Η λογοκλοπή με τη βοήθεια της Τεχνητής Νοημοσύνης δεν άργησε να φτάσει και στα ελληνικά πανεπιστήμια, με φοιτητές να χρησιμοποιούν το λογισμικό ChatGPT προκειμένου να γράψουν την πτυχιακή τους εργασία ή πιο σωστά να αναθέσουν στο πρόγραμμα να τους «περάσει».

Η συγκεκριμένη εφαρμογή έγινε ευρέως γνωστή στην Ελλάδα πριν από μερικούς μήνες, ενώ στο εξωτερικό χρησιμοποιείται κατά κόρον εδώ και έναν χρόνο.

Καθηγητές στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών έχουν ήδη λάβει τις πρώτες εργασίες όπου μεγάλο μέρος τους δεν είναι αποτέλεσμα του κόπου, του μόχθου, της ευρηματικότητα και μελέτης του φοιτητή αλλά, αποτελεί προϊόν Τεχνητής Νοημοσύνης. Στην Ελλάδα, καθότι πρόκειται για κάτι καινούριο, για την ώρα βρισκόμαστε στο στάδιο συζήτησης της ακαδημαϊκής κοινότητας για το πώς θα αντιμετωπιστεί το φαινόμενο. Αντίθετα αρκετά πανεπιστήμια του εξωτερικού έχουν ήδη πάρει τις αποφάσεις τους για τη ρητή απαγόρευση χρήσης του ChatGPT.

Η ευφυής αντιγραφή και… η αποστομωτική απάντηση

Ο καθηγητής στο Τµήµα ∆ιοικητικής Επιστήµης και Τεχνολογίας του Οικονοµικού Πανεπιστηµίου Αθηνών, ∆ιοµήδης Σπινέλλης παρέλαβε από ορισμένους φοιτητές του σχέδια πτυχιακών εργασιών, τα οποία βασίζονται σε μεγάλο μέρος σε κείμενα του ChatGPT. Εξηγεί στη «ΜτΚ» πως «σκοπός δεν είναι να τιμωρήσουμε τον φοιτητή αλλά να τον εκπαιδεύσουμε στην ορθή του χρήση». Ακριβώς για αυτόν τον λόγο, ο κ. Σπινέλλης απάντησε στους φοιτητές του με τον εξής τρόπο: «Ενδιαφέροντα αυτά που μου έστειλες. Καταλαβαίνω ότι αρκετά έχουν γραφεί από εφαρμογή παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης (ΠΤΝ), λ.χ. το ChatGPT. Αυτό δεν είναι αναγκαστικά προβληματικό, αρκεί να γίνεται με διαφάνεια και περίσκεψη. Συνεπώς σε παρακαλώ: α) να επιβεβαιώσεις ότι τα στοιχεία της ΠΤΝ είναι ορθά, προσθέτοντας σχετικές παραπομπές σε δημοσιευμένη βιβλιογραφία, β) να προσθέσεις παράρτημα που να περιέχει αριθμημένα όλες τις προτροπές σου προς την εφαρμογή ΠΤΝ και τις απαντήσεις που έχεις λάβει από την εφαρμογή ΠΤΝ για το κείμενο που έχεις χρησιμοποιήσει, γ) να προσθέσεις υποσημειώσεις στα σημεία του κύριου κειμένου που χρησιμοποιείς κείμενο ΠΤΝ προς την αντίστοιχη απάντηση στο παράρτημα, δ) να προσθέσεις στην εισαγωγή μια ενότητα που να περιγράφεις ποσοτικά και ποιοτικά πώς χρησιμοποίησες ΠΤΝ, τους κινδύνους που αυτό συνεπάγεται, καθώς και τα συγκεκριμένα μέτρα που έλαβες για να αντισταθμίσεις τους κινδύνους αυτούς, ε) να προσθέσεις μια ενότητα στο τέλος της εργασίας που να αναλύεις τι αξία έχεις προσθέσει εσύ σε σχέση με την εφαρμογή ΠΤΝ και σε ποια συγκεκριμένα σημεία χρειάστηκε η δική σου επέμβαση για να διορθώσεις ή να κατευθύνεις κατάλληλα την ΠΤΝ (με συγκεκριμένα παραδείγματα).»

