ΑΠΟΨΕΙΣ

Οι φήμες για την υγεία του Ερντογάν εντείνονται, αν και αυτή η υπόθεση κρατά τουλάχιστον μια δεκαετία. Ανά τακτά χρονικά διαστήματα δημοσιογράφοι και σχολιαστές τον «πεθαίνουν», αλλά αυτός κυβερνά μια χαρά. Βέβαια, τον τελευταίο καιρό παρουσιάζει ανησυχητικά συμπτώματα σε μερικές δημόσιες εμφανίσεις του, επαναφέροντας έτσι τα σενάρια για τη μετά-Ερντογάν εποχή.

Ακούγονται πολλά ονόματα, καθένα από τα οποία κρύβει και διαφορετικές πολιτικές. Ακάρ, Σοϊλού, Γκιούλ, Ιμάμογλου, Γιαβάς. Βέβαια, πολύ δύσκολα όλοι αυτοί θα κινηθούν έξω από το πλαίσιο που έχει θέσει εδώ και πολλές δεκαετίες το «βαθύ κράτος» της Τουρκίας. Το ζητούμενο είναι αν θα συνεχίσουν τη στρατηγική της «γαλάζιας πατρίδας», μια στρατηγική που αποβλέπει στην κυριαρχία στη Μεσόγειο ή αν θα σμικρύνουν την ατζέντα των απαιτήσεων τους περιορίζοντας τες στο Αιγαίο. Εννοείται πως στη δεύτερη περίπτωση η ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις θα κλιμακωθεί. Επικρατεί η πλάνη πως η Τουρκία του Ερντογάν ήταν πιο επιθετική απέναντι στην Ελλάδα, κάτι που διαψεύδεται από τα γεγονότα. Μέχρι το 2016 οι ελληνοτουρκικές σχέσεις γνώρισαν πρωτοφανή περίοδο μη έντασης. Δεν είχαμε θερμό επεισόδιο ούτε απειλή πως μπορεί να έχουμε. Το κλίμα ήταν θετικό, με τα γνωστά προβλήματα, βεβαίως, να παραμένουν ανοικτά. Το νέο-οθωμανικό όραμα του Ερντογάν μετέφερε το χώρο ενδιαφέροντος της Τουρκίας από το Αιγαίο στη Μεσόγειο.

Η επιθετικότητα του εμφανίστηκε όταν, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016, αναγκάστηκε να συμμαχήσει με το ακραίο εθνικιστικό κόμμα του Μπαχτσελί και αναγκαστικά υιοθέτησε την ατζέντα και τους τόνους του στα ελληνοτουρκικά. Στο βαθμό που το κόμμα του Μπαχτσελί θα επηρεάζει κυβερνητικές πολιτικές η ένταση στις σχέσεις μας με την Τουρκία θα παραμένει.

Ένα μεγάλο ερωτηματικό είναι πώς θα αναδιπλωθεί η Τουρκία από τα μέτωπα στα οποία έχει εκτεθεί, αν η διάδοχος κατάσταση του Ερντογάν το αποφασίσει. Δεν είναι εύκολη απόφαση και ακόμα πιο δύσκολη είναι η εκτέλεση της, καθώς η πολτικοστρατιωτική υπερέκθεση συνοδεύεται και από επέλαση τουρκικών εταιρειών. Ποια θα είναι η τύχη τους σε αυτήν την περίπτωση; Πώς θα αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό των γαλλικών ή των ιταλικών εταιρειών αν απολέσουν την πολιτική προστασία των κυβερνήσεων αυτών των κρατών;

Συνεπώς, μπορεί ο Ερντογάν να φύγει με οποιονδήποτε τρόπο, αλλά η πολιτική του πολύ δύσκολα θα ανατραπεί. Έχει δημιουργήσει μια δυναμική που μάλλον θα δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα στην Τουρκία αν επιχειρήσει να την ανατρέψει, παρά αν τη συνεχίσει.

Γράφτηκαν πολλά για το αν η μετάθεση του ενδιαφέροντος των ΗΠΑ από την Ευρασία στον Ειρηνικό θα αναβαθμίσει ή θα υποβαθμίσει την Τουρκία. Το γεγονός πως οι ΗΠΑ έχουν θέσει ως προτεραιότητα τους την αναχαίτιση της Κίνας δε σημαίνει πως έχουν βγάλει από το στόχαστρο τους τη Ρωσία του Πούτιν. Τα όσα συμβαίνουν στην Αλεξανδρούπολη, που ήταν αδιανόητα πριν από μερικά χρόνια, μαρτυρούν πως οι προτεραιότητες μπορεί να αλλάζουν, αλλά οι βασικές στρατηγικές παραμένουν αναλλοίωτες. Σε αυτό το νέο παγκόσμιο τοπίο, που κινείται προς ένα νέο διπολισμό, τόσο η Ελλάδα όσο και η Τουρκία, αναζητούν τους ρόλους τους, με τις διαφορές τους πάντα ανοικτές και κυρίως δυσεπίλυτες.