Ούτε μηχανικός είμαι ούτε αρχαιολόγος.

Κατά συνέπεια ούτε γνωρίζω αν και πώς είναι δυνατή η κατασκευή του σταθμού της Βενιζέλου με διατήρηση των αρχαίων, ούτε μπορώ να αποφανθώ για τη σπουδαιότητα που έχει για ένα μνημείο η παραμονή του στο χώρο σε σύγκριση με την απόσπαση και επανατοποθέτηση τμημάτων του.

Ισχυρίζομαι μόνο ότι τόσα χρόνια στη δημοσιογραφία, εκπαίδευσα τον εαυτό μου να σκέφτεται με την κοινή λογική, να σέβομαι τα αυτονόητα και το λεγόμενο δημόσιο συμφέρον.

Με αυτά ως δεδομένα, να διατυπώσω τις δικές μου βεβαιότητες κι ορισμένες πικρές αλήθειες.

Πρώτη βεβαιότητα ότι η πόλη χρειάζεται μετρό, ενώ θέλει και τα αρχαία. Χρειάζεται το μετρό για να μπορέσει να λειτουργήσει ως σύγχρονη μεγαλούπολη και οι κάτοικοί της να ζουν όμορφα και να εργάζονται παραγωγικά.

Θέλει και τα αρχαία της, όχι μόνο από σεβασμό στην πολιτιστική κληρονομιά των ανθρώπων που έφτιαξαν την πόλη κι έζησαν σε αυτήν πριν από αιώνες, αλλά και προκειμένου να τα αξιοποιήσει ως δέλεαρ τουριστών με επακόλουθο την άντληση πρόσθετου οφέλους για την τοπική οικονομία.

«Χαίρω πολύ», θα μου πείτε, καθώς σε αυτό όλοι συμφωνούν. Στα λόγια τουλάχιστον, καθώς στο ερώτημα πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτό, υπάρχει βαθιά άβυσσος που απειλεί να διχάσει την πόλη, τινάζοντας στον αέρα το μετρό και καταδικάζοντας τα αρχαία στη μόνιμη κατάχωση και μη ανάδειξή τους.

Δεύτερη βεβαιότητα ότι όσο λάθος είναι η επιμονή των πολιτικών -και λοιπών άσχετων- στο να υποστηρίζουν με φανατισμό και τάσεις αφορισμού των διαφωνούντων τη μία λύση άλλο τόσο λάθος είναι το να υποστηρίζουν και την άλλη. Και αυτό δεν το υποστηρίζω από μία διάθεση να κόψω το καρπούζι στη μέση, για να είμαι ενδεχομένως αρεστός και στις δύο πλευρές, αλλά με πεποίθηση ότι φτάνει πια με την αναζήτηση αφορμών διχασμού, φτάνει πια με την αντίσταση στο οποιοδήποτε έργο, φτάνει πια με το να κυνηγάμε την ουρά μας και να αναπτύσσουμε σ’ αυτήν την πόλη μηχανισμούς αδράνειας και τροχοπέδη στην οποιαδήποτε εξέλιξη.

Εκτιμώ ότι κάκιστα η προηγούμενη κυβέρνηση δεν προχώρησε στην ανάθεση και την έγκριση των οριστικών μελετών για τη συνέχιση του έργου κατασκευής του μετρό με τα αρχαία in situ (σε μια τέτοια περίπτωση δεν θα είχαμε το παραμικρό θέμα να συζητάμε τώρα, εφόσον βεβαίως από τη μελέτη προέκυπτε ότι είναι δυνατή η κατασκευή του μετρό με την παραμονή των αρχαίων in situ). Το ότι δεν το έκανε, δημιουργεί υπόνοιες ότι το σχέδιο δεν είναι εφαρμόσιμο, ή πως οι άνθρωποι αδιαφόρησαν εγκληματικά (το γεγονός ότι απέκρυψαν την ανυπαρξία εγκεκριμένων μελετών, ενώ εγκαινίαζαν πομπωδώς μουσαμάδες, βαγόνια χωρίς ράγες και μετρό χωρίς σταθμούς, φανερώνει το μέγεθος της κοροϊδίας).

Εκτιμώ επίσης ότι κάκιστα η νέα κυβέρνηση έλαβε την απόφαση να αλλάξει το σχεδιασμό και να επιλέξει αφαίρεση και επανατοποθέτηση των αρχαίων, προκειμένου να συνεχιστεί το έργο (το ότι η νέα απόφαση πάρθηκε εν κρυπτώ και στην αρχή της θητείας της νέας κυβέρνησης δημιουργεί την εντύπωση ότι αυτό που μέτρησε ήταν η διάθεση ρεβανσισμού και μία κυνική προσήλωση στο στόχο της κατασκευής του μετρό με ταυτόχρονη αδιαφορία των αρχαίων).

***********************************************************************************************************

*Ας δούμε τα πράγματα με την απλή κοινή λογική

Εδώ που φτάσαμε, το λιγότερο που πρέπει να υπολογίσουμε είναι αν με τη μία ή την άλλη λύση ξοδευτούν 5 - 10 μύρια παραπάνω ή καθυστερήσει η αποπεράτωση του έργου για ένα ή δύο χρόνια. Όχι πως δεν είναι σημαντικά τα 5-10 εκατομμύρια ή τα ένα - δύο χρόνια, αλλά μπροστά στα 20 χρόνια και τα εκατοντάδες εκατομμύρια είναι μικρό το κακό, σε σύγκριση με το μεγαλύτερο που θα είναι η ακύρωση του έργου ή η ολοκλήρωσή του χωρίς το σταθμό της Βενιζέλου, ή η εγκατάλειψη των αρχαίων.

