Το πρωί του Σαββάτου πρώτης Φεβρουαρίου ξεκίνησα με το αυτοκίνητό μου (ομολογώ και μετανοώ, αλλά και λύση άλλη δεν είχα, καθώς ούτε ΤΑΧΙ έβρισκα) από Αρετσού προς κέντρο, για να παρακολουθήσω μία διάλεξη στο Τελλόγλειο. Προβλέποντας κυκλοφοριακό πρόβλημα, καθώς ήταν σε εξέλιξη η Agrotica, άρχισα να αναζητώ χώρο να παρκάρω (εννοείται επί πληρωμή) από τα μισά της διαδρομής, προγραμματίζοντας να περπατήσω όση απόσταση απέμενε. Όσα πάρκιγκ γνώριζα είχαν ήδη κρεμάσει πινακίδες «Πλήρες». Χαμένη μέσα σε ένα αδιανόητο μποτιλιάρισμα, πλησίασα, όσο μπορούσα, με τη μηχανή «σβήνε άναβε» τον προορισμό μου, ενώ τα πράγματα φαίνονταν να ζορίζουν όλο και περισσότερο.

Σε μία ύστατη προσπάθεια να προλάβω την εκδήλωση, ανέβηκα Ευαγγελίστρια και 40 Εκκλησιές, ιδέα που φαίνεται είχαν και εκατοντάδες άλλοι, ακινητοποιήθηκα σε στενά, η ώρα κύλησε, σκέφτηκα ότι η εκδήλωση -αν έγινε- θα είχε τελειώσει και αποφάσισα να επιστρέψω, πριν να διαλύσω το σύστημα δίσκου-πλατό του αυτοκινήτου μου. Να επιστρέψω πού; Η κυκλοφορία είχε απαγορευτεί από την Εγνατία προς ανατολάς, γιατί οι αγρότες έκαναν πορεία. 

Η πρόσβαση στην παραλία ήταν αδύνατη. Εντέλει, και αφού έμεινα πολλή ώρα ακινητοποιημένη, κατευθύνθηκα δυτικά και, να μην τα πολυλογώ, έπειτα από μεγάλη ταλαιπωρία δύο ωρών και ενός τετάρτου, κατάφερα να βγω στον περιφερειακό. Σε όλη τη διαδρομή, και για να διασκεδάσω τον εκνευρισμό μου, αναλογιζόμουν πώς είναι δυνατόν αυτή η πόλη να συνεχίζει να θέλει τη συγκέντρωση τόσων πολλών λειτουργιών σε έναν τόσο περιορισμένο και ήδη απαράδεκτα υπερδομημένο χώρο. Πώς είναι δυνατόν ακόμα και οι σχεδιασμοί του Ρυθμιστικού των δεκαετιών του ’80 και του ’90, που προέβλεπαν αποσυμφόρηση λειτουργιών, να έχουν καταργηθεί και ο καθένας μόνος του, πρόεδρος ή υπουργός, να αποφασίζει τη συνέχιση και την ενίσχυση λειτουργίας μεγάλων οργανισμών στο ίδιο αυτό πεπερασμένο κέντρο. Πώς είναι δυνατόν να είμαστε -ίσως η μόνη πόλη- που έχουμε καταργήσει την έννοια της «φέρουσας ικανότητας» και μάλιστα στην περιοχή που είναι εγκατεστημένο και ένα μεγάλο πολυτεχνείο! Μπλοκαρισμένη στο κέντρο λοιπόν, μετρούσα λειτουργίες. 

Έκθεση, τέσσερα μουσεία, πανεπιστήμιο, νοσοκομείο, στρατόπεδα, ΕΡΤ3, δημαρχείο, χώροι εστίασης και διασκέδασης όλα στριμωγμένα, χωρίς ίχνος πρασίνου, χωρίς υποδομές στάθμευσης, χωρίς εξόδους. Το μαγικό ραβδί ποιου χωροτάκτη μπορεί να διευθετήσει όλη αυτήν την υπερσυγκέντρωση διαφορετικών μάλιστα οργανισμών σε λίγα στρέμματα ασυνάρτητης ανάπτυξης; Εάν ισχύουν οι κυβερνητικές δεσμεύσεις -πρώην και νυν- η Έκθεση θα παραμείνει στο ίδιο σημείο και μάλιστα κτιριακά και λειτουργικά «αναβαθμισμένη». Τα πανεπιστήμια εδώ και δεκαετίες ανεγείρουν επιπλέον κτίρια, καταλύοντας κάθε έννοια εκπαιδευτικού χώρου αξιώσεων, μπερδεύοντας την αισθητική και την αρχιτεκτονική του συνολικού αποθέματος. Και συζήτηση ουσίας και συνεργασίας δεν επιθυμεί να κάνει κανείς. Ταλαιπωρήθηκα λοιπόν το Σάββατο διασχίζοντας πολλούς παραλλήλους του Θερμαϊκού από την Εγνατία μέχρι τον περιφερειακό. Μέτρησα πολεοδομικά εγκλήματα, κτιριακές ασχήμιες, λειτουργικά παράδοξα. Σε όλη όμως τη διαδρομή με συντρόφευε η ίδια εικόνα. Ένας Θερμαϊκός καταφύγιο και ένας Όλυμπος ηγεμόνας, που ξετρύπωναν κάθε φορά που έβρισκαν ένα κενό στο κάδρο. Τους απόλαυσα από διάφορα ύψη και γωνίες. Και σκέφτηκα για άλλη μία φορά «τι κρίμα για αυτήν τη σπουδαία πόλη».

ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ ΜΟΝΟΛΟΓΟΙ

Τα παράδοξα ωστόσο για τη Θεσσαλονίκη δεν αφορούν μόνο διαπιστώσεις πολεοδομικών λαθών, ας το πω κομψά, προηγούμενων δεκαετιών. Συνεχίζονται, εμπλουτισμένα με πληρωμένες μελέτες επιμέρους ζητημάτων χωροταξίας και κυκλοφοριακών ρυθμίσεων για το μέλλον, οι οποίες δεν συνομιλούν μεταξύ τους. «Σχέδιο βιώσιμης αστικής κινητικότητας» (sic) από το δήμο Θεσσαλονίκης και άλλους φορείς. Χωρικό σχέδιο του Θερμαϊκού από την περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Χωρικό σχέδιο για το στρατόπεδο Κόδρα ανατολικά δεν ξέρω από ποιον. Χωρικό σχέδιο για την Έκθεση από τα υπουργεία. Νομίζω ότι το μόνο σημείο που εφάπτονται όλα τα παραπάνω είναι τα δίκτυα ποδηλατοδρόμων! Βλέπετε, τιμήσαμε το υπάρχον δίκτυο με τα παρκαρισμένα αυτοκίνητα και τις ατελείς απολήξεις του και θέλουμε και επεκτάσεις.

ΜΕΛΕΤΕΣ, ΜΕΛΕΤΕΣ, ΜΕΛΕΤΕΣ!

Μαζί με τις κατά μόνας μελέτες, δήμοι, περιφέρειες, αναπτυξιακές και άλλοι διοργανώνουν στη Θεσσαλονίκη εδώ και χρόνια δεκάδες εκδηλώσεις και διαβουλεύσεις που αφορούν θέματα «βιώσιμης κινητικότητας» στο πλαίσιο, πάντα, κοινοτικών χρηματοδοτήσεων. Πρόκειται για τα ΣΒΑΚ (Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας) και άλλα συναφή, που προωθεί και χρηματοδοτεί η Ευρωπαϊκή Ένωση. Θα μου πείτε «γιατί όχι». Επί της αρχής δεν διαφωνεί κανείς. Μήπως ωστόσο όλα αυτά θα έπρεπε να όριζαν ή να καθορίζονταν από την επικαιροποίηση μιας συνολικής κυκλοφοριακής μελέτης για το πολεοδομικό συγκρότημα; Λογικά ρωτώ. Υπάρχει κάποια πρόβλεψη για την περαιτέρω επιβάρυνση της κυκλοφορίας στο κέντρο με την υπερσυσσώρευση λειτουργιών; Έχει γίνει οποιαδήποτε προσομοίωση;

ΤΟ ΖΗΝ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ!

Και με δεδομένη την κατάσταση στον ΟΑΣΘ, τις καθυστερήσεις στο μετρό, τα όνειρα της θαλάσσιας συγκοινωνίας και τους ποδηλατοδρόμους, οι πιο πρόσφοροι τρόποι «αστικής κινητικότητας», βιώσιμης και μη, είναι τα πόδια και το ιδιωτικό αυτοκίνητο. Επιλέγω και τους δύο. Και επιθυμώ να αναφερθώ στη Σοφούλη, έναν από τους πιο ακριβούς και όμορφους δρόμους της πόλης. Ακριβούς διαχρονικά σε αξία ακινήτων και όμορφους γιατί είναι από τις ελάχιστες φυτεμένες με πλατάνια παραθαλάσσιες αρτηρίες της Θεσσαλονίκης. Τι θα γίνει λοιπόν με τα πεζοδρόμια και το οδόστρωμα αυτού του εξαιρετικού δρόμου; Οι λακκούβες στην άσφαλτο είναι εδώ και χρόνια μνημειώδεις, ενώ για τους περιπατητές οι κίνδυνοι είναι υπαρκτοί, ιδιαίτερα στο αφώτιστο και χωρίς οριοθέτηση τμήμα πριν το Κυβερνείο. Θεσσαλονίκη vivere pericolosamente!

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 9 Φεβρουαρίου 2020