ΑΠΟΨΕΙΣ

Η δημοσιογραφική ενασχόληση με τα διεθνή θέματα πρέπει να διατηρεί, πάντα, κάποια επιφυλακτικότητα σχετικά με τα όσα ανακοινώνονται δημοσίως.

Η κοινή αίσθηση από τη συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν στο Λονδίνο την Τετάρτη είναι ότι απλώς, επί μιάμιση ώρα, κατεγράφησαν οι εκατέρωθεν απόψεις και επισημάνθηκαν οι διαφορές. Μα αυτό έχει γίνει δεκάδες φορές. Χρειαζόταν άλλη μία και, μάλιστα, με το χαρακτηρισμό της συνάντησης ως «συνάντησης της εικοσαετίας»; Όταν, μάλιστα, σ’ αυτήν την εικοσαετία οι ελληνοτουρκικές συναντήσεις οδήγησαν στο Ελσίνκι, την είσοδο της Κύπρου στην Ε.Ε., την έναρξη ενταξιακών συνομιλιών Ε.Ε. - Τουρκίας, το σχέδιο Ανάν κτλ. κτλ.; Για ποιο λόγο κυβερνητικοί κύκλοι να δίνουν τόση έμφαση στη συνάντηση; Είναι ένα ερώτημα που δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο.

Όπως δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη μία αλληλουχία γεγονότων που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι κάτι προετοιμάζεται. Και πως τα γεγονότα που παρακολουθούμε να εξελίσσονται κάπου οδηγούν. Η άποψή μας είναι ότι οδηγούν σε ένα συνυποσχετικό για τη Χάγη. Αν δεν υπάρξει υπαναχώρηση κάποιας πλευράς.

Η ιστορία είναι παλιά, αλλά η πρόσφατη εκδήλωσή της μπορεί να εντοπιστεί σε εκείνην τη δήλωση Κοτζιά ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να είναι μοναχοφάης. Δεν μπορεί, δηλαδή, να τα θέλει όλα δικά της. Την πολιτική Κοτζιά ακολούθησε και ο διάδοχός του Γ. Κατρούγκαλος. Για τι προϊδέαζε; Για το ότι καλό είναι να αποδεχτούμε μια λύση με την Τουρκία, που θα άφηνε το Καστελλόριζο χωρίς υφαλοκρηπίδα.

Για να γίνουν αντιληπτά όσα θα ακολουθήσουν, καλόν είναι να παραθέσουμε την τουρκική βούληση. Η Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο έχει τη θέση ότι δεν μπορεί ένα νησί, όπως το Καστελλόριζο, να στερεί μία ηπειρωτική χώρα με τη μεγάλη ακτογραμμή της Τουρκίας από θαλάσσιες ζώνες. Και για να υποστηρίξει την άποψή της, έχει ταχθεί με την αντίληψη ότι τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα. Άρα, για το Καστελλόριζο αποδέχεται ότι έχει έξι μίλια χωρικά ύδατα και τέρμα. Δεν μπορεί να έχει επήρεια σε ΑΟΖ ή υφαλοκρηπίδα ,που να φτάνει έως την Κύπρο και την Αίγυπτο.

Εκεί που φαίνεται να ελίσσεται η Τουρκία είναι χωρίς να αλλάξει τη θέση της ότι τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα να αποδεχθεί προσφυγή στη Χάγη με συνυποσχετικό που να αποδέχεται με διπλωματικούς όρους μια διευθέτηση με βάση την προσέγγιση της δίκαιης κατανομής, ή ευθύδικης οριοθέτησης-equitable delimitation, και όχι την ίση απόσταση-Equitable.

Με βάση την προσέγγιση αυτή, τα νησιά σε σύγκριση με το ηπειρωτικό έδαφος άλλης χώρας πρέπει να πάρουν μικρότερη υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ. Πρέπει, δε, να ληφθούν υπόψη παράγοντες όπως το μέγεθος, το μήκος της επιφάνειας προβολής (πρόσοψης) και η θέση των νησιών και πόσο μακριά είναι από το ηπειρωτικό έδαφος. Όλα αυτά κάτι φωτογραφίζουν.

Το ερώτημα, τώρα, είναι αν υπάρχουν στοιχεία, έστω και ως ενδείξεις, που να παραπέμπουν ότι στο παρασκήνιο κάτι κινείται προς αυτήν την κατεύθυνση. Η απάντηση είναι ναι.

Στις 28 Οκτωβρίου ο τούρκος πρεσβευτής στην Αθήνα Μπουράκ Οζουγκέργκιν παραχωρεί συνέντευξη στην «Καθημερινή» και σε κάποιο σημείο λέει: «Η Τουρκία και η Ελλάδα έχουν πράγματι επαρκείς ευκαιρίες να επιλύσουν τις διαφορές τους, αφού αναγνωρίσουν και κατανοήσουν τα νόμιμα συμφέροντα και τις ανησυχίες του άλλου. Το διεθνές δίκαιο θα κανονίσει τα υπόλοιπα».

