Μια από τις μεγάλες ανατροπές των ημερών σχετίζεται με την μέχρι πρότινος συλλογική πεποίθηση, ότι ο τεχνολογικός μας πολιτισμός αγαπά την τρίτη ηλικία.

Αυτό το «είχαν υποκείμενα νοσήματα ή ήταν ηλικιωμένοι 70 ετών και άνω» που ακούω κάθε απόγευμα από τον κ. Τσιόδρα, κάπως με έχει παγώσει. Αυτός ο προσδιορισμός του ηλικιακού ορίου που δείχνει ανάποδα την πόρτα, ενώ εδώ και χρόνια στη συνείδηση όλων μας τα 70 δεν θεωρούνταν προχωρημένη ηλικία, με βάζει σε προβληματισμούς. Ακολουθούν δε και οι σχετικές τηλεοπτικές εκπομπές που προβλέπουν τη σταδιακή άρση μέτρων που θα αφορά στους πληθυσμούς κάτω των 65 και πιθανόν και των 60, όπως αναφέρουν οι αειθαλείς δημοσιογράφοι και η ατμόσφαιρα βαραίνει περισσότερο. Και αναρωτιέμαι που βρίσκονται τα όρια αλλαγής των γενεών; Πότε οι αρτηρίες γερνούν αναπότρεπτα; Πόσο πλαστή είναι η αίσθηση ότι η ιατρική αυξάνει τα όρια της καλής ζωής; 

Βρισκόμαστε στο 2020 και έχουν ήδη προηγηθεί αρκετά χρόνια που οι έριδες περί το ασφαλιστικό αφορούν στην αύξηση των ορίων ηλικίας με δεδομένη, υποτίθεται, την αύξηση του προσδόκιμου ζωής. Και της σωματικής και διανοητικής ευρωστίας προφανώς. Οι πρόσφατες άλλωστε αναλογιστικές μελέτες κατέδειξαν ότι είναι «λογική» η σταδιακή αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης στα 68 και αργότερα, κατά το 2066 (!!), στα 72 έτη. (Προφανώς εδώ, ή μάλλον και εδώ, ο Θεός γελάει. Αν μη τι άλλο που έχουμε τη γενναιότητα να μιλάμε, στην εποχή της εκθετικής αλλαγής των πάντων, για τους συνταξιούχους μετά από 46 χρόνια.) Αλλά καθώς υπάρχουν διατάξεις που ορίζουν ότι τα όρια ηλικίας θα ανακαθορίζονται σύμφωνα με τη μεταβολή του προσδόκιμου ζωής του πληθυσμού της χώρας, λέω να ξαναπιάσουμε τη συζήτηση από την αρχή, εμπλέκοντας και τους λοιμωξιολόγους.

Γνωρίζω ότι η τρίτη ηλικία ορίζεται για στατιστικούς κυρίως λόγους στα 60+ αλλά προφανώς αυτό το όριο δεν προσδιορίζει στις μέρες μας την έννοια του «απόμαχου» όπως στις προηγούμενες δεκαετίες.

Άλλωστε η περιβόητη αύξηση του προσδόκιμου καλής ζωής, είτε ως δεδομένο είτε ως πρόσχημα, επαναπροσδιόρισε τις κατευθύνσεις των πολιτικών ιδιαίτερα στη γηραιά, κατά κυριολεξία, Ευρώπη, εδώ και αρκετά χρόνια. Πέραν της αλλαγής της ηλικίας συνταξιοδότησης, εφευρέθηκε και η silver economy, μια καινούργια πηγή εισοδημάτων, που σχετίζεται με την υποτιθέμενη οικονομική και σωματική ευρωστία των ηλικιωμένων που αποτελούν μια «μεγάλη αγορά». Ο ιατρικός τουρισμός αλλά και η πώληση ηλιόλουστων καταλυμάτων στους συνταξιούχους του βορρά θεωρήθηκε σημαντική ευκαιρία για πολλές χώρες και βέβαια για την Ελλάδα. Πρόκειται για τον λεγόμενο στα ελληνικά «ασημένιο τουρισμό» .

