ΑΠΟΨΕΙΣ

Φαντάζει, ήδη, μακρινή η 11.3.2020, οπότε ο ΠΟΥ κήρυξε, ως πανδημία, τη λοίμωξη Covid-19 (που προέρχεται, όπως μάθαμε, από τον Κορωνοϊό-2019 SARS-CoV-2). Μπήκε, έκτοτε και «για τα καλά», στην έγκλειστη-μέχρι πρότινος ζωή και καθημερινότητά μας. Συνεχίζουμε όμως να μετράμε, καθημερινά-εξαιτίας της, κρούσματα, διασωληνώσεις, θανάτους. Κεντρική μέριμνα της πολιτείας υπήρξε, από την αρχή, η διασφάλιση της ζωής και της υγείας των πολιτών. Ακολούθως, η διασφάλιση της επιβίωσης των επιχειρήσεων και, εν τέλει, της οικονομίας. Προϊόντος του χρόνου, η χρήση εμβολίων βοηθά στη σταδιακή «επιστροφή στην κανονικότητα». Η πανδημία, εντούτοις, δεν έληξε. Εφησυχασμός δεν δικαιολογείται˙ τουλάχιστον όχι ακόμα. Στο πλαίσιο αυτό μάλλον θα πρέπει (επιτέλους) να δούμε θέματα που «διέλαθαν», ενδεχομένως, της προσοχής μας ή αξιολογήσαμε, από παραδρομή, ως «ήσσονος σημασίας». Ένα τέτοιο είναι κι εκείνο που αφορά την υπαγωγή της συγκεκριμένης λοίμωξης στις επαγγελματικές ασθένειες.

Η υπαγωγή της λοίμωξης Covid-19 στις επαγγελματικές ασθένειες

Το θέμα τέθηκε, για πρώτη φορά, από δημόσια χείλη αρκετά καθυστερημένα-ένα έτος σχεδόν μετά την έναρξη της πανδημίας (:μόλις στις 12.02.2021). Συγκεκριμένα, μέσω ανακοίνωσης του Γραφείου Τύπου του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, επισημάνθηκε από τον αρμόδιο Υφυπουργό, ότι στην χώρα μας, «αναγνωρίζεται» (:πόθεν άραγε;) ο κορωνοϊός ως παράγοντας κινδύνου για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων. Γνωστοποιήθηκε, επιπρόσθετα, ότι στο Υπουργείο Εργασίας επεξεργάζονται την προοπτική τροποποίησης του Εθνικού Καταλόγου Επαγγελματικών Ασθενειών (:π.δ. 41/2012), ώστε να καταχωρηθεί σε αυτόν η ασθένεια με αίτιο τον Κορωνοϊό-2019 SARS-CoV-2. Διατυπώθηκε, ωστόσο, η ανάγκη εξεύρεσης δικλείδων, ώστε η λοίμωξη Covid-19 να σχετίζεται, ως επαγγελματική ασθένεια, με τον επαγγελματικό χώρο του ασθενούς και όχι με την ευρύτερη κοινωνική του δραστηριότητα.

Η επαγγελματική ασθένεια

Προκειμένου να αξιολογηθεί η εξαγγελία(;) του αρμόδιου Υπουργείου, αναγκαίο μοιάζει να αναλυθεί η έννοια της επαγγελματικής ασθένειας. Επίσης: τα επιμέρους χαρακτηριστικά της.

Ως τέτοια (:επαγγελματική) νοείται η ασθένεια, η οποία, κατά τα διδάγματα της ιατρικής επιστήμης, είναι πιθανότερο να προσβάλει συγκεκριμένη κατηγορία εργαζομένων, περισσότερο από άλλες ομάδες πληθυσμού, εξαιτίας ακριβώς της φύσης της εργασίας που οι πρώτοι παρέχουν. Η ίδια η εργασία, δηλαδή, αποτελεί στην περίπτωση αυτή, αιτία εκδήλωσης της συγκεκριμένης ασθένειας.

Η χώρα μας, συμμορφούμενη με τη Σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 2003/670 ΕΚ «Σχετικά με τον ευρωπαϊκό κατάλογο των επαγγελματικών ασθενειών», προέβη σε προσάρτηση του καταλόγου αυτού και σε (περιοριστική) απαρίθμηση των επαγγελματικών ασθενειών (άρθρο 2 π.δ. 41/2012).

Η χώρα μας, επομένως, έχει υιοθετήσει ένα «κλειστό» σύστημα προσδιορισμού των επαγγελματικών ασθενειών. Ο χαρακτηρισμός, λοιπόν, της λοίμωξης Covid-19 ως επαγγελματικής ασθένειας είναι αναγκαίο να γίνει με ρητή συμπερίληψή του στον εθνικό κατάλογο των επαγγελματικών ασθενειών.

Η διάκριση της επαγγελματικής ασθένειας από το εργατικό ατύχημα

Με το εργατικό ατύχημα είχαμε ασχοληθεί σε προηγούμενη αρθρογραφία μας. Προσδιορίσαμε, εκεί, το εργατικό ατύχημα ως κάθε βίαιο συμβάν που επιφέρει βλάβη στην υγεία του εργαζομένου ή απώλεια της ζωής του. Προϋπόθεση: να έλαβε χώρα κατά την εκτέλεση της εργασίας ή εξ αφορμής της.

