Του Γιάννη Γκουμάκη

Η γιορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου είναι αδιαμφισβήτητα η μεγαλύτερη γιορτή του καλοκαιριού για την Ορθόδοξη Ελλάδα. Εκατοντάδες εκκλησίες, μονές και ξωκλήσια, διάσπαρτα σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια, ανοίγουν τις πόρτες τους για να υποδεχτούν τους Έλληνες και ξένους πιστούς που συρρέουν κατά χιλιάδες λόγω των ημερών. Αν και την πρωτοκαθεδρία σε επισκέψεις πιστών κατέχουν παραδοσιακά τα ελληνικά νησιά, το Πήλιο εκείνες τις μέρες του Δεκαπενταύγουστου, κυριολεκτικά ζει και αναπνέει στους ρυθμούς του πανηγυριού και της θρησκευτικής κατάνυξης.

Στις 15 Αυγούστου, οι άνω και κάτω πλακόστρωτες πλατείες και τα λιθόκτιστα, στενά καλντερίμια του Προμυρίου, γεμίζουν ασφυκτικά από κόσμο στο λαϊκό πανηγύρι της Παναγίας. Ο δισυπόστατος ναός των Εισοδίων και της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, πολιούχου του χωριού, είναι χτισμένος το 1767 πάνω σε παλαιότερο ναό της Παναγίας που έχτισαν Ζουπανιώτες μαστόροι το 1685. Πρόκειται για τρίκλιτη βασιλική με υπερώο και στενόμακρο εξωνάρθηκα, στεγασμένη με πλάκα Πηλίου. Το επιβλητικό κτίριο που είναι ορατό από παντού σχεδόν στο χωριό, διαθέτει και ένα εντυπωσιακό καμπαναριό και γεμίζει από πιστούς κάθε Δεκαπενταύγουστο.

Ολονυχτία στη Βυζαντινή Παναγία Καλογιάννη ή Τουρκογιάννη στο Νεοχώρι Πηλίου

Η εκκλησία της Παναγίας Τουρκογιάννη Νεοχωρίου βρίσκεται στην κοιλάδα του Φράγματος «Παναγιώτικο» και ιδρύθηκε το 1560. Από την εκκλησία σήμερα, σώζονται οι μεταβυζαντινές αγιογραφίες. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας λέγεται πως εμφανίστηκε σε κάποιον Τούρκο, που βαφτίστηκε χριστιανός, έγινε μοναχός και γύρω το 16^ο αιώνα, έχτισε το μοναστήρι της Παναγίας. Φυλάσσεται στον ναό του Αγίου Δημητρίου στο Νεοχώρι και την παραμονή του Δεκαπενταύγουστου κάθε χρονιάς μεταφέρεται τελετουργικά στο παλιό μοναστήρι για την ολονυχτία. Στον απομακρυσμένο ναό, η πρόσβαση είναι δύσκολη, μέσω χωματόδρομου. Έτσι, το μεγαλοπρεπές πανηγύρι που τελούνταν παλαιότερα, εδώ και μερικά χρόνια, έχει σταματήσει.

Λειτουργία και Αρτοκλασία στον Ιερό Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου Συκής

Μία ακόμη εκκλησία αφιερωμένη στην Παναγία βρίσκεται και στη Συκή Πηλίου. Η εκκλησία σε ρυθμό Βασιλικής, στολισμένη με θαυμάσιο σκαλιστό ξυλόγλυπτο τέμπλο με Βυζαντινές εικόνες του αγιογράφου Κ. Σπανοδήμου, είναι κτισμένη μέσα σε ένα πανέμορφο άλσος πεύκων στην είσοδο του χωριού και θεμελιώθηκε στα ερείπια αρχαίου νεκροταφείου. Η πρώτη Θεία Λειτουργία που τελέστηκε εκεί, έλαβε χώρα το Δεκαπενταύγουστο του 1985. Κάθε χρόνο στις καθιερωμένες εσπερινές και πρωινές Λειτουργείς, ντόπιοι προσφέρουν αρτοκλασίες και συρρέει πλήθος πιστών.