Οι αριθμοί βεβαιώνουν ότι το 40% της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή 200 εκατομμύρια πολίτες έχουν ηλικία άνω των 50. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ασχολήθηκε και κατέγραψε σε Έκθεσή της τις ευκαιρίες επιχειρηματικότητας και όσα άλλα μπορεί να προσφέρει η τεχνολογία. Ηλεκτρονική παρακολούθηση υγείας, ρομποτικές συσκευές υποβοήθησης, εννοείται προσαρμοσμένες μορφές τουρισμού και αναψυχής αλλά και age friendly εκπαίδευση. Όλα αυτά καλλιέργησαν κλίμα αισιοδοξίας και καλής ψυχικής υγείας στις μεγάλες ηλικίες, που είτε δουλεύουν είτε έχουν συνταξιοδοτηθεί, παραμένουν κοινωνικά ενεργοί, συμβάλλοντας με πολλούς τρόπους στην αύξηση των εθνικών εισοδημάτων. Ο κορωνοϊός τώρα αποκαλύπτει ότι αυτή η κατηγορία πληθυσμού πρέπει να απομονωθεί. Δεν αμφισβητώ τα ιατρικά δεδομένα και την αναγκαιότητα αποστασιοποίησης, αλλά, κάπως διαφορετικά θα πρέπει να προβάλλονται όλα αυτά τα δυστοπικά που καθημερινά κατακλύζουν, κυρίως από την τηλεόραση, την καθημερινότητα των μοναχών ηλικιωμένων.

Ο ΑΣΗΜΕΝΙΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Σε έρευνα της «διαΝΕΟσις», μόλις πριν λίγους μήνες, εκτιμήθηκε ότι το 2050 το ένα τρίτο της συνολικής τουριστικής δαπάνης στην Ευρώπη θα προέρχεται από πολίτες άνω των 65 ετών. Περισσότερο δε του 7% των ενηλίκων από τον κρύο βορρά θα ήθελαν να ζήσουν ως συνταξιούχοι στη θαλπωρή της νότιας Ευρώπης. Αυτό μεταφράζεται σε ανάγκες άνω των 2,5 εκατομμυρίων παραθεριστικών κατοικιών για τα επόμενα 30 χρόνια. Άλλωστε 120000 βρετανοί άνω των 65 ετών ζουν ήδη σήμερα στην Ισπανία. Υπολογίζεται ότι σε όλη τη γη υπάρχουν περίπου 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι άνω των 60 και ότι το 2050 μπορεί να φθάσουν και τα 2 δις. Μέχρι σήμερα τουλάχιστον γνωρίζαμε ότι ένα μεγάλο ποσοστό είναι υγιείς, έχουν καταναλωτική δυνατότητα μεγαλύτερη από πολλούς νεότερους και ταξιδεύουν συχνά. Μέχρι σήμερα…

Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

Άλλωστε και στην Ελλάδα, όπου μόλις τα τελευταία χρόνια, και μετά το brain drain, αρχίσαμε να συνειδητοποιούμε ότι το μεγαλύτερο εθνικό μας πρόβλημα είναι το δημογραφικό, οι συνταξιούχοι καταγράφονται ως η μεγαλύτερη δύναμη μεταξύ των φορολογουμένων. Περισσότερο από 34% είναι συνταξιούχοι. Με στοιχεία δε του προηγούμενου έτους της ΑΑΔΕ σε 9 από τις 13 Περιφέρειες είναι περισσότεροι από τους μισθωτούς, τους αγρότες και τους ελεύθερους επαγγελματίες. Είναι δε γνωστή η συνεισφορά τους στην ενίσχυση του οικογενειακού εισοδήματος και η προσφορά τους στην ανάπτυξη παιδιών και εγγονών. Με τον ίδιο τρόπο που υπολογίζεται με στεγνούς αριθμούς η μείωση του ΑΕΠ λόγω του lock down στις επιχειρήσεις θα πρέπει να μετρηθεί και η κοινωνική αξία της τρίτης ηλικίας.

Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΥΠΑΡΞΗΣ

Πέραν των επαναλαμβανόμενων τραγικών ειδήσεων από γηροκομεία της Γαλλίας και της Ιταλίας, σε έντυπα της Ευρώπης άρχισε να παρουσιάζεται αρθρογραφία στην οποία υπάρχουν αναφορές για την τρίτη ηλικία ως «ένα συνεχώς αυξανόμενο βάρος που πρέπει να σηκώνουν οι νέοι».

Πέρυσι τέτοια εποχή, ο Μακρόν προωθούσε πολιτικές συγκατοίκησης ηλικιωμένων και νέων με δεδομένα τα προβλήματα στέγης και μείωσης των εισοδημάτων αλλά και για λόγους συγχρωτισμού των γενεών. Μάλιστα, σε σχετική έρευνα, το 46% των νέων κάτω των 30 έδειχνε ενδιαφέρον. Τώρα η Σουηδία των πολλών μονοπρόσωπων νοικοκυριών φαίνεται να είναι η καλύτερη περίπτωση αντιμετώπισης των λοιμώξεων και των ιών καθώς μπορεί ευκολότερα να λειτουργήσει με την επιδιωκόμενη κοινωνική αποστασιοποίηση.

Τρείς μήνες ιού και όλα είναι υπό επαναπροσδιορισμό.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 26 Απριλίου 2020