ΑΠΟΨΕΙΣ

Η παγκόσμια συγκίνηση για το θάνατο της 40χρονης Rachael Bland που επί 15 χρόνια υπήρξε δημοσιογράφος και παρουσιάστρια του BBC και έπασχε από καρκίνο του στήθους, ο οποίος είχε διαγνωστεί πριν από δύο χρόνια, οδήγησε ορισμένα ΜΜΕ σε νέους προβληματισμούς. Η ίδια είχε κερδίσει την προσοχή εκατομμυρίων ανθρώπων μέσα από το blog της όπου μιλούσε για τη ζωή με τον καρκίνο, την αξιοπρέπεια και τη στάση του ασθενούς απέναντι στη μεγάλη περιπέτεια, δίνοντας το λόγο σε πολλούς ασθενείς.

«Για να χρησιμοποιήσω τα λόγια του θρυλικού Φρανκ Σινάτρα, φοβάμαι ότι έφτασε η ώρα, φίλοι μου. Και ξαφνικά μου ανακοίνωσαν ότι μου απομένουν μέρες ζωής. Είναι πολύ σουρεαλιστικό. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για όλη σας τη στήριξη. Εις το επανιδείν, φίλοι μου», ανέφερε στη συγκλονιστική τελευταία ανάρτησή της, με ένα ύφος που θα ταίριαζε σε περίπτωση που μιλούσε για ένα απλό καθημερινό θέμα.

Η παρουσιάστρια του BBC, όμως, οδήγησε σε επανεξέταση παλιών, κουρασμένων κλισέ.
«Είχε τα κότσια. Δεν έδωσε όμως μάχη, δεν ήταν σε πόλεμο με τον καρκίνο, δεν ήταν ‘ηττημένος στρατιώτης’», έγραψε η συγγραφέας και ιστορικός Catherine Pepinster σε άρθρο της στον «Guardian».

«Ακόμα και ο εργοδότης τής Rachael Bland, το BBC, έγραψε στην ειδησεογραφική του ιστοσελίδα ότι η δημοφιλής παρουσιάστρια έχασε τη μάχη (lost her battle), ενώ το ίδιο έκαναν και άλλα ΜΜΕ», συμπλήρωσε η αρθρογράφος.

«Αυτό που πρέπει να αλλάξει», υπογραμμίζει η ίδια, «η συνήθεια να λέμε ότι το να ζεις με καρκίνο είναι μάχη και όσοι τη χάνουν είναι losers, την ώρα που άνθρωποι σαν κι εμένα -ευτυχώς ακόμα ζωντανοί έπειτα από θεραπεία πριν από λίγα χρόνια- είναι θριαμβευτές».

Ας δούμε τα ερωτήματα που είναι αδυσώπητα:

Είναι ο καρκίνος αγώνας, μάχη, πόλεμος;

Γιατί χρησιμοποιείται μια «πολεμική» γλώσσα, για να περιγράψει τον καρκίνο;

Αυτές οι λέξεις χρησιμοποιούνται για να εμψυχώσουν και να βοηθήσουν τους ασθενείς, αλλά μπορεί να έχουν και το αντίθετο αποτέλεσμα…

«Στο δικό μου κόσμο, το να έχω καρκίνο δεν είναι καθόλου ένας αγώνας... Μερικές μέρες ο καρκίνος έχει το πάνω χέρι, άλλες μέρες το έχω εγώ…», είχε γράψει το 2014 η Kate Granger, που έπασχε από ανίατη μορφή καρκίνου και έφυγε από τη ζωή το 2016.

Η ίδια έγραφε επίσης ότι θα ήθελε να τη θυμούνται για τις όποιες θετικές επιπτώσεις έφερε στον κόσμο, για το αν ήταν ευχάριστη στην καθημερινότητα, για το ότι πέτυχε κάποια πράγματα στη ζωή της και για τις σχέσεις με τους άλλους. Σίγουρα όχι ως μία «ηττημένη». Μια μάχη τη δίνεις, ξέροντας ότι είτε θα την κερδίσεις είτε θα την χάσεις. Δεν είναι επομένως σωστό να αισθάνεται κανείς αποτυχία για κάτι που είναι πέρα από τον έλεγχό του».

Σκέφτομαι ότι είναι πράγματι πολύ δύσκολο με το θάνατο να παραμονεύει γύρω σου να κρατάς θετική διάθεση και να χαμογελάς. Ωστόσο είναι ευεξήγητο το γιατί αυτή η στρατιωτική γλώσσα έχει διεισδύσει στα μέσα ενημέρωσης, στα φιλανθρωπικά ιδρύματα και στην καθημερινή ζωή. Σκοπός όσων τη χρησιμοποιούν είναι να δείξουν αλληλεγγύη και αισιοδοξία σε μία αδιανόητα δύσκολη στιγμή στη ζωή κάποιου. Μιλώντας όμως με αυτήν τη φρασεολογία μπορεί να φέρουν το αντίθετο αποτέλεσμα. Ας μην ξεχνάμε ότι μιλάμε για μια ασθένεια που θα επηρεάσει το ένα τρίτο από εμάς σε κάποιο σημείο και με πολλούς τρόπους.

Προσπαθείς να καταλάβεις πώς είναι να προσπαθεί ένας άνθρωπος να διώξει από το μυαλό του την αρρώστια και όλα να «συνωμοτούν» γύρω, για να το θυμίζουν. Οι εξετάσεις, οι καθημερινές ερωτήσεις «πώς νιώθεις σήμερα;», τα πολλά χάπια, οι επεμβάσεις για να κρατήσει τα συμπτώματα υπό έλεγχο. Αντίθετα, ίσως ξεχνά εύκολα πώς ήταν η ζωή του πριν από τη διάγνωση, που την άλλαξε οριστικά.

Υπάρχουν, όμως και ασθενείς που επιλέγουν να μην υποβληθούν σε χημειοθεραπείες και εγχειρήσεις ακόμα κι αν πιθανότατα φύγουν από τη ζωή νωρίτερα και είναι και γι’ αυτούς άδικο να δημιουργείται η αίσθηση ότι είναι απλά δειλοί.

Για ορισμένους η απόρριψη της έκφρασης «δίνει μάχη με τον καρκίνο» είναι ακόμα μία έκφανση της πολιτικής ορθότητας που επικρατεί τα τελευταία χρόνια στον Τύπο και στην παιδεία και που γενικά περιγράφεται ως τάση να μη λέγεται και να μη γράφεται κάτι που μπορεί να πληγώσει ή να προκαλέσει αρνητικά συναισθήματα σε κάποιους, συνήθως μειονότητες ή αδύναμους. Πάντως για τους ίδιους η χρησιμοποίηση της έννοιας της μάχης και του θάρρους είναι λόγια - ευφημισμοί για τη μάχη με μία ανίατη αρρώστια, που γίνεται για να εκφράσει αλληλεγγύη και να ελαφρώσει το ασήκωτο φορτίο και του ασθενούς και των συγγενών του. Αν είναι αγώνας, είναι άνισος...