Δηλαδή, αφού αποδεχθεί η Ελλάδα τα νόμιμα συμφέροντα της Τουρκίας με τη «δίκαιη μοιρασιά», τα υπόλοιπα θα διευθετηθούν στη Χάγη. Αυτή ορίζει το διεθνές δίκαιο.

Στον τούρκο πρεσβευτή απαντά ο αναπληρωτής σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του πρωθυπουργού Θάνος Ντόκος, προφανώς με την έγκριση του κ. Μητσοτάκη, με συνέντευξη στο ΑΠΕ- ΜΠΕ στις 23 Νοεμβρίου.

Η συνέντευξη Ντόκου προκαλεί αντιδράσεις στην Ελλάδα και ο ίδιος ο κ. Ντόκος αναγκάζεται να δώσει εξηγήσεις. Γράφει, λοιπόν, στη σελίδα του στο facebook:

«Η φράση ‘Ακόμη και ιδέες περί συνεκμετάλλευσης μπορούν να συζητηθούν, υπό την προϋπόθεση της προηγούμενης οριοθέτησης μέσω προσφυγής σε διεθνές δικαιοδοτικό όργανο» έχει μία μόνο ερμηνεία: ότι σύμφωνα με την πάγια ελληνική θέση, Ελλάδα και Τουρκία συμφωνούν να καταφύγουν στη Χάγη, αποδέχονται την απόφαση του Δικαστηρίου για τα όρια των θαλασσίων ζωνών και έχοντας, πλέον, καθορισμένα θαλάσσια σύνορα, θα μπορούσαν να συζητήσουν ακόμη και το (εντελώς θεωρητικό επί του παρόντος) σενάριο συνεκμετάλλευσης ενός κοιτάσματος που βρίσκεται εκατέρωθεν των συνόρων (όπως πράττουν π.χ. Ιράν και Κατάρ)».

Ακολουθούν η συμφωνία Τουρκίας - «Κυβέρνησης Τρίπολης», η διπλωματική ανακούφιση της Ελλάδας με την υποστήριξή της από όλες τις διεθνείς δυνάμεις και τις δυνάμεις της περιοχής (όπως το ’87, αλλά τότε είχαμε μια νίκη επί πεδίου), συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν (όπως το ’87 Νταβός Παπανδρέου - Οζάλ).

Υπάρχει κανείς που με αυτά τα δεδομένα θα χαρακτήριζε τη συνάντηση του Λονδίνου τη σημαντικότερη της εικοσαετίας; Λογικά όχι. Τη χαρακτήρισαν, όμως, έτσι κυβερνητικοί κύκλοι. Οι οποίοι δεν είναι αφελείς. Κάτι θέλησαν να υπονοήσουν. Όχι, βέβαια, την αναμενόμενη ατυχή, δημοσίως, κατάληξή της.

Υπάρχει και κάτι άλλο. Την επόμενη ημέρα της συνάντησης, σε ραδιοφωνική του συνέντευξη, ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του πρωθυπουργού Αλέξανδρος Διακόπουλος είπε επί λέξει: «Διατηρούμε διαύλους ανοιχτούς, μιλάμε, συνεχίζουμε τα μέτρα εποικοδόμησης εμπιστοσύνης, αλλά η Τουρκία θέλει οι όποιες λύσεις, οι όποιες διευθετήσεις θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την τουρκική πλευρά, που κατ' αυτούς έχει τη μεγαλύτερη ακτογραμμή στη Μεσόγειο». Πού παραπέμπει η δήλωση του συμβούλου;

Και ακόμη, η εφημερίδα «Εστία» με επαφές στο χώρο της κυβερνώσας παράταξης είχε την επομένη ως τίτλο: «Προς διεθνές δικαστήριο της Χάγης για διευθέτηση υφαλοκρηπίδος».

Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις έχουν παρελθόν και θα συνεχίσουν να έχουν δύσκολο παρόν και μέλλον.

Αλλά η στήλη πιστεύει πως στο παρασκήνιο γίνονται προσπάθειες για τη Χάγη με υποχώρηση της ελληνικής πλευράς για «δίκαιη» -για ποιον;- μοιρασιά.

Υπενθυμίζω, απλώς, πως και με τα Σκόπια επετεύχθη συμφωνία όταν η ελληνική πλευρά έκανε πίσω σε ένα κρίσιμο σημείο, το οποίο θα βρίσκει μπροστά της.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 8 Δεκεμβρίου 2019