Τους πρόδωσε η γραφή

Ο κ. Σπινέλλης εξηγεί πως διαπίστωσε τη χρήση του λογισμικού με δύο τρόπους: «ο ένας είναι ότι “γράφει” με έναν συγκεκριμένο τρόπο, τον οποίο τον αναγνωρίζει κανείς. Όπως δηλαδή ο κάθε άνθρωπος γράφει με ένα στυλ, έτσι μπορούμε για παράδειγμα να καταλάβουμε εάν ένα ποίημα είναι του Καβάφη ή του Ελύτη, αντίστοιχα μπορεί να γίνει αντιληπτό και το ChatGPT. Επιπλέον υπάρχουν εργαλεία που αναλύουν το κείμενο και δείχνουν κατά πόσο είναι πιθανό να έχει γραφτεί από αυτό». Σύμφωνα με τον κ. Σπινέλλη, έχει συσταθεί μία επιτροπή σε επίπεδο της Συνόδου των Πρυτάνεων των ελληνικών Πανεπιστημίων, στην οποία έχει ανατεθεί να διαμορφώσει ένα σχέδιο για το πώς θα αντιμετωπιστεί αυτό το ζήτημα και ποια θα είναι η θέση των Πανεπιστημίων. 

«Πρόκειται για ένα διεθνές πρόβλημα. Μεγάλοι επιστημονικοί οργανισμοί έχουν διαμορφώσει συγκεκριμένες πολιτικές που λένε τι επιτρέπεται να κάνεις κι τι όχι. Στο Πολυτεχνείο του Delft που επίσης υπηρετώ, έχει ήδη δημοσιευτεί συγκεκριμένη πολιτική. Αυτό το λογισμικό μπορεί να δώσει απαντήσεις και να μας βοηθήσει στην εκπαίδευση. Δηλαδή, ένας φοιτητής που έχει κάποια απορία, μπορεί να βρει τη λύση μέσω του ChatGPT. Μπορεί επίσης να του δώσει ένα περίγραμμα για τις ενότητες που πρέπει να καλύψει για ένα θέμα. Το θέμα είναι να μην χρησιμοποιείται για την εκπόνηση εργασιών. Για όλους μας είναι κάτι καινούριο, σκοπός δεν είναι να τιμωρήσουμε τον φοιτητή αλλά να τον εκπαιδεύσουμε στην ορθή του χρήση», τονίζει ο κ. Σπινέλλης.

«Εύκολα αναγνωρίσιμο»

Ο Γιώργος Αντωνίου είναι επίκουρος Καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας Kοινωνικής Ανθρωπολογίας στο ΑΠΘ και διδάσκει και στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο.

Περιγράφει πως είναι εύκολο να αναγνωρίσει κανείς εάν σε μία εργασία έχει χρησιμοποιηθεί στο ChatGPT και αυτό διότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα παρά το γεγονός ότι παρέχει έναν σχεδόν αψεγάδιαστο λόγο, δίνει στρογγυλεμένες απόψεις που δεν καταλήγουν κάπου και δεν παρέχουν και την εμφάνιση της πηγής άντλησης των παρεχόμενων πληροφοριών.

«Άρα εάν ένας καθηγητής γνωρίζει τον τρόπο έκφρασης, γραφής και προσέγγισης των φοιτητών του είναι πολύ εύκολα διακριτή η χρήση του ChatGPT. Το ζήτημα είναι πώς θα εντάξουμε το συγκεκριμένο εργαλείο τεχνητής νοημοσύνης με διαφάνεια και όχι πως θα το εξοβελίσουμε».

Ο ίδιος όταν παρέλαβε εργασίες με τη χρήση του λογισμικού, συζήτησε με τους φοιτητές του και τους εξήγησε γιατί το χρησιμοποίησαν λάθος αλλά και με ποιον τρόπο μπορούν να το εντάξουν στη διαδικασία μάθησης. «Δεν είναι κακό να εντάξουν σε μία εργασία ότι πήραν κάποιο απόσπασμα ή ιδέα από αυτό το εργαλείο Τεχνητής Νοημοσύνης», σημειώνει.

Ο κ. Αντωνίου υπογραμμίζει πως είναι απαραίτητο να υπάρξει εκπαίδευση και των καθηγητών έτσι ώστε να καθοδηγήσουν τους φοιτητές τους ως προς τον τρόπο ορθής χρήσης αυτού του εργαλείου.

