Η ζοφερή πλευρά της ζωής ενός παιδιού ή εφήβου, μπορεί να περιλαμβάνει την κακοποίηση ή και την παραμέλησή του, με οδυνηρά αποτελέσματα για την ψυχοσυναισθηματική, σωματική και πνευματική του ανάπτυξη. Έξω από τα δυσμενή αποτελέσματα αυτού του φαινομένου δεν μπορεί να μείνει ο θεσμός της οικογένειας και της ευρύτερης κοινωνίας.

Δυστυχώς στη χώρα μας δεν έχει αναπτυχθεί ακόμη ένα ολοκληρωμένο εθνικό και δημόσιο σύστημα που να προστατεύει τα παιδιά που κακοποιούνται ή παραμελούνται, είτε αυτά διαβιούν με την φυσική τους οικογένεια, είτε σε κάποια δομή ή ίδρυμα. Ο ΣΚΛΕ, επισήμανε τις αδυναμίες του συστήματος ως προς την παιδική προστασία και έχει καταθέσει στα συναρμόδια υπουργεία τις προτάσεις και τις θέσεις του, με σκοπό τη διαφύλαξη των δικαιωμάτων των παιδιών και των οικογενειών τους, την έγκαιρη αναγνώριση περιστατικών στην κοινότητα και την αποτελεσματική διαχείρισή τους. Στόχος μας είναι η απαγόρευση εισαγωγής παιδιών στα ιδρύματα και η οριστική κατάργηση του μοντέλου της κλειστής φροντίδας. Το νέο σύστημα θα πρέπει να περιλαμβάνει την υποστήριξη παιδιών και οικογενειών, διαθέτοντας εμπεριστατωμένα πρωτόκολλα εργασίας, διεπιστημονικότητα και εξατομικευμένα σχέδια θεραπευτικής παρέμβασης.

Στις μέρες μας, τις υπηρεσίες πρωτοβάθμιας κοινωνικής φροντίδας τις παρέχουν οι ΟΤΑ α’ βαθμού, κυρίως μέσω της ειδικότητας των κοινωνικών λειτουργών, φέροντας παράλληλα μια σειρά από ζητήματα που χρήζουν άμεσης παρέμβασης. Δραματικά υποστελεχομένες Κοινωνικές Υπηρεσίες, ανυπαρξία Ομάδας Προστασίας Ανηλίκων από πολλούς Δήμους, απουσία συνεργασίας μεταξύ των Δήμων, έλλειψη υποδομών και εξοπλισμού αποτελούν μερικές μόνο από τις δυσχέρειες που φανερώνουν τη θεσμική ανεπάρκεια στο πιο σημαντικό ίσως πεδίο της κοινωνικής ζωής, την παιδική προστασία.

Μέτρα όπως, η σαφής αποτύπωση των αρμοδιοτήτων και των καθηκόντων των κοινωνικών λειτουργών, η νομική τους προστασία και το ακαταδίωκτο, η συνεχής επιμόρφωση, η παροχή επιστημονικής εποπτείας καθώς και η ηλεκτρονική καταγραφή της διαχείρισης των περιστατικών, θα αποτελούσαν ένα ολοκληρωμένο και αποτελεσματικό σύστημα για την παιδική προστασία στην Ελλάδα. Οι κοινωνικοί λειτουργοί, έχοντας ως πρωταρχική μέριμνα τη διασφάλιση και προστασία των παιδιών και των οικογενειών τους, διεκδικούν μέσω του ΣΚΛΕ, την άμεση επίλυση των παραπάνω ελλείψεων, πριν σημειωθούν επιπλέον τραγικά περιστατικά, όπως αυτά που συμβαίνουν κατά κόρον το τελευταίο διάστημα.

Οι ερευνητικές αναφορές για αύξηση των φαινομένων ενδοοικογενειακής βίας κατά την περίοδο της πανδημίας, καταδεικνύουν επίσης την αύξηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, τονίζοντας την επιτακτική ανάγκη για έγκαιρη παρέμβαση στην αντιμετώπιση ψυχοκοινωνικών προβλημάτων και στην αποκατάσταση των σχέσεων μεταξύ των μελών της οικογένειας.

Η ανθρωποκεντρική προσέγγιση για τα παιδιά που βρίσκονται σε κίνδυνο, δεν αντιμετωπίζεται μέσα από την κλειστή, ιδρυματική φροντίδα, όπου απουσιάζει η σταθερότητα των φροντιστών και παρεμποδίζεται η ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη. Χρειάζεται πρόβλεψη από τους Δήμους και τις Περιφέρειες της χώρας, για την ίδρυση διακριτών τμημάτων αναδοχής και υιοθεσίας, σύμφωνα με διεθνή πρότυπα, άμεση πρόσληψη επιστημονικού προσωπικού και μονιμοποίηση όσων ήδη υπηρετούν σε Κέντρα Κοινωνικής Πρόνοιας, σχολικές μονάδες, Κέντρα Κοινότητας, Βοήθεια στο Σπίτι, Κέντρα Πρόληψης κ.ά., καθώς και ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών παιδικής προστασίας, όπως είναι η σύσταση μικρών μονάδων φιλοξενίας οικογενειακού τύπου.

Η παιδική προστασία δεν μπορεί να βασίζεται στην αδιαφάνεια, την έλλειψη ελέγχου, στην αυθαιρεσία και τη διαπλοκή. Απαιτείται τήρηση αυστηρών μέτρων και προδιαγραφών, με παρουσία επαγγελματιών που έχουν σχέση με την παιδική προστασία και την παιδαγωγική. Ας μην ξεχνάμε ότι τα παιδιά χρειάζονται πρωτίστως τους γονείς και το φυσικό τους περιβάλλον για να μεγαλώσουν και εμείς οφείλουμε να εργαστούμε προς αυτή την κατεύθυνση.

*Το Περιφερειακό Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας του ΣΚΛΕ ΝΠΔΔ, με έδρα τη Θεσσαλονίκη, αποτελεί ένα από τα 13 Περιφερειακά Τμήματα του Συνδέσμου Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδος, ο οποίος με το νόμο 4387/2016 συστάθηκε και λειτουργεί ως Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου και εκπροσωπεί τα 8.500 περίπου μέλη του.