23/02/2020 09:53
Oι τιμές των ενοικίων στη Θεσσαλονίκη έχουν ανέβει σε δυσθεώρητα ύψη κι αυτό το διαπιστώνει κανείς με μία απλή αναζήτηση στις πλατφόρμες αναζήτησης κατοικιών στο ίντερνετ. Το μεγαλύτερο πρόβλημα έχουν οι πιο ευάλωτες ομάδες, οι άνεργοι, οι εργαζόμενοι με μερική απασχόληση, οι νέοι. Υπάρχουν διάφοροι μύθοι για το πού πήγαν τα διαθέσιμα σπίτια και μειώθηκε η προσφορά, άρα οι ιδιοκτήτες ζητούν υπερβολικά υψηλά ενοίκια
«Οι πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης απορρόφησαν τα διαθέσιμα σπίτια και γι’ αυτό έχουμε υψηλά ενοίκια» είναι ένας από αυτούς τους μύθους. Πράγματι, όταν οι ιδιοκτήτες «ανακάλυψαν» το AirBnB και τις παρόμοιες πλατφόρμες, «γλυκάθηκαν» από το εύκολο (και αφορολόγητο το πρώτο διάστημα) χρήμα, σε σχέση με τις μακροχρόνιες μισθώσεις. Όμως στην κορύφωση αυτής της μεταστροφής στη Θεσσαλονίκη προσφέρονταν 2.200 διαμερίσματα, ενώ σήμερα 1.800. Είναι ικανός αριθμός για να εξηγήσει την έλλειψη στέγης σε μία πόλη του ενός εκατομμυρίου κατοίκων; Ενδεχομένως να εξηγεί -και πάλι εν μέρει μόνο- την έλλειψη διαθέσιμων σπιτιών στο κέντρο της πόλης. Αλλά δεν μπορεί να είναι ο καθοριστικός παράγοντας.
«Πολλά διαμερίσματα έχουν διατεθεί σε πρόσφυγες, μέσω των προγραμμάτων της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, για αυτό δεν υπάρχουν σπίτια» είναι ένας άλλος μύθος, προσφιλής σε πολλούς. Σύμφωνα με αυτόν, «έπεσε χρήμα από τις ΜΚΟ και οι ιδιοκτήτες αντί να νοικιάζουν φθηνά στους Έλληνες, εισπράττουν περισσότερα, δίνοντας τα σπίτια τους σε πρόσφυγες». Πόσο μαζικό είναι αυτό το φαινόμενο; Στη Θεσσαλονίκη υλοποιούνται προγράμματα στέγασης σε συνεργασία με τρεις δήμους (Θεσσαλονίκης, Καλαμαριάς και Νεάπολης - Συκεών) και τρεις ΜΚΟ (ΑΡΣΙΣ, PRAXIS, Solidarity Now). Από τους τρεις δήμους και τις τρεις ΜΚΟ έχουν ενοικιαστεί περί τα εξακόσια διαμερίσματα. Εξακόσια διαμερίσματα, δηλαδή 30 - 40 πολυκατοικίες σε ακτίνα από το κέντρο της πόλης μέχρι τη Σίνδο.
Οι αιτίες πρέπει να αναζητηθούν αλλού. Υπάρχουν λιγότερα σπίτια διαθέσιμα προς ενοικίαση, γιατί χιλιάδες ακίνητα είναι δεσμευμένα από τις τράπεζες. Γιατί δέκα χρόνια δεν μπήκε ένα τούβλο πάνω στο άλλο, άρα όσοι έψαχναν για σπίτι, στρέφονταν αναγκαστικά στο υπάρχον απόθεμα. Γιατί οι ιδιοκτήτες παρασύρθηκαν από το κλίμα που δημιουργήθηκε σχετικά με την άνοδο της κτηματαγοράς και έχουν υπερβολικές προσδοκίες για τα έσοδα που μπορούν να έχουν από ένα παλιό ακίνητο που έχει να συντηρηθεί δεκαετίες.
«Δεν είναι τα ενοίκια ακριβά, οι μισθοί είναι χαμηλοί» ακούσαμε πρόσφατα από παράγοντα που εμπλέκεται στην αλυσίδα κατασκευής και πώλησης ακινήτων. Όμως το ακριβό και το φθηνό ορίζεται πάντα σε σχέση με την αγοραστική δύναμη. Για κάποιον που αμείβεται με 2.500 ευρώ το μήνα το ενοίκιο των 600 ευρώ μπορεί να είναι λογικό, όμως για έναν στους τρεις εργαζόμενους στην Ελλάδα που αμείβεται με τον κατώτατο μισθό (650 ευρώ μεικτά) ο μισθός δεν θα επαρκούσε για αυτό το ενοίκιο. Σύμφωνα με τον οργανισμό Housing Europe, το κόστος στέγασης στην Ελλάδα αντιστοιχεί στο 39,6% του εισοδήματος (και στο σοκαριστικό 89,7% στα χαμηλά εισοδήματα), που είναι το υψηλότερο στην ΕΕ.
