Σήμερα θα μου επιτρέψετε να μιλήσω με τα λόγια δύο σύγχρονων μεγάλων. Διάβαζα τυχαία αυτές τις ημέρες μια παλιά συνέντευξη του συγκλονιστικού σκηνοθέτη Πίτερ Μπρουκ στο «Βήμα» και στάθηκα στο τμήμα της συζήτησης που αφορά τη λειτουργία του θεάτρου. «Είναι μια δυνατότητα να βάλεις έναν μεγεθυντικό φακό πάνω σε θέματα για σύντομο διάστημα. Οι αρχαίοι Έλληνες το ήξεραν αυτό καλύτερα από τον καθένα. Σ’ αυτή τη διαδρομή πρέπει να προσέξει κάποιος να μην είναι αφελής και να πει «εδώ είναι η αλήθεια». Σκεφτόμουν τις αναλογίες με όσα ζούμε σήμερα. 

Ο φόβος της βαριάς ασθένειας, της απώλειας, οι απαγορεύσεις κοινωνικότητας και η ανελέητη επανάληψη τραγικών θεμάτων από τα μέσα ενημέρωσης, λειτουργούν ακριβώς ως μεγεθυντικός φακός αυτού του ίδιου του προβλήματος αλλά και των μεγάλων υπαρξιακών θεμάτων που με αυτόματο τρόπο προβάλλει και μεγαλώνει. Και οι στοχασμοί περί του νοήματος της ζωής, της αξίας της κοινωνικότητας και της ελευθερίας, της ματαιότητας της συσσώρευσης πλούτου, μας δημιουργούν την ψευδαίσθηση ότι ζούμε το τέλος του κόσμου και ότι αν είμαστε τυχεροί και επιζήσουμε της καταστροφής, θα λειτουργούμε με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο. Είναι η μεγέθυνση των ημερών. Γιατί δεν μπορεί να εξελιχθούμε αλλιώτικα από ότι οι προηγούμενες γενιές. Και δεν μιλώ για όσους έζησαν τη γρίπη του 1918 γιατί δεν υπάρχουν για να ερωτηθούν. 

Μιλώ για όσους ήταν ενήλικες τις δεκαετίες του ‘60 και του ‘70 και επέζησαν από στελέχη επιθετικής γρίπης που άφησε πίσω της εκατόμβες νεκρών. Έχει δε μεγάλη σημασία να προσέξουμε ότι, παρά τον πληθωρισμό των ειδήσεων και των ειδικών, παρά τη φιλολογία για την κάθε 100 χρόνια εμφάνιση ενός φονικού στελέχους, μέχρι τώρα κανείς δεν αναφέρεται στις πιο πρόσφατες επιδημίες. Ήρθε λοιπόν ο Μπερνάρ Ανρί Λεβί, αυτός ο μεγάλος Γάλλος διανοούμενος, για να υπενθυμίσει την πανδημία του 1957-58 που άφησε πίσω της δύο εκατομμύρια νεκρούς και την άλλη του 1968 με απώλειες ενός εκατομμυρίου. Αυτά για να ησυχάσουμε ότι μάλλον δεν ήρθε το τέλος του κόσμου, δεν είμαστε εμείς οι εναπομείναντες του ανθρωπίνου είδους και δεν θα γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι όταν με το καλό θα πάρει τέλος αυτή η περιπέτεια. 

Το σημαντικό ωστόσο που τονίζει ο Λεβί είναι ότι για πρώτη φορά στην Ιστορία –προσθέτω ότι ούτε στους πολέμους δεν συνέβαινε αυτό- η ανθρωπότητα συντονίζεται σε γενική απαγόρευση κυκλοφορίας και οικονομικής δραστηριότητας. Και βέβαια εστιάζει σε όσα προετοιμαζόμαστε να δεχθούμε υπό το κράτος του φόβου την επόμενη μέρα. Τις σημαντικές κατακτήσεις του δυτικού πολιτισμού που αφορούν την ελευθερία και τη Δημοκρατία και που μπορούμε να θυσιάσουμε εις το όνομα της υγειονομικής βελτίωσης. Όσο ο φακός βρίσκεται επάνω στο πρόβλημα, το μέλλον χτίζεται ερήμην μας. Λέγεται ότι «Πάσχα» σημαίνει πέρασμα. Από το θάνατο στη ζωή. Ας το κρατήσουμε ως μήνυμα και ας είμαστε έτοιμοι για όσα ακολουθήσουν μετά το τέλος της πανδημίας.

