... αυτόπτης μάρτυρας που διέδωσε την πληροφορία είχε δει πράγματι έναν νεαρό ξαπλωμένο στο έδαφος. Δεν είχε όμως παρασυρθεί από αστυνομικό όχημα, ούτε ήταν νεκρός. Είχε απλώς δύσπνοια λόγω της χρήσης δακρυγόνων από την αστυνομία έξω από την Curva Nord.

Οι αγαπημένοι των κερκίδων

Οι δύο ομάδες έχουν τα δικά τους ποδοσφαιρικά τοτέμ. Οι φίλοι της Ρόμα λατρεύουν σαν Θεό τον αιώνιο αρχηγό Φραντσέσκο Τότι που, μολονότι διεκδικήθηκε με πάθος από όλες σχεδόν τις μεγάλες ομάδες της Ευρώπης, αφιέρωσε την καριέρα του στην ομάδα της καρδιάς του. Η μέρα της αποχώρησής του από την ενεργό δράση έμεινε στην ιστορία, καθώς 80.000 άνθρωποι έκλαιγαν με λυγμούς ακούγοντας τον «καπιτάνο» να λέει αντίο.

Στην άλλη πλευρά του "Ολίμπικο", ο προκλητικός Πάολο ντι Κάνιο δεν μπορεί ασφαλώς να συγκριθεί ποδοσφαιρικά με τον μεγάλο Φραντσέσκο Τότι. Εξελίχθηκε όμως σε ίνδαλμα των φανατικών της Λάτσιο, πότε χαιρετώντας φασιστικά, πότε πανηγυρίζοντας με προκλητικό τρόπο μπροστά στους οπαδούς των «τζαλορόσι».