ΑΠΟΨΕΙΣ

Της Άννας Κοκκινίδου

Από ποια μεριά να πιάσεις μία είδηση ή ένα γεγονός;

Κατακλυζόμαστε, σε μικρή ή μεγάλη κλίμακα, από γεγονότα σε εθνική, ευρωπαϊκή και παγκόσμια κλίμακα, που σχεδόν αμέσως σβήνουν και τα βλέπουμε παράλληλα με τη ζωή μας. Σαν ένα σύμπαν που δεν μας αφορά. Πολλά από αυτά είναι εξόχως δυσάρεστα, δυσοίωνα, αλλά πλέον και -με εντελώς κακώς νοούμενο τρόπο- μπανάλ. Αναμενόμενα, μία παράπλευρη απώλεια και συνθήκη τού πώς είναι πλέον η ζωή μας. Με ένα «κακό» στο οποίο είμαστε όλοι θεατές, και κάποιοι από μας, δυστυχώς θύματα. Οι θύτες δε σε μία δίνη, σε ένα συνεχές παραλήρημα και με μία απορία (ίσως): «Πώς έκανα αυτό το κακό;». Μπορεί να είναι και ασύγγνωστοι, αλλά μέσα σε αυτήν την ιστορία κανείς δεν βγαίνει νικητής.

H 25^η Νοεμβρίου, μέρα που η Ορθόδοξη Εκκλησία και παράδοση γιορτάζει μία μαχήτρια αγία της, την Αικατερίνη (δείχνοντας ως παράδοση, μερικές φορές, περισσότερο ισότιμη σχέση στις γυναίκες, κατά την κατάταξη της αγιοσύνης, και έχοντας την Παναγία ως κύρια μητρική και γυναικεία φιγούρα-σύμβολο) είναι η Παγκόσμια Ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών.

Σε ό,τι συμβαίνει στο γυναικείο φύλο, σε ένα κρεσέντο βιαιότητας, κακοποίησης, και στην ουσία αντικειμενικοποίησης του γυναικείου σώματος και της διάθεσης σ’ αυτό (από τους ανθρώπους-κακοποιητές που προφανώς έχουν εκτεθεί «με το κιλό» σε τέτοια ερεθίσματα στο διαδίκτυο) παράδειγμα γενναιότητας και στάσης, σύμβολο έχει καταστεί η Ζιζέλ Πελικό, η ακούσια πρωταγωνίστρια ενός πρωτόγνωρου δράματος, όπου το σπίτι (σπιτικό) και η οικογενειακή θαλπωρή καθίστανται μία κόλαση: Η υπόθεση των βιασμών της Μαζάν.

Διαβάζουμε στο ειδικό άρθρο της Libération, με τίτλο «Ζιζέλ Πελικό: Το όνομα της μάχης»:

«Τη φανταζόμασταν καταρρακωμένη, παγωμένη από εκείνη τη ημέρα της 2ας Νοεμβρίου 2020, όταν οι αστυνομικοί της Καρπεντράς τής ανακοίνωσαν ότι αυτός ο ‘υπέροχος τύπος’ που μόλις τους είχε περιγράψει ως σύζυγό της, ο πατέρας των τριών παιδιών της, τη νάρκωνε και βίαζε εν αγνοία της για σχεδόν δέκα χρόνια, προσκαλώντας στο σπίτι τους, στη Μαζάν, μία κοινότητα 6.000 κατοίκων στα περίχωρα της Καρπεντράς, τουλάχιστον 50 άλλους άνδρες, για να κάνουν το ίδιο (με συνολικά πάνω από εκατό βιασμούς της). «Η όψη της φαίνεται σταθερή, αλλά στο εσωτερικό είναι ένα πεδίο ερειπίων», είχε παραδεχτεί στον πρόεδρο του ποινικού δικαστηρίου του Βοκλύζ, όπου εκδικάζεται η υπόθεση. Αυτό, όταν είχε κληθεί στο βήμα στην αρχή της δίκης.

Αλλά την Πέμπτη 5 Σεπτεμβρίου, όταν την άκουσαν για πρώτη φορά, μίλησε με μία ανάσα, με σταθερή και καθαρή φωνή, χωρίς να κοιτάξει τον πρώην σύζυγό της, τον οποίο δεν είχε δει εδώ και τέσσερα χρόνια. Πολύ διαφορετική από αυτήν την προσωπικότητα που «επηρεάζεται και εντυπωσιάζεται εύκολα», όπως την περιέγραψε ο ειδικός ψυχίατρος που την είχε συναντήσει στην αρχή της διαδικασίας. Μία γυναίκα «υπό την επιρροή», όπως είχε ακόμη υπονοήσει ο ψυχίατρος, αυτού του άνδρα που σήμερα είναι καθηλωμένος στο εδώλιο και ο οποίος εκφράζεται πάντα με το βλέμμα χαμηλωμένο.

Κοίταξε καθέναν από τους 49 συγκατηγορούμενους που, μετά τον πρώην σύζυγό της, τον διαδέχθηκαν στο βήμα, για να διηγηθούν πώς, μία ή περισσότερες φορές, είχαν καταλάβει το άψυχο σώμα της, «σαν να ήμουν μία πάνινη κούκλα». «Είναι βιαστές, βιάζουν. Τελεία. Όταν ζητούν συγγνώμη, στο τέλος, ζητούν συγγνώμη από τον εαυτό τους», δήλωσε η ίδια, στα μέσα της διαδικασίας.

