ΑΠΟΨΕΙΣ

Το κυβερνητικό σχέδιο, για την κατανομή και διαχείριση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, περιέχει και σωστές επιλογές, οι οποίες όμως είναι αποσπασματικές και ασύνδετες, σε μεγάλο βαθμό.

Οι πόροι είναι σημαντικοί, ανέλπιστα πολλούς, τους έχουν χαρακτηρίσει κυβέρνηση και αντιπολίτευση, και οφείλονται στην προσπάθεια της ΕΕ να αναχαιτίσει την πρωτοφανή ύφεση, που δημιούργησε στην οικονομία της ΕΕ η πανδημία. Η κυβέρνηση έχει μία επικοινωνιακή αγωνία, θέλει να λέει ότι αυτή όλα τα κάνει αλλιώς, γι’ αυτό στην παρουσίαση του κυβερνητικού σχεδίου τονίστηκε με έμφαση ότι υπάρχει μία βασική διαφορά από τα προηγούμενα Κοινοτικά Πλαίσια στήριξης, χαρακτηριστικά ο κ. Σκέρτσος είπε: «η βασική διαφορά είναι ότι έως σήμερα πρώτα εξασφαλίζαμε τα ευρωπαϊκά χρήματα και μετά σκεφτόμασταν τι θα τα κάνουμε». Αυτό δεν ισχύει, όπως και στην περίπτωση του Ταμείου Ανάκαμψης, έτσι και στα προηγούμενα Κοινοτικά πλαίσια στήριξης, η κάθε χώρα ήξερε το συνολικό ύψος των πόρων, και με βάση την εκάστοτε Κοινοτική στρατηγική διαμόρφωνε τις κατανομές τους. Σε κάθε περίπτωση χειρότερη διαχείριση και ανεπάρκεια τόσο του δημόσιου, όσο και του ιδιωτικού τομέα, έχει καταγραφεί στο τρέχον ΕΣΠΑ, το οποίο παρ’ ότι η κυβέρνηση το μετέτρεψε από τις πρώτες ημέρες τις πανδημίας, με έγκριση της Κομισιόν, σε βασικό μέσο χρηματοδότησης των ενισχύσεων, λόγω κορονοϊού, των επιχειρήσεων, των επαγγελματιών, των εργαζομένων και των ανέργων, η απορροφητικότητά του λίγο πριν την ολοκλήρωσή του, μόλις ξεπερνά το 50%.

Υπάρχουν πράγματι διαφορές, σε σχέση με τα προηγούμενα Κοινοτικά χρηματοδοτικά προγράμματα και είναι μεγάλες, όμως αυτές είναι εις βάρος του σχεδιασμού της σημερινής κυβέρνησης:

α) Τα προηγούμενα Κοινοτικά πλαίσια είχαν βασικούς στόχους την ανάπτυξη, μέσα από την περιφερειακή σύγκλιση και την κοινωνική συνοχή, γι’ αυτό είχαν Τομεακή και Περιφερειακή διάρθρωση, με δέσμευση το 80% των πόρων να διατεθούν στις Περιφέρειες και μάλιστα με συντελεστή βαρύτητας που ενίσχυε τις πιο αδύναμες.

Ο σχεδιασμός της σημερινής κυβέρνησης είναι οριζόντιος, χωρίς περιφερειακές και κοινωνικές στοχεύσεις.

β) Τα προηγούμενα Κοινοτικά πλαίσια διαμορφώνονταν με διαβούλευση μεταξύ της κυβέρνησης των κοινωνικών φορέων και των Περιφερειών, έστω και αν στο τέλος η εκάστοτε κυβέρνηση έπαιρνε τις αποφάσεις, υπήρχαν όμως ποσοτικοί αντικειμενικοί παράγοντες που δεν μπορούσε, τουλάχιστον στον σχεδιασμό και στις αρχικές δεσμεύσεις έργων και προγραμμάτων, να τα παραβιάσει η κυβέρνηση.

γ) Τα προηγούμενα Κοινοτικά πλαίσια χρηματοδοτούνταν απολογιστικά, δηλαδή μετά την ένταξή τους, είτε ήταν δημόσια είτε ιδιωτικά, οι δικαιούχοι έπαιρναν μία προκαταβολή, και μετά πληρώνονταν ανάλογα με το εκτελεσθέν έργο και μετά από έλεγχο. Αυτό βέβαια είναι αρκετά γραφειοκρατικό, όμως εξασφάλιζε, με τον ταυτόχρονο έλεγχο των αρμόδιων Κοινοτικών οργάνων, την στοιχειώδη διαφάνεια.

Από το νομοθετικό πλαίσιο που διαμόρφωσε η κυβέρνηση για τα χρηματοδοτικά μείγματα και το ύψος των ελάχιστων πόρων που θα πρέπει να κινητοποιεί μία ιδιωτική επένδυση, φαίνεται αμέσως, ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικών επιχειρήσεων αποκλείονται. Αν θυμηθούμε διάφορα μεγάλα πρότζεκτ που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός τον προηγούμενο χρόνο, μαζί με εκπροσώπους ξένων μεγάλων επιχειρήσεων, θα καταλάβουμε και ποιοι ξένοι κολοσσοί στην ενέργεια και τις νέες τεχνολογίες έχουν πάρει σχετικές διαβεβαιώσεις και ετοιμάζονται.

Στη Θεσσαλονίκη και στην Κεντρική Μακεδονία επίσης, όσες εξαγγελίες έργων και αν έχει κάνει η κυβέρνηση, δεν προβλέπεται σε κανένα η χρηματοδότηση, από το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027, ούτε από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, εκτός από λίγες δεκάδες εκατομμύρια ευρώ. Τα 40 δισ. ευρώ των δύο κοινοτικών προγραμμάτων, δυστυχώς δεν αφορούν την πόλη και την Περιφέρειά μας. Η κυβέρνηση, αποφάσισε, σχεδόν όλα τα έργα, να τα κατασκευάσει με τη μέθοδο των ΣΔΙΤ, δηλαδή με ιδιωτική χρηματοδότηση. Το επιχείρημά τους είναι: δεν υπάρχει μελετητική ετοιμότητα, χωρίς να λένε ποιοι ευθύνονται, ενώ για μερικά έργα, όπως ο οδικός άξονας Θεσσαλονίκης-Έδεσσας, υπάρχει έτοιμη η μελέτη από το υπουργείο Υποδομών από το 2014.

Γιατί όμως τόσα χρόνια δεν ετοίμασαν περισσότερες μελέτες; Γιατί οι τοπικοί παράγοντες δεν αντιδρούν; Όλοι ξέρουν ότι τα έργα που κατασκευάζονται με ιδιωτική χρηματοδότηση είναι ποιο ακριβά, γιατί ενσωματώνουν και το κέρδος του κεφαλαίου που θα επενδυθεί, ενώ αρκετά από αυτά θα τα αποπληρώσουν οι χρήστες.