Όχι και τόσο «έξυπνο» στις θετικές επιστήμες

Ο Δήμητρης Χρήστου - Βαρσακέλης, καθηγητής του τμήματος Εφαρμοσμένης Πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας εξηγεί στη «ΜτΚ» ότι στα δικά του μαθήματα, τα οποία σχετίζονται με τα εφαρμοσμένα μαθηματικά και με τεχνικά θέματα, είναι μεν βοηθητική η χρήση του ChatGPT αλλά ίσως όχι τόσο όσο σε αντικείμενα στα οποία η παραγωγή κειμένου παίζει κεντρικότερο ρόλο. «Το GPT έχει την ιδιαιτερότητα ότι σε τεχνικά θέματα συχνά κάνει λάθη, τουλάχιστον στην τρέχουσα εκδοχή του. Άρα ένα κύριο ζήτημα (αν θέλουμε οι φοιτητές/τριες να εκπονούν τις εργασίες με τις δικές τους “δυνάμεις”) είναι το είδος των εργασιών που αναθέτουν οι διδάσκοντες. Εάν πρόκειται για τεχνική εργασία, δεν αρκεί το ChatGPT απάντηση, όμως στην πλειοψηφία των περιπτώσεων η απάντηση αυτή θα περιέχει σοβαρά λάθη ή και τμήματα που δε βγάζουν νόημα. Έτσι, ο φοιτητής θα πρέπει να έχει τις γνώσεις για να τα εντοπίσει αυτά και να τα διορθώσει. Παρόλα αυτά, το ChatGPT συχνά μπορεί να δώσει μία καλή ιδέα για το πώς θα ξεκινήσεις τη λύση ενός προβλήματος, και αυτό είναι χρήσιμο», εξηγεί.

Περιγράφει πως στα μαθήματα ή εργασίες των οποίων σημαντικό τμήμα αφορά στην παραγωγή κειμένου, τα πράγματα είναι πιο δύσκολα για τον αξιολογητή καθώς το ChatGPT μπορεί σε πολλές περιπτώσεις να παράξει κείμενο με αρκετά καλή δομή, αρχή, μέση και τέλος. «Ο μέσος φοιτητής ή φοιτήτρια είναι (από τη δική μου τουλάχιστον εμπειρία) μέτριος/α στο γραπτό λόγο οπότε και ο λόγος του chatGPT μπορεί να μην είναι πολύ καλός αλλά μπορεί να είναι συγκρίσιμος, άρα και δύσκολα εντοπίσιμος. Επίσης, εάν δεν χρησιμοποιήσω το κείμενο του ChatGPT αυτούσιο αλλά κάνω μικροαλλαγές και βελτιώσεις πάνω σε αυτό, τότε είναι πιο δύσκολο να “αναγνωριστεί” από τον αξιολογητή η χρήση της μηχανής».

Τέλος στην εξ αποστάσεως εξέταση

Ο κ. Χρήστου-Βαρσακέλης περιγράφει πως οι εργασίες που αναθέτει στους φοιτητές του είναι συνήθως προβλήματα εφαρμοσμένων μαθηματικών, διατυπωμένα όσο γίνεται με τρόπο ώστε το ChatGPT να μη δίνει έτοιμη την σωστή απάντηση.

«Το ζητούμενο στα δικά μου μαθήματα είναι να αναπτύξουν οι φοιτητές ορισμένες μαθηματικές και τεχνικές δεξιότητες χωρίς να στηρίζονται σε υπολογιστικά εργαλεία. Προσπαθώ λοιπόν να βρίσκω πιο πρωτότυπες ερωτήσεις και διατυπώσεις οι οποίες δεν υπάρχουν ήδη στον ιστό, άρα δεν τις έχει “δει” το ChatGPT. Και φυσικά δοκιμάζω και ο ίδιος τις απαντήσεις που θα έδινε το ChatGPT. Βέβαια, έχω και φοιτητές που χρησιμοποίησαν το ChatGPT και, προς τιμήν τους, ανέφεραν στην εργασία τους το σημείο και τον τρόπο με τον οποίο το αξιοποίησαν, γιατί διαφορετικά μάλλον δε θα ήμουν σε θέση να το διακρίνω», παραδέχεται. Εξωτερικεύοντας την προσωπική του άποψη λέει πως «η απάντηση βρίσκεται στο πώς δημιουργούμε εμείς οι διδάσκοντες τις εργασίες, πως δομούμε το μάθημά μας, και στο τι είδους ζητούμενα θέτουμε στους φοιτητές. Το μοντέλο δηλαδή της ανάθεσης εργασίας την οποία θα εκπονήσει ο/η φοιτητής/τρια στο σπίτι “αόρατος/η” και χωρίς περαιτέρω αλληλεπίδραση με το διδάσκοντα, έχει εν πολλοίς “τελειώσει” κατά τη δική μου άποψη ως κύριο μέσο αξιολόγησης των φοιτητών».

