ΑΠΟΨΕΙΣ

Σε προηγούμενη αρθρογραφία μας ασχοληθήκαμε με τον πολυσήμαντο ρόλο του ΔΣ. Eξετάσαμε, μεταξύ άλλων, τις αρμοδιότητες και εξουσίες του˙ επιπρόσθετα: το εύρος των εξουσιών του. Αναφερθήκαμε στην αρχή της συλλογικής δράσης του ΔΣ αλλά και τις αποκλίσεις της˙ για τη δυνατότητα, λ.χ. ανάθεσης εξουσιών του ΔΣ σε μεμονωμένα μέλη του ή τρίτους. Περί των συγκεκριμένων αποκλίσεων, ειδικότερα, το παρόν.

Διορισμός Υποκατάστατων Οργάνων

Γενικά

Ισχύει, γενικά, η αρχή πως το ΔΣ δρα συλλογικά. Η συγκεκριμένη, όμως, αρχή, δεν είναι ανεξαίρετη. Είναι δυνατό, λ.χ., το ΔΣ να αναθέτει τις εξουσίες της διαχείρισης και εκπροσώπησης της ΑΕ σε ένα ή περισσότερα πρόσωπα (:φυσικά ή νομικά). Μέλη του ή μη. Τα συγκεκριμένα πρόσωπα αναφέρονται, συνολικά, ως «υποκατάστατα» ή «υποδεέστερα».

Η ανάθεση αρμοδιοτήτων του ΔΣ σε υποκατάστατα όργανα συνιστά, στην πράξη, τον κανόνα λειτουργίας του: το ΔΣ λειτουργεί δια των υποκατάστατων οργάνων του. Τούτο μοιάζει εύλογο. Απλοποιείται, με τον τρόπο αυτό, η καθημερινότητα της ΑΕ. Εξασφαλίζεται η ταχύτητα των συναλλαγών της. Καθίσταται αποτελεσματικότερη η άσκηση των καθηκόντων και έργου του ΔΣ. Διευκολύνεται η διαχείριση πολύπλοκων ζητημάτων.

Προϋποθέσεις

Η ανάθεση (οργανικών) εξουσιών σε υποκατάστατα όργανα απαιτεί την τήρηση όσων διατυπώσεων δημοσιότητας προβλέπονται (όχι, πάντως, αναγκαίων για την ισχύ της). Προϋποτίθεται, όμως, σωρευτικά: ύπαρξη ειδικής καταστατικής πρόβλεψης και λήψη σχετικής απόφασης του ΔΣ. Αναλυτικότερα:

(α) Καταστατική Πρόβλεψη: Το καταστατικό είναι δυνατό να ορίζει τους τομείς για τους οποίους το ΔΣ θα δικαιούται να προβαίνει σε ανάθεση εξουσιών διαχείρισης και εκπροσώπησης. Είναι δυνατό, επίσης, να θέτει πρόσθετους όρους και προϋποθέσεις (με αποκλεισμό, λ.χ., τρίτων). Επίσης, να ορίζει και τον τρόπο δράσης των υποκατάστατων οργάνων (λ.χ. με σύμπραξη περισσοτέρων ή για συγκεκριμένες, μόνον, συναλλαγές).

Δεν είναι, σε κάποιες περιπτώσεις, αναγκαία η ειδική καταστατική πρόβλεψη. Ενδεικτικά: επί δικαστικών διορισμών ειδικού εκπροσώπου της ΑΕ (i) για τη διεξαγωγή δίκης ακύρωσης απόφασης ΓΣ και (ii) για την άσκηση αγωγής κατά μελών του ΔΣ.

(β) Απόφαση Του ΔΣ: Εφόσον υπάρχει η απαιτούμενη καταστατική πρόβλεψη/δυνατότητα θα πρέπει να λάβει χώρα, στη συνέχεια, η λήψη της σχετικής απόφασης του ΔΣ για τη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων του.