Παράλληλα, διαβάζω, εδώ, στις Βρυξέλλες, για περιοχές του Βελγίου όπου βιάστηκαν ανυποψίαστες γυναίκες, που ναρκώθηκαν σε μπαρ, όπου είχαν πάει να πιουν ένα ποτό (όχι σε ραντεβού από εφαρμογή γνωριμιών, απλά είχαν βγει έξω), νεαρές φοιτήτριες που ξύπνησαν στη μέση του πουθενά βιασμένες.

Ανατριχιάζεις και σκέφτεσαι: οι στατιστικές είναι γνωστές. Στο Βέλγιο μία γυναίκα χάνει τη ζωή της ανά δύο βδομάδες. Κάπου είχα διαβάσει, και μετά το θυμήθηκα, για την Ελλάδα οι στατιστικές είναι ίδιες ή μάλλον χειρότερες:

Το κύμα γυναικοκτονιών κορυφώθηκε την τελευταία τριετία. 23 γυναικοκτονίες το 2021, 24 το 2022, ενώ και το 2023 «πνίγηκε» στο αίμα των 13 δολοφονημένων γυναικών από τον σύζυγο ή τον σύντροφό τους.

Την περασμένη, Δευτέρα, της Αγίας Αικατερίνης, είχε πολλές εκπομπές αφιερωμένες στο θέμα της κακοποίησης.

Το «να σηκώσεις χέρι» ήταν παλιότερα εντεταγμένο στον κώδικα τιμής και στις οικογενειακές πρακτικές ειδικά για «άτακτες κόρες», για τις γυναίκες που ήταν πάντα το εύκολο θύμα στα χέρια πατεράδων, αδερφών, συζύγων: Πάνινες κούκλες.

Τώρα η κακοποίηση έχει λάβει μία διάσταση τέρατος: Καιροφυλακτεί παντού, φωλιάζει ανυποψίαστα σε μέρη όπου κάποιος, ειδικά κάποιος «ευπαθής», νιώθει φυσιολογικά ασφάλεια. Δεν υπάρχει ασφάλεια. Κι ας νομίζαμε πως οι καιροί που κοιτούσαμε πίσω μας, γυρίζοντας τα κεφάλια μας έχουν περάσει: Η Ζιζέλ Πελικό είναι παράδειγμα πως ούτε ηλικία υπάρχει απαγορευτική, ούτε συνθήκη ασφαλής, όταν ένας κακοποιητής/εξουσιαστής θέλει να δράσει.

Τίποτα δεν είναι όπως το ξέρουμε, γιατί το φυσικό πρόσωπο που γνωρίζουμε, μπορεί στο διαδίκτυο να έχει μία άλλη μορφή, να επιδίδεται σε άλλες πράξεις, να εκδίδει την ίδια του τη γυναίκα και μητέρα των παιδιών του.

Υπάρχουν μιμητές του «συζύγου» της Ζιζέλ, και μάλιστα ένας από αυτούς, πήρε μαθήματα και εξέδιδε και τη δική του σύζυγο: Η Λερναία Ύδρα εξαπλώνεται με πολλά ακόμη ειδεχθή κεφάλια.

Στην Ελλάδα δε δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε το τι συνέβη στον Κολωνό -πόσες ανομολόγητες φρικαλέοτητες και ενδεχόμενες συγκαλύψεις τέτοιων εγκλημάτων από συνένοχους διαπράττονται. Ποτέ δεν πρέπει να ξεχνάμε την Ελένη Τοπαλούδη και όλες τις γυναίκες που μαρτύρησαν σαν σύγχρονες αγίες φιγούρες: Μαρτύρησαν. Η λέξη είναι αυτή.

Tι αλλάζει, όμως; Πώς μία τέτοια τραγωδία μπορεί να οδηγήσει ανασταλτικά/προληπτικά για την αποφυγή άλλων τραγωδιών;

Καταλύεται η σιωπή. Η Ζιζέλ είναι η φωνή πολλών ακόμα γυναικών. Αποδεχόμενη να αποκαλύψει δημόσια την ιδιωτική της ζωή και τις βίαιες πράξεις που υπέστη, η Ζιζέλ γίνεται η φωνή των θυμάτων που σπάνε, μαζί της, τη σιωπή. Οι γραμμές βοήθειας για τη βία κατά των γυναικών στη Γαλλία αλλά και σε άλλες χώρες, έχουν αντιληφθεί τις άμεσες επιπτώσεις. Από την έναρξη της δίκης, έχουν δεχθεί αμέτρητες επιστολές και κλήσεις από γυναίκες για το θέμα της χημικής υποταγής αλλά και περισσότερες για τον συζυγικό βιασμό γενικότερα.

Τι αλλάζει; Η κοινωνία που έχει αλλάξει αρνητικά, μπορεί να μετατοπιστεί θετικά. Με τα λόγια της ίδιας της Ζιζέλ, του θύματος, που επιμένει να είναι παρούσα σε όλη τη διαδικασία: «Θέλω να πω ότι αν οι γυναίκες πουν πως η κυρία Πελικό τα κατάφερε, ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε. Η ντροπή, δεν είναι δική μας αλλά δική τους. Εκφράζω κυρίως τη θέληση και την αποφασιστικότητά μου να αλλάξουμε αυτήν την κοινωνία».

Χαιρετίζουμε το κουράγιο και την αξιοπρέπειά της. Γυναίκες σαν και αυτήν καθοδηγούν τις σύγχρονες μάχες για τη γυναικεία τιμή. Επιλέγοντας τη μάχη και τη δικαίωση. Πάντα είμαστε η μία για όλες, σ’ αυτήν τη μάχη. Και όλες για μία. Σαν τους γνωστούς σωματοφύλακες της γαλλικής λογοτεχνίας.

Από ποια μεριά να πιάσεις μία είδηση ή ένα γεγονός;

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 30.11-01.12.2024