Πρέπει ο δήμος Θεσσαλονίκης να παρέμβει σε ένα πεδίο που ρυθμίζεται από την αγορά; Το θέμα δεν αφορά μόνο τους ενοικιαστές και τους ιδιοκτήτες, δεν είναι μόνο ζήτημα προσφοράς και ζήτησης, αλλά και της φυσιογνωμίας της πόλης και των ανθρώπων που ζουν, εργάζονται ή σπουδάζουν εδώ.
Σε άλλες χώρες της Ευρώπης οι δήμοι έχουν αρμοδιότητες και αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για τη λεγόμενη «κοινωνική κατοικία», καθώς το ζήτημα της κατοικίας διαμορφώνει τη βάση για την ποιότητα ζωής των κατοίκων της πόλης, της οποίας την ευθύνη διακυβέρνησης έχουν. Σε μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες η «κοινωνική κατοικία» ενοικιάζεται σε προσιτή τιμή από το δήμο ή ΜΚΟ σε όσους έχουν ανάγκη. Μιλάμε για ποσοστά της τάξης του 10% και 20% του κτιριακού αποθέματος.
Με πρωτοβουλία της παράταξης «Η πόλη ανάποδα», που συγκέντρωσε και υπογραφές πολιτών για αυτόν το σκοπό, το θέμα της επάρκειας κατοικίας θα συζητηθεί στο δημοτικό συμβούλιο. Η παράταξη ζητά να διεκδικήσει ο δήμος την έκδοση υπουργικής απόφασης (βάσει του 4472/17 άρθρο 111, παρ. 8), ώστε να καθοριστούν γεωγραφικές περιοχές, όπου θα ισχύουν περιορισμοί στη διάθεση ακινήτων για βραχυχρόνια μίσθωση.
Σχέδιο δράσης οικονομικά προσιτή κατοικία μαθαίνουμε ότι επεξεργάζεται και η διοίκηση του δήμου. Έχει ο δήμος αναξιοποίητο κτιριακό απόθεμα από κληροδοτήματα; Μπορεί, παρά τις περιορισμένες, να αναλάβει πρωτοβουλία στο θέμα κοινωνική κατοικία; Μπορεί να διεκδικήσει κονδύλια από ευρωπαϊκά προγράμματα για να μισθώσει μακροχρόνια διαμερίσματα που βρίσκονται στα αζήτητα και στη συνέχεια να τα ανακαινίσει και να τα διαθέσει με ένα πολύ προσιτό ενοίκιο σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη; Αυτό θα έκανε την πραγματική διαφορά στη ζωή εκατοντάδων ανθρώπων που σήμερα βρίσκονται σε αδιέξοδο.
Oι τιμές των ενοικίων στη Θεσσαλονίκη έχουν ανέβει σε δυσθεώρητα ύψη κι αυτό το διαπιστώνει κανείς με μία απλή αναζήτηση στις πλατφόρμες αναζήτησης κατοικιών στο ίντερνετ. Το μεγαλύτερο πρόβλημα έχουν οι πιο ευάλωτες ομάδες, οι άνεργοι, οι εργαζόμενοι με μερική απασχόληση, οι νέοι. Υπάρχουν διάφοροι μύθοι για το πού πήγαν τα διαθέσιμα σπίτια και μειώθηκε η προσφορά, άρα οι ιδιοκτήτες ζητούν υπερβολικά υψηλά ενοίκια
«Οι πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης απορρόφησαν τα διαθέσιμα σπίτια και γι’ αυτό έχουμε υψηλά ενοίκια» είναι ένας από αυτούς τους μύθους. Πράγματι, όταν οι ιδιοκτήτες «ανακάλυψαν» το AirBnB και τις παρόμοιες πλατφόρμες, «γλυκάθηκαν» από το εύκολο (και αφορολόγητο το πρώτο διάστημα) χρήμα, σε σχέση με τις μακροχρόνιες μισθώσεις. Όμως στην κορύφωση αυτής της μεταστροφής στη Θεσσαλονίκη προσφέρονταν 2.200 διαμερίσματα, ενώ σήμερα 1.800. Είναι ικανός αριθμός για να εξηγήσει την έλλειψη στέγης σε μία πόλη του ενός εκατομμυρίου κατοίκων; Ενδεχομένως να εξηγεί -και πάλι εν μέρει μόνο- την έλλειψη διαθέσιμων σπιτιών στο κέντρο της πόλης. Αλλά δεν μπορεί να είναι ο καθοριστικός παράγοντας.
«Πολλά διαμερίσματα έχουν διατεθεί σε πρόσφυγες, μέσω των προγραμμάτων της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, για αυτό δεν υπάρχουν σπίτια» είναι ένας άλλος μύθος, προσφιλής σε πολλούς. Σύμφωνα με αυτόν, «έπεσε χρήμα από τις ΜΚΟ και οι ιδιοκτήτες αντί να νοικιάζουν φθηνά στους Έλληνες, εισπράττουν περισσότερα, δίνοντας τα σπίτια τους σε πρόσφυγες». Πόσο μαζικό είναι αυτό το φαινόμενο; Στη Θεσσαλονίκη υλοποιούνται προγράμματα στέγασης σε συνεργασία με τρεις δήμους (Θεσσαλονίκης, Καλαμαριάς και Νεάπολης - Συκεών) και τρεις ΜΚΟ (ΑΡΣΙΣ, PRAXIS, Solidarity Now). Από τους τρεις δήμους και τις τρεις ΜΚΟ έχουν ενοικιαστεί περί τα εξακόσια διαμερίσματα. Εξακόσια διαμερίσματα, δηλαδή 30 - 40 πολυκατοικίες σε ακτίνα από το κέντρο της πόλης μέχρι τη Σίνδο.