Σημειώνεται, πάντως, πως είναι άκυρη τυχόν ανάθεση από το ΔΣ σε άλλο όργανο (λ.χ. στη ΓΣ ή τρίτο) της εξουσίας του να υποκαθίσταται (το ΔΣ) στην άσκηση των αρμοδιοτήτων του.

Αποκλείεται, επίσης, η απευθείας ανάθεση αρμοδιοτήτων σε μέλη του ΔΣ ή τρίτους από το καταστατικό. Πολλώ δε μάλλον στη βάση εξωεταιρικής συμφωνίας. Είναι όμως επιτρεπτός, κατ’ εξαίρεση, ο διορισμός του πρώτου ΔΣ κατά την ίδρυση της ΑΕ και η ανάθεση αξιωμάτων (σε μέλη του) και αρμοδιοτήτων (σε μέλη του ή τρίτους). Το ΔΣ, βέβαια, μπορεί (και στην τελευταία, αυτή περίπτωση) να προβεί, οποτεδήποτε, σε αναδιανομή ή/και ανάκληση των συγκεκριμένων αξιωμάτων και αρμοδιοτήτων.

(γ) Δημοσιότητα: Το έγκυρο του διορισμού υποκατάστατου οργάνου δεν απαιτεί την τήρηση συγκεκριμένου τύπου ούτε και δημοσιότητας. Αρκεί η ειδική πρόβλεψη του καταστατικού και η σχετική απόφαση του ΔΣ που καταχωρίζεται στα πρακτικά. Η τήρηση, ωστόσο, διατυπώσεων δημοσιότητας έχει χαρακτήρα δηλωτικό-μόνον.

Θέση Των Υποκατάστατων Οργάνων

Η Φύση Των Εξουσιών

Η απόφαση του ΔΣ για ορισμό υποκατάστατων οργάνων συνεπάγεται την από μέρους τους ανάληψη επιμέρους εξουσιών διαχείρισης και εκπροσώπησης της ΑΕ. Τα συγκεκριμένα υποκατάστατα όργανα αντλούν την εξουσία τους από το νόμο και το καταστατικό˙ καθίστανται, με άλλα λόγια, όργανα της εταιρείας. Για την επιχείρηση εκ μέρους τους πράξεων διοίκησης δεν απαιτείται ειδική πληρεξουσιότητα.

Οι Αρμοδιότητες

Η μεταβίβαση αρμοδιοτήτων είναι δυνατό, κατ’ αρχήν, να αφορά το σύνολο ή μέρος των εξουσιών του ΔΣ. Στην αρμοδιότητα του υποκατάστατου μπορεί να ανήκει η επιχείρηση μιας ή περισσότερων κατηγοριών πράξεων ή συγκεκριμένων, μόνον, πράξεων. Στην τελευταία, όμως περίπτωση, δεν δημιουργείται ανάγκη για τήρηση διατυπώσεων δημοσιότητας.

Η υποκατάσταση, ωστόσο, αποκλείεται για τις εξουσίες εκείνες του ΔΣ που ανατίθενται από το νόμο και αφορούν, αποκλειστικά, τη δράση του ως συλλογικό όργανο. Ενδεικτικά: (α) η εξουσία έγκρισης μεταβίβασης δεσμευμένων μετοχών και (β) η πιστοποίηση καταβολής του κεφαλαίου.

Η Σχέση Δράσης Υποκατάστατων & Δράσης ΔΣ

Τα υποκατάστατα όργανα διαθέτουν παράλληλη εξουσία με το ΔΣ για την ενάσκηση των αρμοδιοτήτων που τους ανατέθηκαν. Ιεραρχικά ανώτερο και, ταυτόχρονα, βασικό όργανο διαχείρισης και εκπροσώπησης της ΑΕ παραμένει, σε κάθε περίπτωση, το ΔΣ. Οι υποκατάστατοι, επομένως, δρουν μεν ανεξάρτητα, οφείλουν, ωστόσο, να μην αγνοούν το ΔΣ.

