Συμπληρώθηκε ένας και πλέον χρόνος από τότε που η πλατεία Ελευθερίας λειτουργεί ξανά ως χώρος στάθμευσης. Το επιφανειακό πάρκινγκ υποτίθεται ότι θα λειτουργούσε προσωρινά, μέχρι να ληφθούν οριστικές αποφάσεις για το αν θα κατασκευαστεί υπόγειο. 

Όμως, παρότι εδώ και ένα μήνα ολοκληρώθηκε η φάση της μελέτης, που προτείνει τρία σενάρια χρηματοδότησής του, μέχρι στιγμής φαίνεται ότι ο δήμαρχος δεν… βιάζεται να καταλήξει σε μια απόφαση, πολύ δε περισσότερο να την ανακοινώσει. Το δε δημοτικό συμβούλιο, παραμένει επί μήνες στο σκοτάδι σχετικά με τις προθέσεις της διοίκησης του δήμου.

Στα χέρια του δήμου η μελέτη

Υπενθυμίζεται ότι στα τέλη του 2021 ο δήμος ανέθεσε σε τεχνικό σύμβουλο την διερεύνηση της οικονομικής βιωσιμότητας και των τεχνικών χαρακτηριστικών κατασκευής ενός υπόγειου πάρκινγκ και τη βέλτιστη διαδικασία για την ανάθεση κατασκευής του σε ιδιώτη. Η μελέτη είχε τρεις φάσεις, με αντίστοιχα παραδοτέα.

1. Το πρώτο μέρος, που αφορούσε στη βιωσιμότητα ενός τέτοιου εγχειρήματος, παραδόθηκε τον Μάιο, καταλήγοντας ότι ένα υπόγειο πάρκινγκ που θα είχε δύο ή και περισσότερα επίπεδα θα ήταν οικονομικά βιώσιμο. Ανάλογα με τις διαφορετικές παραμέτρους των σεναρίων που εξετάστηκαν (αριθμός επιπέδων, αυτοματοποίηση κ.α.) ο προϋπολογισμός κατασκευής του υπόγειου πάρκινγκ κυμαίνεται από περισσότερο από 10 εκατ. έως σχεδόν 40 εκατ. ευρώ.

2. Το δεύτερο μέρος αφορούσε τους τρόπους χρηματοδότησης. Εξετάστηκαν διαφορετικά σενάρια- να κατασκευαστεί το έργο είτε με δημόσιους πόρους, είτε με σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) είτε με κατασκευή και μακροχρόνια παραχώρηση χρήσης- ώστε τελικά ο δήμος να αποφασίσει ποιο επιθυμεί. Η υπηρεσία υπέβαλλε σε δύο στάδια παρατηρήσεις και ερωτήματα, τα οποία απαντήθηκαν από τον μελετητή. Έτσι τον περασμένο Δεκέμβριο παραδόθηκε και αυτή η φάση της μελέτης, και μάλιστα όπως προκύπτει από τη Διαύγεια ο δήμος κατέβαλλε και την προβλεπόμενη αμοιβή.

3. Εάν τελικά ο δήμος θέλει να προχωρήσει με το έργο του υπόγειου πάρκινγκ, θα πρέπει να αποφασίσει ποια από τις τρεις επιλογές χρηματοδότησης προκρίνει, ώστε ο τεχνικός σύμβουλος να προχωρήσει τη διαδικασία. Φτάσαμε δηλαδή στο δια ταύτα. (Σημειωτέον ότι η σχετική σύμβαση είχε χρόνο ολοκλήρωσης τις 31.12.2022 αλλά η εγγυητική επιστολή μπορεί να παραταθεί μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2023).

Το makthes.gr απευθύνθηκε στον αντιδήμαρχο τεχνικών υπηρεσιών Μ. Κυριζίδη ο οποίος αρχικά είπε ότι θα μπορούσε να προχωρήσει η μελέτη στην τρίτη φάση της και να συνταχθούν τεύχη δημοπράτησης και για τις τρεις εναλλακτικές μεθόδους χρηματοδότησης (!) ενώ στη συνέχεια μας παρέπεμψε στον δήμαρχο, ο οποίος χειρίζεται το θέμα. Αν και ζητήθηκε τοποθέτηση από την πλευρά του κ. Ζέρβα, μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές δεν είχαμε λάβει κάποια απάντηση.

Το «συντομότερο δυνατόν»;

Τα προβλήματα που ανέκυψαν το 2019 με τον εργολάβο που θα έκανε την επιφανειακή διαμόρφωση της πλατείας, ήταν η «χρυσή ευκαιρία» για τον κ. Ζέρβα, που ήθελε να δοκιμάσει την δική του ιδέα. Αυτήν που είχε εκφράσει από το 2018, αυτήν που η τεχνική υπηρεσία του δήμου Θεσσαλονίκης είχε απορρίψει από το 2012: τη δημιουργία υπόγειου πάρκινγκ κάτω από την πλατεία.

