ΑΠΟΨΕΙΣ

Τίποτα πλέον δεν θυμίζει την Ευρώπη όπως ήταν τον Ιανουάριο του 2020 όταν η πανδημία άρχιζε να γίνεται μια υπαρκτή απειλή. Τα γεγονότα πύκνωσαν, τα κρούσματα και οι θάνατοι σε όλη την Γηραιά Ήπειρο αυξήθηκαν την Άνοιξη του 2020 σε εφιαλτικό βαθμό και η ανάγκη αντιμετώπισης της πανδημίας οδήγησε σε τάχιστη λήψη αποφάσεων που άλλαξαν ουσιαστικά τη λειτουργία και τις προτεραιότητες της ΕΕ επηρεάζοντας ακρογωνιαίους λίθους της, όπως η πολιτική ανταγωνισμού και το σύμφωνο σταθερότητας.

Πέρυσι τέτοιον καιρό, Ιούλιο του 2020 , όταν ξέραμε πολύ λιγότερα για τον ιό και τις συνέπειες της πανδημίας και τα εμβόλια ήταν ακόμα ένας αισιόδοξος στόχος , παίχτηκε η κορυφαία πράξη αντιμετώπισης των οικονομικών συνεπειών της κρίσης στην Ευρώπη. Ήταν η ιστορική έγκριση της πρωτοβουλίας Next Generation EU, ύψους 750 δισ. ευρώ, η οποία έσπασε δύο “ταμπού”:

Το ύψος του προϋπολογισμού της EE, που σχεδόν διπλασιαζόμενος θα άγγιζε πλέον το 2% του ΑΕΠ της EE.

Την ανάληψη αμοιβαίου χρέους.

«Η δημιουργία και λειτουργία του NextGenerationEU και ειδικά του Ταμείου Ανάκαμψης υπήρξαν καθοριστικής σημασίας όχι μόνο για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης της πανδημίας αλλά για αυτή καθε αυτή την εξέλιξη της πολιτικής συνοχής της ΕΕ», μας επεσήμανε σε συνέντευξη που είχαμε μαζί του ο Αλέκος Κρητικός, πρώην στέλεχος της Ε.Ε., διατελέσας γ.γ. στα υπουργεία Ανάπτυξης και Εσωτερικών, ειδικός σύµβουλος του ΕΛΙΑΜΕΠ και ένας από τους ανθρώπους που γνωρίζει όσο λίγοι τις ισορροπίες και τη φυσιογνωμία της ΕΕ τα τελευταία 40 χρόνια. «Πράγματι, είπε, από άποψη προϋπολογισμού, «ο μεγάλος κερδισμένος από τις ιστορικές αποφάσεις του Ιουλίου 2020 είναι η πολιτική συνοχής. Αν στα προβλεπόμενα για την πολιτική αυτή κονδύλια του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (ΠΔΠ) 2021-2027 προστεθούν και αυτά του Ταμείου Ανάκαμψης διαπιστώνεται ότι η υπό την ευρεία έννοια πολιτική συνοχής θα έχει στη διάθεσή της τα επόμενα χρόνια πάνω από ένα τρισεκατομμύριο ευρώ, ποσό που πριν ένα χρόνο θα ήταν αδιανόητο. Από άποψη όμως περιεχομένου κερδισμένη βγαίνει μια διαφορετική πολιτική συνοχής, που δίνει προτεραιότητα στη συνολική αναπτυξιακή μεγέθυνση της Ένωσης –και εν προκειμένω σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις, την πράσινη και την ψηφιακή – και όχι στη μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων» .

Συζήτηση όμως χωρίς το μέγα κεφάλαιο της ανάγκης μείωσης των περιφερειακών ανισοτήτων είναι λειψή τόσο πολιτικά όσο και οικονομικά στην Ευρώπη.

Η χώρα μας, στα 40 χρόνια που είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει ζήσει τρεις «εντάξεις» στο εκάστοτε νέο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Η πρώτη ήταν το 1981 στην τότε ΕΟΚ, η δεύτερη ήταν η ένταξη το 2001 στην Ευρωζώνη και η τρίτη σήμερα με τις κοσμογονικές αλλαγές που έρχονται από την απόφαση για το Ταμείο Ανάκαμψης.

Η μεγάλη καινοτομία έγκειται, συγκεκριμένα, στο ότι για πρώτη φορά η Ευρωπαϊκή Ένωση βγαίνει στις αγορές για να δανειστεί 750 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 390 δισ. ευρώ θα δοθούν στα κράτη-μέλη ως επιχορηγήσεις. H αποπληρωμή τους μάλιστα θα γίνει από τον Ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Τα υπόλοιπα 360 δισ. ευρώ θα δοθούν ως δάνεια 30ετούς διάρκειας και με επταετή περίοδο χάριτος. Ο χρηματοδοτικός μηχανισμός του Ταμείου διαρθρώνεται γύρω από 6 πυλώνες: Την πράσινη μετάβαση, τον ψηφιακό μετασχηματισμό, την έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, την κοινωνική και εδαφική συνοχή, την υγεία και τέλος, τις πολιτικές για την επόμενη γενιά, τα παιδιά και τους νέους.

Η πορεία της Ευρώπης θα επηρεαστεί χωρίς άλλο από τις αναμενόμενες με εξαιρετικό ενδιαφέρον , σε όλον τον πλανήτη , εξελίξεις στη Γερμανία. Είναι πιθανή μια κυβερνητική αλλαγή στη Γερμανία μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου και η πιθανής είσοδος των Πρασίνων στον κυβερνητικό συνασπισμό θα είναι το κρίσιμο γεγονός που θα επιταχύνει τα γεγονότα. καθώς θα επηρεάσει και τη στάση της γερμανικής πλευράς στις σχέσεις με την Τουρκία. Η μακρά περίοδος του μέλιτος λόγω της σταθερής ανοχής της Άνγκελα Μέρκελ απέναντι σε πράξεις, παραλείψεις η και ωμές προκλήσεις της Τουρκίας απέναντι στο ευρωπαϊκό κεκτημένο , βαδίζει προς το τέλος της φέρνοντας τον Ερντογάν είναι σε δύσκολη θέση.

Ο “βελούδινος» εσχάτως Ερντογάν προέκυψε πιθανότατα από τις κοσμογονικές αλλαγές που ήρθαν στις ΗΠΑ από την ήττα του Τραμπ στις αμερικανικές εκλογές. Η διοίκηση Μπάιντεν καταγράφει μια «προοδευτική στροφή» βάζοντας ψηλά τον πήχη με μέτρα για την πανδημία, τη δημόσια υγεία, την φτώχεια, τις υποδομές και τη φορολογία του πλούτου και βάζει δύσκολα στην Ευρώπη.

Η συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης με όλες τις παραπάνω παραμέτρους γίνεται με μια σχεδόν ανομολόγητη παραδοχή: Την αισιοδοξία ότι μέσα στο 2021 η έστω το μισό του 2022 η ανθρωπότητα θα έχει νικήσει τον ιό. Τα δεδομένα θα αλλάξουν δραματικά αν η Ευρώπη πληγεί την μετάλλαξη Δέλτα με «νέο κύμα» και από ένα αναπόφευκτο από τον Οκτώβρη νέο lockdown που δύσκολα θα το αντέξει η κοινωνία και η οικονομία.

* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 11.07.2021