Οι αιτίες πρέπει να αναζητηθούν αλλού. Υπάρχουν λιγότερα σπίτια διαθέσιμα προς ενοικίαση, γιατί χιλιάδες ακίνητα είναι δεσμευμένα από τις τράπεζες. Γιατί δέκα χρόνια δεν μπήκε ένα τούβλο πάνω στο άλλο, άρα όσοι έψαχναν για σπίτι, στρέφονταν αναγκαστικά στο υπάρχον απόθεμα. Γιατί οι ιδιοκτήτες παρασύρθηκαν από το κλίμα που δημιουργήθηκε σχετικά με την άνοδο της κτηματαγοράς και έχουν υπερβολικές προσδοκίες για τα έσοδα που μπορούν να έχουν από ένα παλιό ακίνητο που έχει να συντηρηθεί δεκαετίες.
«Δεν είναι τα ενοίκια ακριβά, οι μισθοί είναι χαμηλοί» ακούσαμε πρόσφατα από παράγοντα που εμπλέκεται στην αλυσίδα κατασκευής και πώλησης ακινήτων. Όμως το ακριβό και το φθηνό ορίζεται πάντα σε σχέση με την αγοραστική δύναμη. Για κάποιον που αμείβεται με 2.500 ευρώ το μήνα το ενοίκιο των 600 ευρώ μπορεί να είναι λογικό, όμως για έναν στους τρεις εργαζόμενους στην Ελλάδα που αμείβεται με τον κατώτατο μισθό (650 ευρώ μεικτά) ο μισθός δεν θα επαρκούσε για αυτό το ενοίκιο. Σύμφωνα με τον οργανισμό Housing Europe, το κόστος στέγασης στην Ελλάδα αντιστοιχεί στο 39,6% του εισοδήματος (και στο σοκαριστικό 89,7% στα χαμηλά εισοδήματα), που είναι το υψηλότερο στην ΕΕ.
Πρέπει ο δήμος Θεσσαλονίκης να παρέμβει σε ένα πεδίο που ρυθμίζεται από την αγορά; Το θέμα δεν αφορά μόνο τους ενοικιαστές και τους ιδιοκτήτες, δεν είναι μόνο ζήτημα προσφοράς και ζήτησης, αλλά και της φυσιογνωμίας της πόλης και των ανθρώπων που ζουν, εργάζονται ή σπουδάζουν εδώ.
Σε άλλες χώρες της Ευρώπης οι δήμοι έχουν αρμοδιότητες και αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για τη λεγόμενη «κοινωνική κατοικία», καθώς το ζήτημα της κατοικίας διαμορφώνει τη βάση για την ποιότητα ζωής των κατοίκων της πόλης, της οποίας την ευθύνη διακυβέρνησης έχουν. Σε μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες η «κοινωνική κατοικία» ενοικιάζεται σε προσιτή τιμή από το δήμο ή ΜΚΟ σε όσους έχουν ανάγκη. Μιλάμε για ποσοστά της τάξης του 10% και 20% του κτιριακού αποθέματος.
Με πρωτοβουλία της παράταξης «Η πόλη ανάποδα», που συγκέντρωσε και υπογραφές πολιτών για αυτόν το σκοπό, το θέμα της επάρκειας κατοικίας θα συζητηθεί στο δημοτικό συμβούλιο. Η παράταξη ζητά να διεκδικήσει ο δήμος την έκδοση υπουργικής απόφασης (βάσει του 4472/17 άρθρο 111, παρ. 8), ώστε να καθοριστούν γεωγραφικές περιοχές, όπου θα ισχύουν περιορισμοί στη διάθεση ακινήτων για βραχυχρόνια μίσθωση.
Σχέδιο δράσης οικονομικά προσιτή κατοικία μαθαίνουμε ότι επεξεργάζεται και η διοίκηση του δήμου. Έχει ο δήμος αναξιοποίητο κτιριακό απόθεμα από κληροδοτήματα; Μπορεί, παρά τις περιορισμένες, να αναλάβει πρωτοβουλία στο θέμα κοινωνική κατοικία; Μπορεί να διεκδικήσει κονδύλια από ευρωπαϊκά προγράμματα για να μισθώσει μακροχρόνια διαμερίσματα που βρίσκονται στα αζήτητα και στη συνέχεια να τα ανακαινίσει και να τα διαθέσει με ένα πολύ προσιτό ενοίκιο σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη; Αυτό θα έκανε την πραγματική διαφορά στη ζωή εκατοντάδων ανθρώπων που σήμερα βρίσκονται σε αδιέξοδο.
ΣΧΟΛΙΑ