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ!

ΟΛΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΘΟΝΗ ΜΟΥ!

Θα μου πείτε ότι όλες οι εποχές δεν είναι ίδιες. Εδώ ακριβώς είναι που βρίσκονται τα κλειδιά της επόμενης μέρας. Κάθε μεγάλη καταστροφή αλλάζει σε κάποιο βαθμό της λειτουργίες του κόσμου. Είτε αυτή είναι πόλεμος, είτε θεομηνία, είτε πανδημία. Για τις αλλαγές αυτές πρέπει να προετοιμαστούμε και για αυτές τις μετατοπίσεις πολιτισμού πρέπει και τα κόμματα να ξεκινήσουν διεργασίες. Η μεγάλη διαφορά από όλες τις άλλες εποχές είναι ότι μικροί και μεγάλοι συνειδητοποιούμε πως υπάρχουν τρόποι να ζούμε, να δουλεύουμε, να εκπαιδευόμαστε, να επικοινωνούμε, να καταναλώνουμε μόνοι και μόνον με τη συνδρομή της οθόνης. Και εις το όνομα αυτής της απόλυτης «διευκόλυνσης» είναι ακόμα αδύνατον να μαντέψουμε πόσες εκπτώσεις ελευθερίας θα δεχθούμε…

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΚΑΤΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΙΟΥ

Η αντιπαράθεση ΗΠΑ-Κίνας είναι προφανές ότι παίρνει άλλες διαστάσεις με αφορμή τον κορονοϊό, δημιουργώντας εύλογα ερωτήματα στα δισεκατομμύρια των ανθρώπων που αναζητούν από τις μεγάλες ηγεσίες ακριβολογία, τεκμηρίωση και συνεργασία. Ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας Μάικ Πομπέο μίλησε για «ιό της Γιουχάν», ενώ ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Κίνας Ζάο Λιζιάν υποστήριξε ότι ο αμερικανικός στρατός μετέφερε τον ιό στην Ασία, υποδαυλίζοντας θεωρίες συνωμοσίας. Συμπληρωματικά να αναφέρω ότι μία από τις λίγες φορές που σύσσωμη η Γερουσία Συντηρητικών και Δημοκρατικών χειροκροτούσε πρόσφατα τον Τραμπ ήταν όταν δήλωνε: «Τώρα καθιστούμε σαφές ότι ύστερα από χρόνια στοχοποίησης των βιομηχανιών μας και κλοπής της πνευματικής μας ιδιοκτησίας, η ληστεία θέσεων εργασίας και πλούτου της χώρας μας από την Κίνα σταματάει κάπου εδώ». Και ο νοών νοείτω.

ΟΡΙΑ ΣΤΗΝ «ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ»

Με κάποιον τρόπο πρέπει να επιβληθεί όριο καθημερινής νεκρολογίας στα τηλεοπτικά κανάλια. Δεν μπορεί να ζητάμε από τους ανθρώπους μεγάλης ηλικίας υπομονή στην απόλυτη μοναξιά και ο μόνος σύντροφος που έχουν πίσω από τις σφραγισμένες τους πόρτες, η τηλεόραση, όλη μέρα να απαριθμεί νεκρούς. Είπαμε να δραματοποιείται κατά κάποιον τρόπο η κατάσταση προκειμένου να αποτραπεί η πασχαλινή μετακίνηση, αλλά δεν χρειάζεται να επιδεινώσουμε τη ραγισμένη ψυχολογία ούτε των ηλικιωμένων ούτε των λεγόμενων «ευπαθών ομάδων». Και με την ευκαιρία, ας στείλουν αυτούς τους ένρινους ρεπόρτερ που νομίζουν ότι αντιγράφοντας ξένες ειδήσεις εκφωνούν πολεμικές ανταποκρίσεις μέσα από τα στούντιο, να κάνουν κάποια άλλη δουλειά. Φανταστείτε να είχαμε συνεχή δελτία ανά ημίωρο για όλες τις απώλειες ζωής από τις λοιμώδεις και άλλες ασθένειες που ποτέ δεν εγκατέλειψαν τον πλανήτη…
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 18-19 Απριλίου 2020