Το μεγάλο Πανηγύρι της Θεοτόκου στην Ξινόβρυση Νοτίου Πηλίου

Ένα από τα πιο ονομαστά από παλιά πανηγύρια του Δεκαπενταύγουστου στο Πήλιο, λαμβάνει χώρα απέναντι από τη Συκή, στο χωριό της Ξινόβρυσης. Η Παναγία, Πολιούχος, στην είσοδο του παραδοσιακού οικισμού της «Μπιστινίκας» -όπως λεγόταν κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας το χωριό της Ξινόβρυσης- είναι σε ρυθμό Βασιλικής και σύμφωνα με μαρτυρίες χτίστηκε επίσης από Ζουπανιώτες μαστόρους περί τα τέλη του 1870. Η ιδιόμορφη κατηφορική πλατεία του χωριού γεμίζει και τις δύο μέρες από πολλούς ντόπιους και από γύρω χωριά, κυρίως νέους, που σέρνουν ασταμάτητα το χορό μέχρι πρωίας.

Η Παναγία η Πορταρέα στην Πορταριά

Η Παναγία η Πορταρέα βρίσκεται στον περίβολο του ναού του Αγίου Νικολάου Πορταριάς και είναι μία από τις παλαιότερες εκκλησίες του Πηλίου. Χτίστηκε κοντά στο 1273 και αγιογραφήθηκε το 1581 από τον μοναχό της Σουρβιάς Μιχαήλ, με σπάνιες τοιχογραφίες από το βίο της Παναγίας. Αυτό που τραβάει αμέσως το βλέμμα του επισκέπτη είναι ο κήπος του Αγίου Νικολάου που έχει πάνω από 1.500 ορτανσίες, το λουλούδι του Πηλίου. Κάθε 15 Αυγούστου στο ναΐσκο τελείται αρτοκλασία.

Η Παναγία της Μακρινίτσας

Η ιστορία της ξεκινάει τον 13ο αιώνα και διαδέχθηκε τη Μονή της Οξείας Επισκέψεως της Υπεράγνου Θεομήτορος. Πρόκειται για κομμάτι της ιστορικής Μονής της Παναγίας της Μακρινιτίσσης, γύρω από την οποία σιγά-σιγά αναπτύχθηκε το χωριό κατά το 13^ο αιώνα. Στο προαύλιο του σημερινού ναού σώζονται ακόμη βυζαντινά ανάγλυφα της χαμένης ιστορικής μονής και πολλές είναι οι τοπικές παραδόσεις που συνοδεύουν την ιστορία της. Η εκκλησία είναι μία μεγαλόπρεπης οικοδομή με 30,50 μέτρα μήκος και 14,50 πλάτος. Είναι βασιλική, χωρίς τρούλο. Στις 14 και 15 Αυγούστου, στην κεντρική πλατεία της Μακρινίτσας πραγματοποιείται διήμερο παραδοσιακό πανηγύρι. Πρόκειται για το μοναδικό πανηγύρι της ευρύτερης περιοχής του Βόλου, όπου εκτός από παραδοσιακούς χορούς, αποτελεί έθιμο να χορεύονται και χοροί όπως βαλς και ταγκό.

Ο κοντόθυρος ναός της Παναγίας στο Ξουρίχτι

Το κατάφυτο Ξουρίχτι Πηλίου πανηγυρίζει τις μέρες του Δεκαπενταύγουστου και ντόπιοι και ξένοι συρρέουν στο χωριό για το πανηγύρι της Θεοτόκου. Κάτω από πανύψηλες φλαμουριές και καρυδιές είναι χτισμένη από τις αρχές του 17ου αι. μία μονόκλιτη βασιλική, πλούσια σε αγιογραφίες και διακοσμητικά μοτίβα με ένα πλήθος λαϊκών θεμάτων στο ξυλόγλυπτο τέμπλο της, έργα και αυτά Ηπειρωτών λαϊκών καλλιτεχνών. Και οι δύο είσοδοι του Ναού, διακρίνονται από τη στενότητα και το πολύ χαμηλό ύψος τους. Φτιάχτηκαν κατ’ αυτόν τον τρόπο, σύμφωνα με την παράδοση για να μην μπαίνουν μέσα με τα άλογα οι Τούρκοι κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Οι τοιχογραφίες του Ναού χρονολογούνται περίπου από τον 16ο αιώνα.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 13.08.2023