«Καλύτερες επιδόσεις από το 80% των υποψηφίων»

Ο κ. Χρήστου-Βαρσακέλης αναφέρει πως η Open AI έχει ήδη δημοσιεύσει αποτελέσματα σχετικά με το πόσο καλά τα πάει το ChatGPT σε μια σειρά από τυποποιημένα tests που χρησιμοποιούνται στο εκπαιδευτικό σύστημα των ΗΠΑ. «Η μηχανή, λοιπόν, “περνάει” και μάλιστα με υψηλή βαθμολογία, και μπορεί να πετύχει επιδόσεις καλύτερες από αυτές του 80% ή και 90% των υποψηφίων. «Για το εκπαιδευτικό σύστημα, αυτό πρακτικά σημαίνει ότι σε γενικές γραμμές δεν μπορείς να εξετάζεις τους αξιολογούμενους χωρίς επίβλεψη, αν θέλεις να έχεις αξιόπιστο αποτέλεσμα, κάτι που δεν αποτελεί έκπληξη. Το βάρος μετατίθεται στο διδάσκοντα ο οποίος θα πρέπει να επαναπροσδιορίσει την αξιολόγηση των φοιτητών του/της, δηλαδή το σε ποιές ακριβώς δεξιότητες τους εξετάζει, και με ποιά μέσα», παρατηρεί. Λέει πώς «ορισμένες δοκιμασίες τις μεταφέρω στη διάλεξη, λύνουν δηλαδή οι φοιτητές/τριες την άσκηση μπροστά μου. 

Το ζήτημα βέβαια που υπάρχει στην ανώτατη εκπαίδευση της χώρας μας είναι ότι η αναλογία φοιτητών/διδασκόντων είναι συχνά πολύ υψηλή οπότε εάν έχεις να αξιολογήσεις 500 φοιτητές, δεν είναι ανθρωπίνως δυνατό να το κάνεις σε συχνή βάση με τον τρόπο που περιέγραψα. Οπότε, αναγκαστικά καταφεύγεις σε αυτοματοποιημένες λύσεις, για παράδειγμα θέματα πολλαπλής επιλογής ή ηλεκτρονική υποβολή εργασιών και αυτόματη διόρθωση. Τότε, “διακινδυνεύεις” περισσότερο ότι η λύση μπορεί να έχει ετοιμαστεί από πρόγραμμα Τεχνητής Νοημοσύνης».

Ο κ. Χρήστου-Βαρσακέλης συμπληρώνει πως «όσο αναπτύσσεται το ChatGPT αναπτύσσονται και αντίστοιχα εργαλεία ελέγχου που «προδίδουν» εάν για παράδειγμα ένα κείμενο με μεγάλη πιθανότητα προέρχεται από μηχανή, ή είναι προϊόν αντιγραφής. Στην περίπτωση του ChatGPT όμως, τα εργαλεία αυτά θεωρώ ότι βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο, και πιθανώς θα βρίσκονται πάντα ένα βήμα πίσω από την εξέλιξη του».

Μηδενίζουν… κόλλες στη Γαλλία

O καθηγητής αισθητικής στο Institut d’études supérieures des arts (IESA) στο Παρίσι, Δημοσθένης Δαββέτας εξηγεί στη «ΜτΚ» πως το πρόβλημα έγκειται στις πληροφορίες που υπάρχουν στο διαδίκτυο, εκ των οποίων κάποιες δεν είναι έγκυρες, κάποιες είναι επιτηδευμένα ιδεολογικά τοποθετημένες «με αποτέλεσμα, τα περί ουδετερότητας της Τεχνητής Νοημοσύνης, να αποτελούν έναν μύθο». Ο κ. Δαββέτας λέει χαρακτηριστικά ότι το ChatGPT «μπήκε» στα πανεπιστήμια της Γαλλίας πριν από έναν χρόνο. 

«Το καταλαβαίνω αμέσως από το περιεχόμενο διότι ξέρω τι τους διδάσκω. Επίσης, όταν υπάρχει λάθος, αυτό είναι κραυγαλέο». Η χρήση του συγκεκριμένου λογισμικού είναι όπως λέει μαζική. «Δεν υπάρχει κάποια επίσημη απόφαση του πανεπιστημίου πάνω στο θέμα. Προσωπικά, λέω στους φοιτητές μου να χρησιμοποιούν μεν το ChatGPT αλλά να το κάνουν σε συνδυασμό με τις γνώσεις τους και τη βιβλιογραφία. Εμένα μ’ ενδιαφέρει η κριτική σκέψη. Τώρα, όσοι παρά τις προειδοποιήσεις μου το επανέλαβαν, τους βαθμολόγησα κάτω από τη βάση», καταλήγει ο κ. Δαββέτας.