Η νορβηγική επιτροπή Νόμπελ αποφάσισε να απονείμει το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης 2023 στη Narges Mohammadi (Ναργκίς Μοχαμαντί) για τον αγώνα της κατά της καταπίεσης των γυναικών στο Ιράν και τον αγώνα της για την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας για όλους.

Η βραβευμένη με το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης 2023 Ναργκίς Μοχαμαντί είναι γυναίκα, υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αγωνίστρια της ελευθερίας. Το φετινό βραβείο Ειρήνης αναγνωρίζει επίσης τις εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπων που διαδήλωσαν ενάντια στις πολιτικές διακρίσεων και καταπίεσης του θεοκρατικού καθεστώτος που στοχεύουν στις γυναίκες.

Ο γενναίος αγώνας της Ναργκίς Μοχαμαντί, είχε τεράστιο προσωπικό κόστος. Το ιρανικό καθεστώς την έχει συλλάβει 13 φορές, την έχει καταδικάσει πέντε φορές και την έχει καταδικάσει συνολικά σε 31 χρόνια φυλάκισης και 154 μαστιγώσεις. Η Μοχαμαντί εξακολουθεί να βρίσκεται στη φυλακή.

Τον Σεπτέμβριο του 2022, η Μαχσά Αμίνι (Mahsa Jina Amini) δολοφονήθηκε υπό την επιτήρηση της ιρανικής ηθικής αστυνομίας, προκαλώντας πολιτικές διαδηλώσεις κατά του ιρανικού καθεστώτος. Το σύνθημα που υιοθέτησαν οι διαδηλωτές – «Γυναίκα – Ζωή – Ελευθερία» – εκφράζει κατάλληλα την αφοσίωση και το έργο της Ναργκίς Μοχαμαντί.

Γυναίκα: Αγωνίζεται για τις γυναίκες ενάντια στις συστηματικές διακρίσεις και την καταπίεση.

Ζωή: Υποστηρίζει τον αγώνα των γυναικών για το δικαίωμα να ζήσουν μια πλήρη και αξιοπρεπή ζωή. Αυτός ο αγώνας σε όλο το Ιράν έχει αντιμετωπιστεί με διώξεις, φυλακίσεις, βασανιστήρια, ακόμη και θάνατο.

Ελευθερία: Αγωνίζεται για την ελευθερία της έκφρασης και το δικαίωμα της ανεξαρτησίας, καθώς και κατά των κανόνων που επιβάλλουν στις γυναίκες να παραμένουν κρυμμένες και να καλύπτουν το σώμα τους. Τα αιτήματα ελευθερίας που εκφράζουν οι διαδηλωτές δεν αφορούν μόνο τις γυναίκες, αλλά το σύνολο του πληθυσμού.

Νόμπελ Ειρήνης 2023: Απονέμεται στη Narges Mohammadi για τον αγώνα της κατά της καταπίεσης των γυναικών στο Ιράν

Στη δεκαετία του 1990, ως νεαρή φοιτήτρια φυσικής, η Ναργκίς Μοχαμαντί είχε ήδη διακριθεί ως υπέρμαχος της ισότητας και των δικαιωμάτων των γυναικών. Αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές της, εργάστηκε ως μηχανικός καθώς και ως αρθρογράφος σε διάφορες εφημερίδες με μεταρρυθμιστικό προσανατολισμό. 

Το 2003 ενεπλάκη με το Κέντρο Υπερασπιστών των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Τεχεράνη, μια οργάνωση που ιδρύθηκε από τη βραβευμένη με Νόμπελ Ειρήνης Shirin Ebadi. Το 2011 η Ναργκίς Μοχαμαντί συνελήφθη για πρώτη φορά και καταδικάστηκε σε πολυετή φυλάκιση για τις προσπάθειές της να βοηθήσει φυλακισμένους ακτιβιστές και τις οικογένειές τους.