Το ΔΣ δικαιούται και υποχρεούται να εποπτεύει τα υποκατάστατα όργανα. Δικαιούται, ταυτόχρονα, να ενημερώνεται για την πορεία των εταιρικών υποθέσεων που τους έχει αναθέσει. Δικαιούται, αυτονοήτως, και να τροποποιεί (ακόμα και ανακαλεί) τις αρμοδιότητές τους.

Η Διάρκεια Των Εξουσιών

Η θητεία των υποκατάστατων οργάνων (γίνεται δεκτό ότι) ακολουθεί τη θητεία του ΔΣ από το οποίο διορίστηκαν. Επομένως, κατά την κρατούσα άποψη, η υποκατάσταση θα είναι μικρότερης ή ίσης διάρκειας με τη θητεία του εν λόγω ΔΣ. Υποστηρίζεται, ωστόσο-όχι ορθά κατά την άποψή μας, και η αντίθετη άποψη: περί απόλυτης ανεξαρτησίας και έλλειψης σύνδεσης μεταξύ των εν λόγω οργάνων και του ΔΣ, ως προς το χρονικό εύρος των εξουσιών τους.

Επομένως, η λήξη της θητείας του ΔΣ (ή τυχόν ανάκληση των μελών του) θα επιφέρει, αυτοδίκαια, αντίστοιχες συνέπειες και για τα υποκατάστατα όργανα.

Το ΔΣ διαθέτει, όπως ήδη αναφέρθηκε, απόλυτη εξουσία ανάκλησης των υποκατάστατων οργάνων. Εάν ο ανακληθείς είναι μέλος του ΔΣ, θα παύσουν μεν οι εξουσίες που του ανατέθηκαν, η ιδιότητα, όμως, του μέλους θα παραμείνει.

Δυνατότητα ανάκλησης των υποκατάστατων οργάνων δεν έχει, κατ’ αρχήν, η ΓΣ. Εάν η ΓΣ ανακαλέσει, ωστόσο, μέλη του ΔΣ (όπως πάντοτε, μόνη αυτή δικαιούται να πράξει) θα ανακληθεί, αυτοδίκαια, τυχόν παράλληλη ιδιότητά τους ως υποκατάστατων οργάνων.

Δυνατότητα Υποανάθεσης

Το υποκατάστατο όργανο είναι δυνατό να προβεί σε περαιτέρω ανάθεση του συνόλου ή μέρους των αρμοδιοτήτων που του έχουν ανατεθεί σε άλλα μέλη του ΔΣ ή τρίτους (:«υπό-υποκατάστατα όργανα»). Αρκεί να υφίστανται: (α) Έλλειψη σχετικής καταστατικής απαγόρευσης (:αρνητική προϋπόθεση) και (β) Πρόβλεψη στην απόφαση του ΔΣ της δυνατότητας περαιτέρω ανάθεσης (:θετική προϋπόθεση).

Η λειτουργία της ΑΕ θα αποδεικνυόταν, πρακτικά, ανέφικτη στην περίπτωση που θα απαιτείτο συλλογική, αποκλειστικά, δράση των μελών του ΔΣ για τη λήψη οποιασδήποτε απόφασης σχετικής με την καθημερινότητά της. Η ανάθεση, επομένως, αρμοδιοτήτων (από μέρους του ΔΣ) σε υποκατάστατα όργανα προκύπτει ως απολύτως αναγκαία. Αντίστοιχα, όμως, σημαντικός αποδεικνύεται (και) ο σχεδιασμός του συστήματος δέσμευσης και εκπροσώπησης της εταιρείας. Όχι (μόνον) για την ευθυγράμμιση με τους κανόνες εταιρικής διακυβέρνησης (και τα, πάντοτε πολύτιμα, κριτήρια ESG) αλλά και, ιδίως, για τη διασφάλιση της εταιρείας και των εμπλεκομένων. Στο πλαίσιο, πάντως, αυτό και η δυνατότητα θέσπισης Εσωτερικού Ελέγχου και Εκτελεστικής Επιτροπής, περί των οποίων, όμως, επόμενη αρθρογραφία μας.