Τον τελευταίο χρόνο ο δήμαρχος χρειάστηκε να επαναλάβει ουκ ολίγες φορές τη δέσμευση του ότι «η πλατεία Ελευθερίας θα γίνει πάρκο μνήμης», για τους χιλιάδες Εβραίους της πόλης που βασανίστηκαν εκεί και αργότερα θανατώθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα. Αναλόγως το ακροατήριο και την χρονική συγκυρία, ο δήμαρχος μιλά άλλοτε μόνο για το πάρκο μνήμης και την οφειλόμενη τιμή στους συμπολίτες, κι άλλοτε για μια λύση τύπου «και πάρκο και πάρκινγκ».

• Στα τέλη Ιανουαρίου 2022, όταν εορτάστηκε η Διεθνής Ημέρα Μνήμης για τα Θύματα του Ολοκαυτώματος, παρουσία πολιτικών υψηλού κύρους από το εξωτερικό, ο κ. Ζέρβας δεσμευόταν προσωπικά για δημιουργία πάρκου μνήμης και αναψυχής «με τον καλύτερο τρόπο και το συντομότερο δυνατόν», «δέσμευση που δεν πρέπει ποτέ να τεθεί εν αμφιβόλω». Χωρίς φυσικά καμία αναφορά στο υπόγειο πάρκινγκ.
• Στα τέλη Μαρτίου 2022, στην 79η επέτειο από την αναχώρηση του πρώτου συρμού για το Άουσβιτς, ο κ. Ζέρβας ανέφερε μεταξύ άλλων ότι «η πλατεία Ελευθερίας θα γίνει πάρκο μνήμης, απονομής Τιμής και Δικαίου», υπογραμμίζοντας πως «δεν υπήρξε ποτέ και από κανέναν καμιά διαφορετική σκέψη». Τότε ο δήμαρχος έλεγε οι αποφάσεις αναμένεται να ληφθούν μέσα στον Απρίλιο, αφού προηγουμένως παραλάβει η διοίκηση την τελική πρόταση της μελετητικής εταιρείας για τη βιωσιμότητα του υπόγειου πάρκινγκ (α’ φάση), κάτι το οποίο δεν συνέβη.
• Το καλοκαίρι δήλωνε σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ «Ναι» στην κατασκευή ενός πάρκου μνήμης και «ναι» στην προσπάθεια μελέτης και κατασκευής ενός υπόγειου πάρκινγκ. Θα υπάρξει 100% πάρκο μνήμης, ακόμη και αν για διάφορους λόγους δεν μπορεί να κατασκευαστεί υπόγειο πάρκινγκ». Τότε σημειωνε ότι τον Σεπτέμβριο θα αποφάσιζε η πόλη, για το θέμα δηλαδή το δημοτικό συμβούλιο έπειτα από διαβούλευση με τους φορείς. Μέχρι σήμερα όχι μόνο διαβούλευση δεν έγινε, αλλά ούτε καν συζήτηση στο δημοτικό συμβούλιο για τα όσα αναφέρει η μελέτη.
• Στην παρουσίαση της υποψηφιότητάς του, τον περασμένο Οκτώβριο, ο κ. Ζέρβας περιέλαβε το πάρκο μνήμης στην πλατεία Ελευθερίας στα μεγάλα έργα, χωρίς καμία αναφορά στο υπόγειο πάρκινγκ, κάτι που οδήγησε πολλούς να υποθέσουν ότι είχε πάρει τις οριστικές αποφάσεις του. Είχε προηγηθεί η αναφορά του πρέσβη των ΗΠΑ Τζωρτζ Τσούνη σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι «το μέρος από όπου η εβραϊκή κοινότητα οδηγήθηκε στα στρατόπεδα θανάτου δεν μπορεί να είναι χώρος στάθμευσης» κι ότι «δεν μπορεί να είναι δικαιολογία (το πάρκινγκ) για αδράνεια σε ένα απίστευτα σημαντικό ζήτημα».
• «Στόχος μας είναι η πόλη να έχει το συντομότερο δυνατό το πάρκο μνήμης με την εξεύρεση και συνδρομή χρηματοδότησης και συγχρόνως να επιτευχθεί η υπέρβαση όποιων γραφειοκρατικών προβλημάτων» δήλωσε ο κ. Ζέρβας τον Δεκέμβριο, σε διεθνή σύνοδο των δημάρχων κατά του αντισημιτισμού. Και πάλι καμία αναφορά στο υπόγειο πάρκινγκ.

«Ολική επαναφορά» του υπόγειου πάρκινγκ

Όμως σε πρόσφατη συνέντευξή του (Οlafaq, Ιανουάριος 2023) ο κ. Ζέρβας επανέφερε στα λεγόμενά του υπόγειο πάρκινγκ, επαναλαμβάνοντας την άποψη του περί «χρυσής ευκαιρίας» και επιλογής «win win» και προβάλλοντας τα οφέλη για την πόλη και τα έσοδα του δήμου. 