* Από την άλλη πλευρά, δεν μπορεί να σταθεί στη λογική μία απόφαση να ακυρωθεί το μετρό, προκειμένου να μην πειραχθούν τα αρχαία (ας γνωρίζουν καλά και οι… αρχαιολάτρες ότι αν δεν υπάρξει μετρό, τα αρχαία της Βενιζέλου θα μείνουν καταχωνιασμένα στον αιώνα τον άπαντα). Ουδείς θα χρηματοδοτήσει την ανάδειξή τους και ουδείς θα αποφασίσει αναδειχθούν in situ, εξαφανίζοντας τη σημερινή Εγνατία ή γκρεμίζοντας μερικές πολυκατοικίες από γύρω.

Η απλή λογική και το συμφέρον της πόλης απαιτούν από όλους να επιδείξουν πνεύμα μετριοπάθειας και συνεννόησης.

* Ας εγκαταλειφθούν ένθεν κακείθεν οι τσαμπουκάδες τού «εγώ αποφασίζω», οι απειλές για δικαστικό μπλοκάρισμα του έργου και οι κάθε είδους εκβιασμοί. Όπως και ας τελειώνουμε με την εξαιρετικά προσβλητική στοίχιση όλων μας υπέρ της μιας ή της άλλης λύσης, ανάλογα με αν ψηφίζουμε ΣΥΡΙΖΑ ή ΝΔ (μόνο στην Ελλάδα ο διχασμός είναι τόσο συνήθης και ολοκληρωτικός).

* Επαναλαμβάνοντας ότι δεν διεκδικώ να περιληφθώ στους ειδικούς ή σε εκείνους που θα αποφασίσουν και επιμένοντας να θεωρώ ότι ο ρόλος του Τύπου δεν είναι τίποτα περισσότερο από το να ελέγχει την εξουσία, να ρωτάει τους αρμόδιους, να αφουγκράζεται τους πολίτες και να προσμετρά το δημόσιο συμφέρον, ισχυρίζομαι ότι ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ πρέπει να ακολουθήσουμε τα ΑΥΤΟΝΟΗΤΑ.

* Ξεκινάμε από τη συνταγματικά κατοχυρωμένη προστασία των αρχαίων και τη σχετική πρόβλεψη του αρχαιολογικού νόμου 3028/2002 (ΦΕΚ A 153/28-06-2002), άρθρο 42:

«Η μετακίνηση μνημείου λόγω τεχνικού έργου εξετάζεται μόνο όταν έπειτα από σχετικό επιστημονικό έλεγχο αποκλείεται κάθε δυνατότητα διατήρησής του στο περιβάλλον του».

* Επομένως, η κυβέρνηση πρέπει να αποδείξει ότι δεν υπάρχει δυνατότητα για ολοκλήρωση του έργου με τη διατήρηση των αρχαίων in situ, πριν αποφασίσει κατηγορηματικά την αλλαγή σχεδίων.

Όχι να πατήσει στις ενστάσεις που διατύπωσε η Αττικό Μετρό στην Ο.Μ. 1 (οριστική μελέτη 1), αλλά να δημιουργήσει μία μελετητική ομάδα ευρείας αποδοχής, στην οποία να αναθέσει την εξέταση του θέματος, την κατάρτιση οριστικής μελέτης αλλά ΚΑΙ μελέτης εφαρμογής (καλό είναι να μετέχουν σε αυτήν επιστήμονες κύρους, πανεπιστημιακοί και εκπρόσωποι του ΤΕΕ, και του ανάδοχου του έργου).

Αν η μελέτη δεν πείσει ότι είναι ρεαλιστική κι εφαρμόσιμη, να αλλάξει το σχέδιο και να ανατεθεί η κατάρτιση οριστικής μελέτης για το τι σημαίνει απόσπαση και επανατοποθέτηση των αρχαίων και πώς θα γίνει αυτή.

Αν πάλι η μελέτη για να μπορέσει να υλοποιηθεί χρειάζεται τεράστια επιβάρυνση του προϋπολογισμού του έργου και πολλά χρόνια καθυστέρησης, να επαναξιολογηθεί.

Αν τέλος η μελέτη καταδείξει ότι μπορεί να προχωρήσει το έργο, όπως λέει η απόφαση του ΚΑΣ (Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο) χωρίς να υπάρχει κίνδυνος να πέσουν τα αρχαία στις ράγες, ας προχωρήσουμε.

Αυτός είναι ο μοναδικός- κατά την ταπεινή μου γνώμη- δρόμος για την αντιμετώπιση του θέματος, που διασφαλίζει το τερπνό, το ωφέλιμο, το νόμιμο και το αποδεκτό.

Κάθε άλλο, θα οδηγήσει σε βαθύ διχασμό, σε πόλεμο λάσπης και συμφερόντων, σε χρονοβόρες δικαστικές εμπλοκές και σε καταδίκη του έργου.

Ας αφήσουμε τη διελκυστίνδα και ας ενώσουμε τις δυνάμεις μας, για να επιλέξουμε ως πιο συμφέρουσα λύση εκείνη που αφενός θα προσφέρει το πολυπόθητο μετρό στους Θεσσαλονικείς, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τον μοναδικής ομορφιάς αρχαιολογικό πλούτο που κρύβει η πόλη μας στα σπλάχνα της.

* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 13/10/2019.