ΑΠΟΨΕΙΣ

«Verba volant, scripta manent» (:«τα λόγια πετούν, τα γραπτά μένουν») έλεγαν οι Λατίνοι. Κατ’ αντιστοιχία και το εγχώριο: «χαρτιά γραμμένα, στόματα βουλωμένα». Αμφότερα αναφέρονται, προφανώς, στη ανάγκη (μας) για γραπτή αποτύπωση των συμφωνηθέντων.

Οι περισσότεροι από εμάς εξάλλου με τα «χαρτιά» μεγαλώσαμε. Η σχετική «εγγραφή» στο υποσυνείδητό μας παρέμεινε έκτοτε.

Σήμερα, στην εποχή της τεχνολογίας, το «χαρτί»/έγγραφο αρχίζει να χάνει, σταδιακά, την αξία του.

Τα έξυπνα... (…συμβόλαια)

«Έξυπνα» τηλέφωνα, σπίτια, αυτοκίνητα, εργοστάσια...

Η χρήση του επιθέτου «έξυπνος» γίνεται όλο και πιο ευρεία. Ιδίως στο πλαίσιο της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης (φ. 29/9/19) και των τεχνολογικών αλμάτων που τη συνοδεύουν.

Στο ίδιο πλαίσιο συναντάμε και τα «έξυπνα συμβόλαια» (:«smart contracts»). Τον όρο πρωτοεισήγαγε ο Nick Szabo το 1994, ο οποίος σπούδασε νομικά, πληροφορική και κρυπτογραφία. Οι σπουδές και επαγγελματική του εμπειρία τον βοήθησαν να κατανοήσει πως υπάρχουν οι προϋποθέσεις να μεταβούμε από την έγγραφη σύμβαση σε πρόγραμμα Η/Υ. Στο πλαίσιο αυτό επεδίωξε: (α) την καταγραφή των υποχρεώσεων των συμβαλλομένων σε ψηφιακή μορφή (την οποία ονόμασε «έξυπνο συμβόλαιο»), (β) τον αυτοματοποιημένο έλεγχο των συμφωνηθέντων και (γ) την αυτοματοποιημένη εκτέλεσή τους.

Τα έξυπνα συμβόλαια απέκτησαν ξεχωριστή αξία όταν συνδυάστηκαν με την τεχνολογία blockchain (φ. 4/11/18). Επιτεύχθηκε έτσι η αναγκαία ασφάλεια στη χρήση και (αυτοματοποιημένη) εκτέλεσή τους. Τα έξυπνα συμβόλαια έγιναν περισσότερο χρηστικά.

Είναι δεδομένη η αξιοποίηση των smart contracts στις εμπορικές συναλλαγές -ιδίως τις διασυνοριακές. Περαιτέρω χρήσεις τους: στη μεταβίβαση κινητών, ακινήτων, αξιογράφων και δικαιωμάτων. Στις ασφάλειες, την υγεία, την κατοχύρωση και αξιοποίηση πνευματικών δικαιωμάτων. Στη δημιουργία μητρώων πιστοποιητικών, την ενέργεια. Επίσης στην παροχή εγγυήσεων, την ανταλλαγή και μεταφορά χρημάτων. «Ων ο αριθμός ουκ έστιν»: κατά κυριολεξία...

Βρισκόμαστε μπροστά σε μία (πραγματική) επανάσταση στο χώρο των συναλλαγών και των συμβάσεων.

Τα έξυπνα συμβόλαια παρέχουν σειρά πλεονεκτημάτων. Καταργούν οποιαδήποτε μεσάζοντα, τη θέση του οποίου παίρνει η ψηφιακή εμπιστοσύνη. Κάθε έξυπνο συμβόλαιο εκτελείται με ασφάλεια, ταχύτητα και διαφάνεια. Δεν προϋποτίθεται (ούτε επιτρέπεται) η συνδρομή, η παρέμβαση ή η διαμεσολάβηση κάποιας κεντρικής αρχής, τράπεζας ή δικηγόρου. Με τον τρόπο αυτό τα κόστη των συναλλαγών μειώνονται σημαντικά.

Η συγκεκριμένη τεχνολογία εγκυμονεί κινδύνους. Κάποιοι εξ αυτών ιδιαίτερα σημαντικοί. Επιβάλλεται όχι μόνο η αντιμετώπισή τους αλλά και η εν γένει ρύθμιση των σχετικών θεμάτων. Λείπει όμως το αναγκαίο ρυθμιστικό πλαίσιο. Δυστυχώς η σχετική συζήτηση δεν έχει καν ξεκινήσει στη χώρα μας.

Στην Κύπρο, αντίθετα, βρίσκεται σε εξέλιξη η σχετική προσπάθεια με την υιοθέτηση της Εθνικής Στρατηγικής «Αποκεντρωμένες Τεχνολογίες (Blockchain)».

Εν κατακλείδι

Τα έξυπνα συμβόλαια συνιστούν μία αληθινή επανάσταση στο χώρο των συναλλαγών. Προσφέρουν ασφάλεια, ταχύτητα, οικονομία -και όχι μόνο.

Στη βάση των συγκεκριμένων δεδομένων δεν θα διστάσω να υποθέσω πως τα έξυπνα συμβόλαια, σταδιακά, θα υποκαταστήσουν τις κλασικές συμβάσεις. Κι ακόμα περισσότερο, πως οριστικά (αργά ή γρήγορα) θα τις αντικαταστήσουν.

Αναμένεται πως τις επόμενες δεκαετίες οι νομικές σπουδές δεν θα αποδεικνύονται αρκετές για έναν δικηγόρο.

Επί του παρόντος: Αναγκαίος παρουσιάζεται ο διάλογος ανάμεσα στην επιχειρηματική και στην επιστημονική κοινότητα για τη δημιουργία του κατάλληλου ρυθμιστικού πεδίου για τις έξυπνες συμβάσεις.

Δεν έχει σημασία ποιος θα ξεκινήσει το συγκεκριμένο διάλογο: Επιμελητήρια, φορείς, πανεπιστήμια ή το κράτος.

Επιβάλλεται όμως να ξεκινήσει.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 24 Νοεμβρίου 2019