Το επείγον του ανώφελου*
Ο χρόνος ήταν πάντα με το μέρος του. Στην ψηφιακή εποχή ξεπέρασε τον εαυτό του. Άλλαξε. Σαν να διαστάλθηκε και να χωράει περισσότερα. Εμείς πάλι, το ίδιο θνητοί παραμένουμε, πεπερασμένων δυνατοτήτων να τον καθυποτάξουμε, ζούμε με αδιανόητη βιασύνη, σχεδόν αμείλικτη, βαυκαλιζόμενοι ότι θα τον ανταγωνιστούμε.
Ίσως δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς. Έχουμε ντρεσαριστεί τόσο, που νιώθουμε πλέον άβολα όταν βρεθούμε σε καταστάσεις αργόσυρτες. Στις δυτικές κοινωνίες, στα «δυτικότερα» τμήματά τους, θεωρείται πλέον σχεδόν θανάσιμο αμάρτημα το σπεύδε βραδέως. Όχι μόνο στην εργασία αλλά και στην προσωπική ζωή, στον ελεύθερο χρόνο. Μα, έχουμε ελεύθερο χρόνο;
Οι τεχνολογικές ανακαλύψεις έκαναν τη ζωή μας ευκολότερη. Πού πήγε λοιπόν ο χαμένος χρόνος; Μονίμως απασχολημένοι, είμαστε τα έργα μας και όχι εμείς. Αν σταματήσουμε να «τρέχουμε» αισθανόμαστε ασφυξία, ψάρια έξω από το ενυδρείο. Ξέρουμε τι γίνεται στις εσχατιές του σύμπαντος, κυνηγάμε το σωματίδιο Χιγκς, ωστόσο μοιάζουμε ανίκανοι να αφεθούμε στην απλή ευχαρίστηση της περισυλλογής και της διερεύνησης του εαυτού μας.
Ο W.B. Yeats έγραψε κάποτε: «Χρειάζεται περισσότερο θάρρος για να εξερευνήσουμε τις σκοτεινές πλευρές της ψυχής μας, παρά για να πολεμήσουμε στο πεδίο της μάχης σαν στρατιώτες».
Ανεξέταστος ο βίος μας, γιατί δεν προλαβαίνουμε. Έτσι, γινόμαστε μονάδες και σιγά σιγά ατροφεί η ικανότητα μας να ακούμε ο ένας τον άλλο.
Συναντιόμαστε σε γήινες και ηλεκτρονικές λεωφόρους, φλυαρούμε, συνομιλούμε, θυμώνουμε, φλερτάρουμε. Όλα είναι επινοημένα κίνητρα, για να συνεχίσουμε να ζούμε. Στο τέλος γινόμαστε αυτό που συνηθίζουμε να πράττουμε επανειλημμένα. Προφανώς, οι καθημερινές ανάγκες υποχρεώνουν πολλούς να μην παίρνουν ανάσα, για να εξασφαλίσουν τα χρειώδη. Πού καιρός για ενδοσκοπήσεις και περισυλλογές.
Χρειαζόμαστε, ωστόσο, ένα διαφορετικό μοντέλο οργάνωσης της ζωής μας, της κοινότητας, της κοινωνίας. Όχι της αεργίας, ούτε όμως της διαρκούς απασχόλησης. Αρκεί να συνειδητοποιήσουμε ότι «η ύπαρξή μας είναι μία σειρά υποσημειώσεων σε ένα τεράστιο σκοτεινό μισοτελειωμένο αριστούργημα». Ίσως τότε καταλάβουμε το ανώφελο του επείγοντος.
*Μ. Χάιντεγκερ
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 18 Νοεμβρίου 2018