Η επαγγελματική ασθένεια διακρίνεται όμως, ως προς κάποια, επιμέρους, χαρακτηριστικά της, από το εργατικό ατύχημα. Σε αντίθεση με τον «βίαιο» και αιφνίδιο χαρακτήρα του εργατικού ατυχήματος, η επαγγελματική ασθένεια επέρχεται, κατά κανόνα, με τρόπο βραδύ. Επίσης: το εργατικό ατύχημα είναι δυνατό να επέλθει και εξ αφορμής της εργασίας, ως έμμεσο, δηλ., αποτέλεσμά της. Αντίθετα, η επαγγελματική ασθένεια οφείλεται σε αυτή, καθεαυτή, την εργασία.

Κάποιες φορές όμως (και υπό προϋποθέσεις) η ασθένεια μπορεί να συνιστά εργατικό ατύχημα. Μιλάμε, στην περίπτωση αυτή, για επαγγελματική ασθένεια που συνιστά εργατικό ατύχημα.

Η επαγγελματική ασθένεια και οι ασφαλιστικές παροχές.

Η επαγγελματική ασθένεια αντιμετωπίζεται, μόνον, κοινωνικοασφαλιστικά. Ειδικότερα από άποψη κοινωνικής ασφάλισης και, κατ’ επέκταση, των χορηγούμενων ασφαλιστικών παροχών, εξομοιώνεται με το εργατικό ατύχημα. Συνεπώς, ο εργαζόμενος που νοσεί από επαγγελματική ασθένεια δικαιούται τις προβλεπόμενες και παρεχόμενες από τον Ε.Φ.Κ.Α. παροχές ιατροφαρμακευτικής και νοσοκομειακής περίθαλψης, επιδομάτων, συντάξεως του νοσούντα ή των μελών της οικογένειάς του στην περίπτωση θανάτου του. Η πρόβλεψη σύνταξης, παρουσιάζεται, εν προκειμένω, ως μείζονος σημασίας. Αυτονοήτως, ο καθένας απεύχεται τον θάνατο εργαζομένων λόγω Covid-19. Τούτο δεν σημαίνει όμως ότι δεν πρέπει να υπάρξει μέρινα για τις περιπτώσεις αυτές. Ιδίως στις εργασικές ομάδες που εμφανίζουν αυξημένες πιθανότητες να νοσήσουν. Πόσοι, άραγε, θάνατοι σημειώθηκαν στο νοσηλευτικό προσωπικό της χώρας μας από την έναρξη της πανδημίας;

Η αδυναμία θεμεμελίωσης εργατικού αυτχήματος εξαιτίας της λοίμωξης Covid-19

Ενδεχόμενες προσπάθειες αντιμετώπισης και διαχείρισης της λοίμωξης Covid-19 ως εργατικό ατύχημα δεν είναι δυνατό να θεμελιωθούν νομικά, κατά τρόπο ευχερή και αναμφισβήτητο. Κι αυτό για δύο λόγους:

(α) Η μετάδοση της συγκεκριμένης νόσου δεν είναι δυνατό να εμπίπτει στην έννοια των «δυσμενών» και «εξαιρετικών» συνθηκών εργασίας, ούτε στην έννοια του «βίαιου συμβάντος».

(β) Μοιάζει, μάλλον, αδύνατη η διαπίστωση του αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ αιτίου (:παροχή εργασίας) και αποτελέσματος (:νόσος).

Η ένταξη της λοίμωξης Covid-19 στον κατάλογο των επαγγελματικών ασθενειών.

Δεδομένων των ανωτέρω, η θεμελίωση τυχόν εργατικού ατυχήματος εξαιτίας του Covid-19 φαίνεται, μάλλον, αδύνατη. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τη μη υπαγωγή της λοίμωξης του Covid-19 στον εθνικό κατάλογο επαγγελματικών ασθενειών δημιουργεί έλλειμμα προστασίας και κοινωνικής πρόνοιας. Ιδίως για συγκεκριμένες ομάδες εργαζομένων. Αντίθετα, η υπαγωγή της λοίμωξης Covid-19 στον εθνικό κατάλογο των επαγγελματικών ασθενειών θα δημιουργήσει αντίστοιχο τεκμήριο απαλλάσσοντας τον εργαζόμενο/ασφαλισμένο από το αντίστοιχο βάρος απόδειξης. Ως συνέπεια της υπαγωγής, το κενό προστασίας θα καλυφθεί.

Εκ περισσού να σημειώσουμε πως η εισαγωγή του Covid-19 στις επαγγελματικές ασθένειες είναι δυνατό να αφορά, αποκλειστικά, συγκεκριμένα επαγγέλματα.

Σήμερα, που άρχισε «να καταλαγιάζει», λίγο-λίγο, «ο κουρνιαχτός» από την πανδημία και τις συνέπειές της, είναι ώρα να σκύψουμε, λίγο περισσότερο, στα κρούσματα, στα θύματα και τις οικογένειές τους. Σ’ εκείνους που προηγήθηκαν και σ’ εκείνους που (δυστυχώς) θα ακολουθήσουν. Ιδίως σ’ εκείνους που προσβλήθηκαν και σ’ εκείνους που κινδυνεύουν περισσότερο, λόγω της εργασίας τους, να προσβληθούν και να βιώσουν τις δυσμενείς συνέπειες (βραχυπρόθεσμες και μεσομακροπρόθεσμες) της νόσου.

Η υπαγωγή της λοίμωξης Covid-19 στον εθνικό κατάλογο τον επαγγελματικών ασθενειών μοιάζει όχι μόνον ορθότερη, συνεπέστερη και ασφαλέστερη αλλά και, κοινωνικά, περισσότερο δίκαιη.

*Σε πλήρη μορφή το άρθρο που δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 30 Μαΐου 2021