Δύο χρόνια αργότερα, μετά την αποφυλάκισή της με εγγύηση, αφιερώθηκε σε μια εκστρατεία κατά της θανατικής ποινής. Το Ιράν συγκαταλέγεται εδώ και καιρό μεταξύ των χωρών που εκτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων τους ετησίως. Μόνο από τον Ιανουάριο του 2022, περισσότεροι από 860 κρατούμενοι έχουν τιμωρηθεί με την ποινή του θανάτου στο Ιράν.

Ο ακτιβισμός της Ναργκίς Μοχαμαντί κατά της θανατικής ποινής οδήγησε στην εκ νέου σύλληψη της το 2015 και στην καταδίκη της σε επιπλέον χρόνια φυλάκισης. Με την επιστροφή της στη φυλακή, άρχισε να αντιτίθεται στη συστηματική χρήση βασανιστηρίων και σεξουαλικής βίας από το καθεστώς κατά των πολιτικών κρατουμένων, ιδίως των γυναικών, που εφαρμόζεται στις ιρανικές φυλακές.

Θυμίζουμε ότι το Νόμπελ Ειρήνης του περασμένου έτους (2022), είχε απονεμηθεί στον υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Ales Bialiatski από τη Λευκορωσία, τη ρωσική οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων Memorial και την ουκρανική οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων Center for Civil Liberties, ως εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών στις χώρες καταγωγής τους, που καταδεικνύουν τη σημασία της για την ειρήνη και τη δημοκρατία.

Τα Νόμπελ Ειρήνης στην Ιστορία

Από το 1901 έχουν απονεμηθεί 103 βραβεία Νόμπελ Ειρήνης.

• 27 διαφορετικές οργανώσεις έχουν τιμηθεί με Νόμπελ Ειρήνης. Η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού έχει βραβευθεί τρεις φορές και η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες δύο φορές.
• 2 βραβεία έχουν μοιραστεί μεταξύ τριών προσώπων: Το 1994 στους Yasser Arafat, Shimon Peres και Yitzhak Rabin και το 2011 στους Ellen Johnson Sirleaf, Leymah Gbowee και Tawakkol Karman.
• 18 γυναίκες έχουν τιμηθεί με το Νόμπελ Ειρήνης μέχρι σήμερα. Η πρώτη ήταν το 1905 η Bertha von Suttner, ηγετική μορφή του διεθνούς ειρηνευτικού κινήματος στην Ευρώπη. Μάλιστα ήταν η γνωριμία του Άλφρεντ Νομπέλ μαζί της που φέρεται να επηρέασε τις απόψεις του για την Ειρήνη, οδηγώντας τον να την συμπεριλάβει ως πέμπτο και τελευταίο τομέα των βραβείων στη διαθήκη του.
• Ο βιετναμέζος πολιτικός Le Duc Tho, έχει αρνηθεί το Νόμπελ Ειρήνης. Η Επιτροπή τον επέλεξε το 1973, από κοινού με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Henry Kissinger, για τη διαπραγμάτευση της ειρηνευτικής συμφωνίας του Βιετνάμ. Ο Le Duc Tho δήλωσε πως δεν ήταν σε θέση να δεχτεί το βραβείο Νόμπελ, λόγω της κατάστασης στο Βιετνάμ.
• Ο Μαχάτμα Γκάντι, ένα από τα ισχυρότερα σύμβολα της μη βίας τον 20ο αιώνα, ήταν υποψήφιος για το Νόμπελ Ειρήνης το 1937, το 1938, το 1939, το 1947 και, τέλος, λίγο πριν δολοφονηθεί, τον Ιανουάριο του 1948. Αν και δεν του απονεμήθηκε το Βραβείο -μεταθανάτιο βραβείο δεν επιτρέπεται από το καταστατικό του Ιδρύματος Νόμπελ-, η νορβηγική επιτροπή αποφάσισε να μην απονείμει το βραβείο εκείνο το έτος σε κανέναν άλλον, με την αιτιολογία ότι «δεν υπήρχε κατάλληλος υποψήφιος ζωντανός».