ΑΠΟΨΕΙΣ

Με τον Ντίνο Παπασπύρου, αυτοδίδακτο και σημαντικό ζωγράφο και συγγραφέα που έφυγε από κοντά μας στα 86 του χρόνια είχα τη μοναδική ευκαιρία να κάνω συζητήσεις για την καθημερινότητα και την μικροϊστορία της γειτονιάς του στη Θεσσαλονίκη, αλλά και του κέντρου της πόλης γενικότερα, όπου έζησε ως παιδάκι και έφηβος τις δεκαετίες του 1940 και 1950.

Σήμερα στη μνήμη του θα ήθελα να σας μεταφέρω τρεις τέτοιες διηγήσεις.

Λόγιος και λάτρης της Θεσσαλονίκης ο ίδιος ήταν μέλος της περίφημης «παρέας του Ντορέ» που δημιουργήθηκε για να τιμήσει τη γκαλερί «Διαγώνιος» μετά το κλείσιμό της. Η παρέα λοιπόν μαζεύονταν απέναντι από τον Λευκό Πύργο, με πρωταγωνιστές, μεταξύ άλλων, τον Ντίνο Χριστιανόπουλο, τον Γιάννη Βανίδη, τον Σάκη Παπαδημητρίου, τον Άρι Γεωργίου, τον Γεράσιμο Τόλη, τον Φώνη Ζογλοπίτη, τον Μπάμπη Φορτωτήρα, τον Κώστα Γούναρη κ.ά. Τα παλιότερα μέλη της έφυγαν πια από τη ζωή…

«Στο τραπέζι, μια φορά ήμασταν γύρω στα 2012. Αρακά ζήτησε ο Ντίνος, ‘δεν είναι στο μενού του Ντορέ’, είπε ευγενικά ο σερβιτόρος, ‘τι θα πει δεν είναι’, θύμωσε ο Χριστιανόπουλος χτυπώντας το πιρούνι στο άδειο πιάτο, ‘να τον κάνετε τώρα’. Ενόψει ρήξεως σηκώθηκε ο Γιάννης Βανίδης ‘αρακά, αρακά, εντάξει’, φεύγει και σε λίγο επιστρέφει με ολόζεστο αρακά από κοντινό εστιατόριο. Τον απόλαυσε ο Ντίνος μέχρι το τελευταίο μπιζελάκι. Τέτοια πράγματα.

Όμως όλες οι άνοιξες έχουν ένα τέλος. ‘Έφυγε’ ο Ντίνος και, αρχηγού απόντος, διαλύθηκε η παρέα».

«Το τεφτέρι pass στου Γιαταγάνα!»

Η ασπρόμαυρη φωτογραφία που δημοσιεύουμε σήμερα, θα σπείρει ρίγη συγκίνησης σε όσους αντέχουν ακόμα εν ζωή και ήταν μικροί μαθητές την πενταετία 1945-50 μεγαλώνοντας στην περιοχή της Λεωφόρου Στρατού και Γ’ Σώματος Στρατού.

Ο Ντίνος Παπασπύρου έγραψε στο περιοδικό «ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΩΝ ΠΟΛΙΣ»:

«Όταν πηγαίναμε στο σχολείο κάθε Σεπτέμβριο, 9ο πατέρας μας αγόραζε τα σχολικά είδη βερεσέ από το ιστορικό περίπτερο ‘Γιαταγάνα’, που βρισκόταν γωνία Λεωφόρου Στρατού και Ευζώνων μπροστά από το τότε Γαλλικό Λύκειο, το γνωστό Lycée.

Για πολλούς, με μεγάλη οικογένεια, μη έχοντες, υπήρχε σφίξιμο οικονομικό προκειμένου να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις των παιδιών.

Ήμασταν τρία παιδιά στην οικογένεια, ο πατέρας μεροκαματιάρης και ευτυχώς έγκαιρα η μητέρα μας έραβε πάνινες τσάντες. Για τα σχολικά είχαμε, κατά το σημερινό λεγόμενο, κάτι σαν ‘Τεφτέρι pass’. Μόνο που ο πατέρας πλήρωνε όποτε είχε και πολλές φορές η οφειλή διαρκούσε μέχρι που άρχιζε».

Συνεκδρομείς στην Ευζώνων

«Εκδρομείς του εξήντα αλλά και ‘συνεκδρομείς’ στη στάση Ευζώνων και Βασιλίσσης Όλγας στις αρχές του ’70 θυμίζει η εικαστική επέμβαση του Ντίνου Παπασπύρου σε μεταγενέστερη φωτογραφία του Διονύση Σαββόπουλου -βγαλμένη στην πλατεία Αριστοτέλους- που είναι κολλάζ με μικτή τεχνική, μία από τις τελευταίες επινοήσεις του ζωγράφου.

Θυμάται ο Ντίνος Παπασπύρου:

«Αρχές του ’70. Αγέρωχος, ψηλός, αφηρημένος με τις μαλλούρες του να τις παίρνει ο Βαρδάρης περιμένει δίπλα μας το λεωφορείο. «Ο Διονύσης Σαββόπουλος» ψιθυρίζουν από δίπλα. Μπήκαμε στριμωγμένοι. Εγώ με γραβάτα προϊστάμενος Τραπέζης γαρ. Δεν γνωριζόμασταν τότε…».

Στο βιβλίο του «Ο λάκκος» με μικρά πεζά ο Ντ. Παπασπύρου αφηγήθηκε γεγονότα αντιπροσωπευτικά μιας εποχής που χάθηκε, μίας πόλης που βιάστηκε να αλλάξει και μίας γενιάς που σιγά-σιγά φεύγει αλλά αναπολεί τα ανέμελα παιδικά παιχνίδια σε μία γειτονιά της Θεσσαλονίκης, το λάκκο Στρατηγείου , τη σημερινή οδό Καυτανζογλου.

Ο Λάκκος: Από νταμάρια της Δόξας από όπου μάζευε τα απόνερα του Σέιχ-Σου κατηφόριζε προς τη Λεωφόρο Στρατού, έχοντας δεξιά τους στρατώνες του Πεντηκοστού Συντάγματος και αριστερά παλιά τουρκόσπιτα με αυλές. Πριν τη λεωφόρο στένευε, για να περάσει κάτω από τη θολωτή γέφυρα. Μετά, αφού έκανε ένα ζιγκ-ζαγκ, τραβούσε κατευθείαν για τη θάλασσα, αφήνοντας πίσω τις αλάνες της παλιάς Έκθεσης, από τη μία και από την άλλη νεότερα σπίτια και νεοκλασικά.

Που αντιλιστική είναι τεχνική του Ντίνου Παπασπύρου στη ζωγραφική γενικότερα. Τα τοπία, τα εκκλησάκια, τα μνημεία, τα τοπόσημα, οι κινηματογράφοι, τα δεντράκια κέρδισαν την προσοχή και αποτέλεσαν θέματα για έργα του. Μαθητής του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη και του Πάνου Παπανάκου, ήταν ένας από τους ζωγράφους που πήραν μέρος στην εκκίνηση της καλλιτεχνικής τους ζωής στην παρέα της «Διαγωνίου».

Έκανε πολλές ατομικές εκθέσεις και είχε λάβει επίσης μέρος σε πολλές ομαδικές στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έργα του υπάρχουν σε ελληνικές και ξένες πινακοθήκες, καθώς και σε ιδιωτικές συλλογές. Επίσης, έχουν κοσμήσει ως εξώφυλλα λογοτεχνικές εκδόσεις.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 18.02.2024