ΑΠΟΨΕΙΣ

Την ώρα που οι Έλληνες χωριζόμαστε σε οπαδούς της ξαπλώστρας και της πετσέτας και χαιρόμαστε για την επικείμενη επιστροφή σε επενδυτική βαθμίδα, αλλού ασχολούνται με μάλλον κρισιμότερα ζητήματα. Η… βόμβα της εβδομάδας ήταν η υποβάθμιση του αμερικανικού δημοσίου χρέους από την Fitch. Το γεγονός δεν είναι πρωτοφανές, η Standard & Poor’s έχει προχωρήσει σε ανάλογη αποτίμηση από το 2011, χωρίς η κίνηση εκείνη να προκαλέσει ανεπανόρθωτη βλάβη στην οικονομία της χώρας. Ωστόσο, το αιτιολογικό προβληματίζει. Ο οίκος υποβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα των Ηνωμένων Πολιτειών όχι μόνο εξαιτίας δημοσιονομικών ανησυχιών και του μπρα ντε φερ για την οροφή χρέους, μα και της επιδείνωσης της ποιότητας διακυβέρνησης καθώς και της συνεχιζόμενης πολιτικής πόλωσης, ειδικά όπως αυτή αναδείχθηκε από την εισβολή υποστηρικτών του Τραμπ στο Καπιτώλιο και από την απόλυτη διχόνοια πάνω σε κοινωνικά ζητήματα. Με απλά λόγια, το αξιόχρεο των ΗΠΑ υποβαθμίστηκε επειδή αρχίζουν να αποκτούν τριτοκοσμικά χαρακτηριστικά, παρά την αδιαμφισβήτητη τεράστια οικονομική και στρατιωτική ισχύ τους. Μεγαλόσχημοι της πέραν του Ατλαντικού οικονομικής ζωής έσπευσαν αμέσως να απαξιώσουν το γεγονός, χαρακτηρίζοντας το από γελοίο ως παράλογο, κι είναι αλήθεια πως οι κινήσεις στις μεγάλες αγορές αποτύπωσαν σχετική αδιαφορία: μία μικρή πτώση αρχικά, ακολουθούμενη από άνοδο. Η αντιμετώπιση αυτή δεν καθησυχάζει καθόλου, δεδομένης της κατά κανόνα κοντόφθαλμης λογικής που πλέον χαρακτηρίζει τους αναλυτές των κορυφαίων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Οι υπεύθυνοι για τη φούσκα του 2008 πλέον ευθύνονται για νέες εκκολαπτόμενες, στα πολυτελή ακίνητα, στα έργα τέχνης, στα κρυπτονομίσματα, σε επιλεγμένες μετοχές και στα κρατικά ομόλογα. Ο στρατηγικός τρόπος σκέψης έχει σχεδόν εκλείψει, μόνο τα αμέσως επόμενα τρίμηνα μοιάζουν να μετράνε.

Κι όμως, ο στρατηγικός τρόπος σκέψης είναι το μεγάλο ζητούμενο αυτή τη στιγμή για όλη τη Δύση, ακόμη και για όσα ελάχιστα κράτη διατηρούν την πολύτιμη αξιολόγηση ΑΑΑ, διότι δεν επιτρέπεται εφησυχασμός όταν -έστω και έμμεσα- συστημικοί παράγοντες θέτουν αμφιβολίες για το βασικό αποθεματικό νόμισμα του πλανήτη. Οι παγκοσμίως χαμηλή ανεργία και υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης εξαρτώνται από την ανεξάντλητη παροχή ρευστότητας, κυρίως εκ μέρους των ευρωπαϊκών και βορειοαμερικανικών οικονομιών. Σήμερα τα υπερδανεισμένα ανεπτυγμένα κράτη δαπανούν κολοσσιαία ποσά προς στήριξη της εσωτερικής κατανάλωσης και της κοινωνικής ειρήνης, ενώ τα αναπτυσσόμενα εξάγουν βιομηχανικά προϊόντα, πρώτες ύλες και πλεονάζον ανθρώπινο δυναμικό σε πρωτοφανείς ρυθμούς. Η κατάσταση απλώς δεν είναι βιώσιμη, και αυτό έχει αρχίσει να γίνεται αντιληπτό παντού・σταδιακά η ανασφάλεια δεν αγγίζει αποκλειστικά τους φτωχοποιημένους δυτικούς πολίτες μα περνά και στους ως τώρα ευνοημένους παίκτες της παγκοσμιοποίησης. Η αποκλιμάκωση δεν μπορεί να είναι εύκολη, αν όμως γίνει απρόοπτα και ανεξέλεγκτα οι συνέπειες θα είναι καταστροφικές. Απαιτείται μία νέα διεθνής συμφωνία, που βραχυπρόθεσμα δυστυχώς δε δείχνει ιδιαίτερα πιθανή.