«Από μια μελέτη που παραγγείλαμε, θα έχουμε περίπου 800.000 αυτοκίνητα το χρόνο και τα έσοδα θα είναι γύρω στο ενάμισι εκατομμύριο. Όλα αυτά, επαναλαμβάνω, παράλληλα με την κατασκευή του πάρκου μνήμης. Πείτε μου ποιος δήμαρχος πρέπει αυτά τα πράγματα να τα απεμπολήσει και να μη σκεφτεί τα πάντα σε μια «win – win» επιλογή. Αν αυτό όμως, προϋποθέτει δυσκολίες που δεν τις βλέπω σήμερα ή χρονοτριβές, εγώ είμαι αυτός που είπα πρώτος να βρεθεί ένας ισοδύναμος χώρος παρκαρίσματος, κάπου αλλού, κι ας βρούμε άλλο τρόπο χρηματοδότησης». 

Πάντως και σε αυτή τη συνέντευξη ο δήμαρχος ξεκαθάρισε ότι σε όλα τα σενάρια υπάρχει μια σταθερή: «Να γίνει στην πλατεία Ελευθερίας πάρκο μνήμης των Εβραίων συμπολιτών μας! Αυτό δεν επιτρέπω σε κανέναν να το αμφισβητήσει! Ουδέποτε είπα κάτι διαφορετικό και όσοι βάζουν στο στόμα μου διαφορετικά πράγματα, μάλλον δεν έχουν παρακολουθήσει αυτά που έχω πει. Ή απλά θέλουν να με κακολογήσουν».

Μια «μαύρη τρύπα» για πολλά χρόνια

Παρότι ο δήμαρχος δεν βλέπει δυσκολίες ή χρονοτριβές, αυτές ακριβώς επισημαίνουν στο makthes.gr πήγες που γνωρίζουν το θέμα σε βάθος: ότι ο πιο σημαντικός παράγοντας είναι ο χρόνος και ο κίνδυνος η πόλη να μείνει με μια «μαύρη τρύπα» για πολλά χρόνια. 

Ο χρόνος μέχρι το έργο να «ωριμάσει» από άποψη μελετών και διαδικασιών και να φτάσουμε στις μπουλντόζες δεν μπορεί καν να προσδιοριστεί σε αυτή τη φάση, αλλά είναι πιθανό το ενδεχόμενο να φτάσουμε στο 2030 μέχρι να ολοκληρωθεί και το υπόγειο πάρκινγκ και η πλατεία.

Οι δύο κύριες πηγές αβεβαιότητας για τον πιθανό επενδυτή και καθυστερήσεων για το έργο είναι αρχαιολογικής και γεωτεχνικής φύσεως- ας μην ξεχνάμε ότι κάτω από την πλατεία υπάρχει τμήμα του αρχαίου τείχους και θάλασσα. «Αν ήθελαν να προχωρήσει το έργο γρήγορα, θα έπρεπε να έχει γίνει  τουλάχχιστον μια διαγώνια αρχαιολογική τομή για να ξέρουμε με ασφάλεια αν θα προκύψουν καθυστερήσεις. 

Επίσης θα μπορούσε να έχει γίνει προεργασία για τις απαραίτητες γεωλογικές και γεωτεχνικές μελέτες» αναφέρουν στο makthes.gr πηγές που έχουν γνώση των διαδικασιών αντίστοιχων τεχνικών έργων. Προς το παρόν τίποτα από τα δύο δεν έχει γίνει. Για την ακρίβεια δεν έχει καν αποφασιστεί αν το υπόγειο πάρκινγκ θα γίνει ή όχι. Όλοι είναι σε φάση αναμονής.

Υπό την προϋπόθεση ότι η διοίκηση του δήμου θα πάρει μια ξεκάθαρη απόφαση για την τύχη της τον έναν ή τον άλλο τρόπο, το 2023 πιθανότατα η πλατεία Ελευθερίας θα πάψει να είναι πάρκινγκ. Εάν αποφασιστεί η συνέχιση της επιφανειακής διαμόρφωση της πλατείας, όπως ήταν ο σχεδιασμός της προηγούμενης διοίκησης του δήμου, αργά ή γρήγορα το πάρκινγκ θα πάψει να λειτουργεί. 

Εάν η δημοτική αρχή προχωρήσει στην κατασκευή του υπόγειου πάρκινγκ θα πρέπει να κάνει μια διαγώνια τομή για αρχαιολογικές έρευνες, γεωλογικές και γεωτεχνικές μελέτες- που είναι το πρώτο βήμα μιας μακράς πορείας μελετών και διαδικασιών. Εκτός και αν το θέμα σέρνεται μέχρι τις δημοτικές εκλογές…