Κούρασε και κουράστηκε;
Από πολλά στόματα πλέον ακούγεται ότι οι επικείμενες κάλπες για την ανανέωση των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι ίσως οι κρισιμότερες στη 40χρονη ιστορία τους. Διακυβεύεται η Ένωση και το μέλλον της έγραψε, σ’ ένα αξιοπρόσεκτο άρθρο το περιοδικό «New Statesman», που κατέληγε θυμίζοντας μια φράση του κόμη Ότοκαρ Τσέρνιν, υπουργού Εξωτερικών της Αυστροουγγαρίας κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πολέμου, με την οποία είχε σχολιάσει την ήττα της Τριπλής Συμμαχίας από τις δυνάμεις της Αντάντ: «Ήμασταν βέβαιοι ότι θα πεθάνουμε. Ήμασταν ελεύθεροι να επιλέξουμε τον τρόπο του θανάτου μας, αλλά εμείς επιλέξαμε τον πιο τρομερό».
Ανατρέχοντας στον 20ό αιώνα, ο αρθρογράφος θυμίζει τις περιπτώσεις της Αυστροουγγαρίας, της Γιουγκοσλαβίας και της Σοβιετικής Ένωσης. Κάθε μία τους αποτέλεσε προσπάθεια να δημιουργηθεί μια υπερεθνική οντότητα. Και τότε οι πολίτες μαζί με τους εκτός συνόρων υποστηρικτές των υπερεθνικών εγχειρημάτων φαντάζονταν ότι θα διαρκούσαν για πάντα.
Όμως, στο τέλος και οι τρείς γιγαντιαίες Ενώσεις κατέρρευσαν. Βεβαίως, αιτία και αφορμή σε κάθε περίπτωση ήταν διαφορετική: στην Αυστροουγγαρία ο διακαής πόθος των εθνοτήτων να αποκτήσουν αυτοδιάθεση από μοναρχική εξουσία και παρά την απόπειρα παραχώρησης ελευθεριών στο πλαίσιο της ομοσπονδοποίησης, τα αιτήματα αύξαναν, ώσπου ήρθε ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος και τα σάρωσε όλα. Όσον αφορά τη Γιουγκοσλαβία και τη Σοβιετική Ένωση, η κόπωση του σοσιαλισμού και η υπερβολική απομύζηση των συστατικών Δημοκρατιών -με παρελθόν αιματηρών συγκρούσεων- επέφεραν τη διάλυση.
Το σαράκι στην περίπτωση της Ε.Ε., σύμφωνα με το περιοδικό, είναι η μεταφορά εξουσίας από τις εθνικές πρωτεύουσες στα κεντρικά ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα με ταχύτερους ρυθμούς από
ό,τι οι περισσότεροι εκλογείς ήταν πρόθυμοι να δεχθούν, μπορούσαν να κατανοήσουν και να μεταβολίσουν. Στις καλές εποχές, όσο το βιοτικό επίπεδο βελτιωνόταν, δεν υπήρχε πρόβλημα: οι περισσότεροι ψηφοφόροι δεν έδιναν μεγάλη προσοχή στις ελίτ των Βρυξελλών. Όταν, όμως, άρχισαν να αυξάνονται τα «θύματα» της παγκοσμιοποίησης και της ψηφιακής επανάστασης, μεγάλα κομμάτια των ευρωπαϊκών πληθυσμών ένιωσαν ξένα μέσα στο σπίτι τους και όταν είδαν ξένους να χτυπούν την πόρτα τους, θορυβήθηκαν.
Το λάθος των ευρω-ηγεσιών ήταν ότι δεν αντιλήφθηκαν(;) εγκαίρως τις τάσεις αποσάθρωσης: το αρχικό σχέδιο Μακρόν -πολιτική και οικονομική ενοποίηση- θα έπρεπε να γίνει ο μπούσουλας, αλλά η Ευρωπαϊκή Ένωση μοιάζει πολύ κουρασμένη να τρέξει πιο γρήγορα από τη φθορά. Το κουτί της Πανδώρας έχει ανοίξει από καιρό: ακροδεξιές, ξενοφοβικές και ευρωσκεπτικιστικές δυνάμεις έχουν δυναμώσει και είναι πολύ πιθανό οι προσεχείς κάλπες να τις καταστήσουν ισχυρούς παράγοντες επιρροής στα κέντρα λήψης αποφάσεων.
Τι κι αν οι περισσότεροι ευρωπαίοι πολίτες δείχνουν να φοβούνται τη διάλυση της Ένωσης. Το ίδιο συνέβαινε και στις ιστορικές περιπτώσεις που προαναφέραμε. Οι καμπάνες έχουν ήδη ηχήσει: Βρετανία, Σκοτία, Καταλονία, Ουγγαρία, Σλοβενία, Ολλανδία, Γαλλία, Φιλανδία, Σουηδία, Ιταλία. Αναζητείται το φάρμακο.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ στις 24 Φεβρουαρίου 2019
